بررسی نقش اعتماد سیاسی و باورهای دینی در توسعه سیاسی (مورد مطالعه شهرستان بندر گز)

مطالعات جامعه شناسی

مقاله 2، دوره 15، شماره 56، آذر 1401، صفحه 31-52   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jss.2022.1943721.1392

نویسندگان

جعفر ملاح¹؛ ابوالقاسم حیدرآبادی^{* 2}؛ سیف الله فرزانه³

¹دانشجوی دکترای جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه، واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل، ایران.

²استادیار گروه جامعه‌شناسی، واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل، ایران (نویسنده مسئول). [e-mail]

³استادیار گروه جامعه‌شناسی، واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل، ایران.

چکیده

شهرستان بندر گز در حوزه توسعه سیاسی، رشد چشمگیری نداشته و میزان مشارکت سیاسی و فعالیت احزاب سیاسی در آن کم رنگ است. توسعه سیاسی متأثر از عوامل اجتماعی و فرهنگی است که اعتماد سیاسی و باورهای دینی از جمله آنها است. مقاله حاضر با هدف تحلیل اثرات اعتماد سیاسی و باورهای دینی بر توسعه سیاسی انجام شد. روش­­تحقیق، پیمایشی بوده و با ابزار پرسشنامه اطلاعات جمع­آوری شد. افراد بالای 15 ساله بندر گز به عنوان جامعه آماری انتخاب شده‌ که برابر 36785 نفر است. روش نمونه‌گیری خوشه­ای چندمرحله­ای بوده و حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران380 نفر است. ابزار سنجش از اعتبار صوری برخوردار بوده و پایایی متغیر توسعه سیاسی برابر با 790/0 است.
یافته‌ها نشان می‌دهد که میانگین توسعه سیاسی برابر با 01/2 است که عددی بالاتر از حد متوسط می­باشد. بعد مشارکت سیاسی با میانگین 31/2 بیشترین میانگین و بعد آزادی سیاسی با میانگین 76/1 کمترین مقدار را در بین ابعاد توسعه سیاسی دارا می باشند. متغیرهای دینداری و اعتماد سیاسی با میزان توسعه سیاسی رابطه مثبت و مستقیمی دارند. نتایج رگرسیون چندمتغیره نشان می­دهد که 9/33 درصد از تغییرات میزان توسعه سیاسی توسط متغیرها تبیین می­شود. دینداری کمترین و اعتماد سیاسی بیشترین اثر را بر توسعه سیاسی دارند. بنابراین باید به نقش اعتماد سیاسی و باورهای دینی در افزایش و تسریع توسعه سیاسی بندر گز توجه نمود. 

کلیدواژه‌ها

توسعه سیاسی؛ باورهای دینی؛ اعتماد سیاسی؛ کنشگران سیاسی؛ بندر گز

مراجع

آقایی خانه‌برق، علی؛ غریب‌زاده، رامین؛ آزادی بریس، لیلی(1399) مدل­یابی نقش فرهنگ سیاسی در مشارکت و اعتماد سیاسی با میانجی­گری سرمایه اجتماعی، مطالعات رهبری فرهنگی، پاییز 1399، شماره 4، صفحه 68 - 81.

آذرشب، محمدتقی؛ آسوده، رضا(1398) جایگاه جامعه مدنی در توسعه سیاسی، راهبرد سیاسی، بهار 1398، شماره 8 ‏، صفحه 91 تا 105.

آلموند، گابریل و بینگن، پاول(1375) جامعه­پذیری سیاسی و فرهنگ سیاسی، ترجمه علیرضا طیب، تهران، اطلاعات سیاسی و اقتصادی، بهمن و اسفند، شماره 114- 113.

اخوان کاظمی، مسعود؛ سیدشمس‌الدین صادقی؛ ایوب پروندی(1397) روندپژوهی فرایند توسعه سیاسی در ایران معاصر، مجلس و راهبرد، دوره 25، شماره 95، پاییز 1397، صفحه 209-246.

ارسیا، بابک؛ ساعی، احمد(1398) تأثیر سرمایه اجتماعی دولت بر توسعه سیاسی از دیدگاه شهروندان تهرانی، دانش سیاسی، بهار و تابستان 1398، شماره 29، صفحه 1 تا 28.

