شور وطن خواهی درسروده های گل رخسار صفی آوا ، شاعر تاجیک

تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)

دوره 13، شماره 50، دی 1400، صفحه 395-422   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/dk.2021.1941855.2350

نویسندگان

غلامعباس نفیسی¹؛ محمدعلی داودآبادی^{* 2}؛ علی سرور یعقوبی²

¹دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران.

²استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران.

چکیده

موضوع این مقالۀ تحلیلی و توصیفی، بررسی و تحلیل سروده‌های وطنی شاعر معروف تاجیک، «گل رخسار» است. وطن‌ستایی، در سدۀ پیش و در کشورهای تازه استقلال یافته، پدیده‌‌‌ای عام بوده و نظر بسیاری از سخنگویان را به خود معطوف داشته است. در حقیقت پرداختن به مسالۀ وطن، برای بسیاری از کشورها که استقلال خود را آسیب پذیر و در معرض خطر می‌بینند، یک ضرورت اجتماعی و سیاسی، به شمار می‌آید و از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. زیرا این ملّت‌ها، از هویت باختگی رنج می‌برند و ستایش میهن و تکیه بر تاریخ و پیشینۀ آن را، ابزاری برای رسیدن به هویت ملی خود می‌دانند. گل رخسار، برای دست یابی به این هویت از دست رفته، راهی جز تکیه کردن بر فرهنگ کهنسال قوم تاجیک که یک سره در معرض تهاجم بوده، نداشته است. از آن جا که تاجیکان قومی فارسی زبان و بخشی از پیکرۀ فرهنگ بزرگ آریایی و سپس ایرانی- اسلامی به شمار می‌آیند، سایة این فرهنگ دیرینه سال آریایی بر وطن ستایی‌های گل رخسار احساس می‌شود. به هر روی این شاعر تاجیک، پس از مبارزات سخت با مخالفان تشکیل جمهوری تاجیکستان، با توجه به شرایط شکنندة سیاسی کشورش، نه جنگ و ستیز؛ بلکه صلح و آشتی و گفتگو را موثرترین می‌داند و به همین دلیل تیرو کمانش را به قلم تبدیل می‌کند، تا بتواند صدای محرومیت و مظلومیت قوم خویش را به گوش جهانیان برساند. اطلاعات این مقاله به روش کتابخانه ای گرد آوری شده و سپس به روش تحلیلی توصیف شده است. مهمترین دست آورد این مقاله این است که گل رخسار وطن خویش را فراتر از مسائل سیاسی، عاشقانه دوست دارد و درک عاطفی خویش را از وطن و هم میهنانش، صادقانه بیان می کند.

کلیدواژه‌ها

گل‌رخسار؛ شعر؛ تاجیک؛ میهن؛ وطن‌ستایی

مراجع

آجودانی، ماشاالله(1382) یا مرگ یا تجدد، چاپ اول، تهران: نشر اختران.

آشوری، داریوش (1352) فرهنگ سیاسی، چاپ ششم، تهران: نیلوفر.

انوری، حسن (1381) فرهنگ سخن، چاپ اول، تهران: سخن.

بچکا، یرژی (1372) ادبیات فارسی در تاجیکستان، ترجمۀ سعید عبانژاد هجران دوست و محمود عبادیان، چاپ اول، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات فرهنگی بین المللی.

برجیان، حبیب (1385) دایره‌المعارف بزرگ اسلامی، جلد 14، مدخل تاجیکستان، ادبیات تاجیکستان، چاپ اول، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

جوینی، عطاملک (1376) جهانگشای جوینی، جلد اول، به تصحیح محمدقزوینی، چاپ اول، تهران: بامداد ارغوان و ارشاد اسلامی.

دادبه، اصغر (1385) دایره المعارف بزرگ اسلامی، جلد 14، مدخل تاجیکستان، چاپ اول، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

دهخدا، علی اکبر (1377) لغت نامه، چاپ دوم، تهران: دانشگاه تهران.

رحیمی، مصطفی (1369) تراژدی قدرت در شاهنامه، چاپ اول، تهران: نیلوفر.

رضی، هاشم (1385) آیین مهر، چاپ دوم، تهران: بهجت.

ریاحی، محمد امین (1376) فردوسی، چاپ دوم، تهران: طرح نو.

ساغروانیان، سیدجلیل (1369) فرهنگ اصطلاحات زبان‌شناسی، چاپ اول، مشهد: نشر نما.

سجادی، سیدجعفر (1362) فرهنگ لغات و اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، چاپ سوم، تهران: طهوری.

شفیعی کدکنی، محمدرضا (1380) ادوار شعر فارسی، چاپ اول، ویرایش دوم، تهران: سخن.

شفیعی کدکنی، محمدرضا (1391) حالات و مقامات م. امید، چاپ اول، تهران: سخن.

شفیعی کدکنی، محمدرضا (1376) هزارۀ دوم آهوی کوهی، چاپ اول، تهران: سخن.

شعردوست، علی اصغر (1390) تاریخ ادبیات نوین تاجیکستان، چاپ اول، تهران: علمی و فرهنگی.

صفی آوا، گل رخسار (1395) مجموعه اشعار، با مقدمۀ سیمین بهبهانی، چاپ اول، تهران: نگاه.

ضیمران، محمد (1382) نشانه‌شناسی هنر، چاپ اول، تهران: نشر قصه.

غلامرضایی، محمد (1373) وطن از دیدگاه اسلام و انعکاس آن در شعر معاصر فارسی، مجموعه مقالات سمینار بررسی ادبیات انقلاب اسلامی، چاپ اول، تهران: سمت.

فتوحی رود معجنی، محمود (1392) سبک شناسی، چاپ دوم، تهران: سخن.

قزوه، علیرضا (1376) خورشیدهای گم شده، چاپ اول، تهران: حوزۀ هنری.

محمدپادشاه (1363) آنندراج، جلد دوم، تهران: خیام.

معین، محمد (1360) فرهنگ فارسی، چاپ چهارم، تهران: امیرکبیر.

یاحقی، محمدجعفر (1385) جویبار لحظه‌ها، چاپ نهم، تهران: جامی.

یوسفی، غلامحسین (1369) چشمۀ روشن، چاپ اول، تهران: علمی.