اعتباریان خوراسگانی، اکبر، قلی­پور مقدم، فریده(1396). مرور تطبیقی نظریه­های توسعه سیاسی، رویکردهای پژوهشی نوین در مدیریت و حسابداری، 1(3)، 126-139.

اینگلهارت، رونالد(1373) تحول فرهنگی درجوامع پیشرفته صنعتی .ترجمه مریم وتر ،تهران :کویر.

بدیع، برتران (1375) توسعه سیاسی، ترجمه احمد نقیب زاده، تهران: نشر قومس.

برزگر، علی (1375) «فرهنگ و توسعه»، اطلاعات سیاسی اقتصادی، سال یازدهم، شماره پنجم و ششم، بهمن و اسفند.

بشیریه، حسین(1380) موانع توسعه سیاسی در ایران، تهران: گام نو.

بشیریه، حسین(1381) جامعه مدنی و توسعه سیاسی در ایران، تهران، مؤسسه نشر علوم نوین

پای، لوسین(1380) بحران­ها و توالی­ها در توسعه سیاسی، ترجمه غلامرضا خواجه­پور، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی.

بیات، میترا ؛ پوریانی، محمدحسین؛ خیری، حسن(1399) بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی تشکل­های مردم نهاد استان مرکزی بر توسعه سیاسی، مطالعات جامعه­شناسی، زمستان 1399، شماره 49، صفحه 135 - 154.

پناهی، محمدحسین (1386) جامعه‌شناسی مشارکت سیاسی زنان، تهران: نشر دانشگاه علامه طباطبایی، چاپ اول.

پناهی، محمدحسین و فریبا، شایگان (1386)، اثر میزان دینداری بر اعتماد سیاسی، فصلنامة علوم اجتماعی، شمارة 37.

حاجی علی­بیگی، علیرضا؛ مهدی، تفاوت، روح­الله، چگنی(1395) نقش شاخص­های اعتماد اجتماعی در ارتقاء اعتماد سیاسی مردم به دولت (با تکیه بر تاثیر پاسخگویی دولت در ارتقاء اعتماد سیاسی مردم و موفقیت دولت در سیاستگذاری)، اولین کنفرانس بین­المللی مطالعات اجتماعی فرهنگی و پژوهش دینی، رشت، بنیاد بین­المللی غدیر گیلان.

خوش­فر، غلامرضا، شهربانو، میرزاخانی(1395) بررسی رابطه بین شاخص­های سرمایه اجتماعی با سطح توسعه­یافتگی(مورد مطالعه: شهرستان­های استان گلستان در سالهای 1385- 1390)، مشارکت و توسعه اجتماعی، دوره ۲، شماره ۳، صفحه ۱-۲۵.

دبیری­مهر، امیر(1393) گونه­شناسی مطالعات توسعه سیاسی از نظریه­های جامعه­محور تا نظریه­های دولت­گرا، راهبرد، بهار 1393، دوره  23،  شماره 70 ، صفحه 179-209.

ذوالفقاری، اکبر (1400) تحلیل عوامل اجتماعی موثر بر اعتماد سیاسی از منظر افکار عمومی مردم یزد، جامعه­شناسی سیاسی ایران، بهار 1400، شماره 13، صفحه 308 - 342.

ربیعی، علی (1380). جامعه‌شناسی تحولات ارزشی: نگاهی به رفتارشناسی رأی‌دهندگان در خرداد 76، تهران: فرهنگ اندیشه.

زاهدی، شمس­السادات، خانباشی، محمد(1390) از اعتماد عمومی تا اعتماد سیاسی (پژوهشی پیرامون رابطه اعتماد عمومی و اعتماد سیاسی در ایران). پژوهش های مدیریت در ایران. ۱۳۹۰; ۱۵ (۴) :۷۳-۹۵.

زیباکلام، صادق؛ مهدی صبوحی؛ علی بهرامی؛ حسن رنجبر کهن(1390) نقش نخبگان سیاسی در توسعه سیاسی ایران، تحقیقات حقوق خصوصی و کیفری، دوره 7، شماره 2 (پیاپی 16)، زمستان 1390، صفحه 43-56.

سعیدی، سحر، عبدالرسول، سلمان ماهینی و سپیده، سعیدی(1398) سنجش میزان بهره‌مندی شهرستان‌های استان گلستان با تاکید بر توسعه یافتگی روستاها با استفاده از روش آنتروپی و تاپسیس، علوم و تکنولوژی محیط زیست، دوره 21، شماره 1، شماره پیاپی 80، فروردین 1398، صفحه 123-137.

سیونگ یو، دال(1377) فرهنگ سیاسی و توسعه سیاسی مطالعه تطبیقی کره و ایران، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 40،  شماره 1050، تابستان 1377.

شایگان، فریبا.(1387). بررسی عوامل تأثیرگذار بر اعتماد سیاسی، مجله دانش سیاسی، سال چهارم، شماره 1 (پیاپی 7)، بهار و تابستان 1387، صفحه 153 تا 181.

شجاعی زند، علیرضا (1384) مدلی برای سنجش دینداری در ایران، جامعه­شناسی ایران، سال ششم، بهار 1384، شماره 1، صفحه 34-66.

صالحی امیری، سیدرضا، محسن، قدمی و یوسف، بیگ­زاده(1391) طراحی و ارائه الگو جهت سنجش تاثیر سرمایه اجتماعی بر ابعاد توسعه پایدار، مدیریت بهره­وری، سال ششم زمستان 1391 شماره 23.

ضمیرى؛ عبدالحسین، سیدرضا، صالحی امیری؛ سروش، فتحی(1398) گرایش به تحزب و سنجش میزان تأثیر آن بر توسعه سیاسی کشور از منظر نمایندگان مجلس شورای اسلامی(بررسی علی نگرش به تأثیر تحزب بر رفتار حزبی)، مطالعات علوم اجتماعی ایران، دوره 16، شماره 2، شماره پیاپی 61، تابستان 1398، صفحه 55-74.

عالم، عبدالرحمن(1383) بنیادهای علم سیاست، چاپ دوازدهم، تهران، نشر نی.

عرفانی، نصرالله(1383) مشارکت­جویی رابطه گرایش ارزشی و سیاسی دانش­آموزان مراکز پیش دانشگاهی استان همدان، گزارش طرح تحقیقاتی، شورای تحقیقات سازمان آموزش و پرورش همدان.

عسکری، مهدی و خنیفر، فاطمه (1394) نقش عنصر اعتماد بر توسعه سیاسی، کنفرانس سالانه رویکردهای نوین پژوهشی در علوم انسانی، تهران.

عقیلی، سید وحید(1397) نقش رسانه‌های نوین در توسعه سیاسی کشورهای جهان سوم. توسعه اجتماعی، 12(3)، شماره پیاپی 47، بهار 1397، صفحه 235-246.

علیخانی، علی اکبر(1387) مشارکت سیاسی، تهران، نشر سفیر.

عیوضی، محمدرضا و منصورزاده، محمدباقر(1390) بررسی تأثیر فرهنگ­سازی سیاسی رسانه ملی بر فرآیند توسعه سیاسی در جمهوری اسلامی ایران، مطالعات روابط بین الملل، دوره 4، شماره 15، تابستان 1390، صفحه 90-63.

فولادیان، مجید و رمضانی، احمد (1387). پارادایم‌ها و نظریه‌های مشارکت در جامعه‌شناسی، مشهد: سخن‌گستر.

قوام، عبدالعلی، (1384) چالش های توسعه سیاسی، تهران، قومس.

کهرازه، محمدگل(1396)نقش نخبگان فکری بلوچ بر توسعه سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جامعه بلوچستان، همایش ملی پژوهش های نوین در علوم رفتاری و مطالعات فرهنگی اجتماعی، مشهد، ایران.

لطفی، حیدر(1396) تحلیل و بررسی نقش تحولات و تقسیمات سیاسی بر توسعۀ شهری با استفاده از مدل SAR (مطالعۀ موردی: استان گلستان)، پژوهش­های برنامه­ریزی جغرافیای شهری، دوره 5، شماره 4، زمستان 1396، صفحه 515-720.

ل‍ی‍پ‍س‍ت، س‍ی‍م‍ور م‍ارت‍ی‍ن‌ و دوز، روب‍رت‌ (1373). ‌ج‍ام‍ع‍ه‌ش‍ن‍اس‍ی‌ س‍ی‍اس‍ی‌، ت‍رج‍م‍ه‌ م‍ح‍م‍دح‍س‍ی‍ن‌ ف‍رج‍اد، تهران: اﻧﺘﺸﺎرات ﺗﻮس.

محمدی­مهر، غلامرضا؛ توسلی رکن­آبادی، مجید؛ طاهری، ابوالقاسم؛ ادریسی، افسانه(1397) گونه‌شناسی مطالعات توسعه سیاسی ایران، پژوهشنامه علوم سیاسی ،تابستان 1397، شماره 51 ، صفحه 103 - 134.

مرادنژادسرای، سولماز؛ مجید توسلی رکن­آبادی؛ سیدمصطفی ابطحی و علی اشرف نظری(1395) نقش فرهنگ سیاسی در توسعه سیاسی جامعه، نخستین همایش ملی علوم اسلامی حقوق و مدیریت، قم، دانشگاه جامع علمی کاربردی استانداری قم.

مرادی, سالار، کواکبیان, مصطفی, فلاحت­پیشه, حشمت الله. (1396). فراتحلیل مطالعات اعتماد سیاسی در ایران پس از انقلاب اسلامی. پژوهشنامه انقلاب اسلامی, 7(24), 105-133.

مرکز آمار ایران(1395) سرشماری عمومی نفوس و مسکن، شهرستان بندر گز، 1395.

معمارزاده، غلامرضا؛ پاک­طینت، اقبال (1385) عوامل مؤثر بر توسعه سیاسی، کنترولر، پاییز و زمستان 1385، شماره 21، صفحه 1 - 25.

معینی­پور، مسعود(1389) بررسی تطبیقی الگوی توسعه سیاسی هانتینگتون با الگوی رشد سیاسی در جامعه مهدوی، فصلنامه مشرق موعود، زمستان، سال سوّم، ش 12.

مهدی­خانی، علیرضا(1380) مروری اجمالی بر توسعه سیاسی و اقتصادی، چاپ اول، تهران، انتشارات آرون.

نسترن، مهین و سارا، فتاحی(1388) سطح بندی شهرستانهای استان گلستان از نظر شاخص­های توسعه یافتگی با استفاده از روش تحلیل عاملی، جغرافیا و مطالعات محیطی، سال اول پاییز 1388 شماره 1.

نظری، سیدغنی، حسین بشیری­گیوی؛ سعید، جنتی(1392) بررسی تاثیر مشارکت سیاسی بر توسعه سیاسی(مورد مطالعه: جوانان شهر خلخال)، مطالعات توسعه اجتماعی ایران، دوره 6، شماره 1، زمستان 1392، صفحه 146-137.

هانتینگتون، ساموئل(1379) درک توسعه سیاسی، مترجم دفتر پژوهشکده مطالعات راهبردی، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی.

هانتینگتون، ساموئل(1382) سامان سیاسی در جوامع دستخوش دگرگونی، ترجمه‌ محسن ثلاثی، تهران، نشر علم، چاپ سوم.

Alozie, Nicholas O.Patience Akpan-Obong, William A. Foster(2011) Sizing up information and communication technologies as agents of political development in sub-Saharan Africa, Telecommunications Policy, Volume 35, Issue 8, September 2011, Pages 752-763.

Fahmy eldin (2006)" Social Capital Civic action study of you thin the united Kingdom" Vol 14. Pages 707-778.

Feng Zhu, Alex Yue, Alex Lih Shing Chan, Kee LeeChou (2019) Creative social media use and political participation in young people: The moderation and mediation role of online political expression, Journal of Adolescence, Volume 77, December 2019, Pages 108-117.

Flavin, P. & Keane, M. J. (2012). Life satisfaction and political participation: evidence from the United States. Journal of Happiness Studies, 13(1), 63-78.

Hoewe, Jennifer, Cynthia, Peacock(2020) The power of media in shaping political attitudes, Current Opinion in Behavioral Sciences, Volume 34, August 2020, Pages 19-24.

Ida, Rachmah, Muhammad, Saud & Musta’in, Mashud (2020) An empirical analysis of social media usage, political learning and participation among youth: a comparative study of Indonesia and Pakistan, Quality & Quantity, International Journal of Methodology, Volume 54, Issue 3, June 2020.

Kirbiš, A. (2013). Political Participation and Non-democratic Political Culture in Western Europe, East-Central Europe and Post-Yugoslav Countries, Democracy in Transition (pp. 225-251): Springer.

O'Neill, Brenda (2004). Gender, Religion, Social Capital and Political Participation. Prepared for delivery at the Annual Meeting of the American Political Science Association.

Skorica, Marko M. Yong, Jin, Park (2014) Culture, technologies and democracy: A cross-national analysis of political development, Telematics and Informatics, Volume 31, Issue 3, August 2014, Pages 364-375.