مکان یابی فروشگاه های هایپرمارکت با تاکید برشاخص های فضایی ومکانی (مطالعه موردی: کلانشهر رشت)

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 13، دوره 18، شماره 2 - شماره پیاپی 63، شهریور 1402، صفحه 189-191   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

عباس شهنوازی^{* 1}؛ وحیدرضا میرابی²؛ فریده حق شناس کاشانی³؛ کامبیز شاهرودی⁴

¹استادیار گروه مدیریت بازرگانی، واحدرودبار، دانشگاه آزاداسلامی، رودبار، ایران

²استاد گروه مدیریت بازرگانی، واحدتهران مرکز، دانشگاه آزاداسلامی، تهران، ایران

³دانشیار گروه مدیریت بازرگانی، واحدتهران مرکز، دانشگاه آزاداسلامی، تهران، ایران

⁴دانشیار گروه مدیریت بازرگانی، واحدرشت، دانشگاه آزاداسلامی، رشت، ایران

چکیده

مقدمه: امروزه مکان­یابی بهینه فروشگاه­های هایپرمارکت هم از نظر برنامه ­ریزی شهری و سکونتگاه­های انسانی و هم از طرف سرمایه­ گذاران بخش خصوصی و مفهوم بازاریابی و تجارت امری مهم تلقی شده و توجه به این امر، مشکلات عدیده ­ای را در هر دو قلمرو حل و فصل خواهد کرد. همچنین توجه به رفاه اجتماعی شهروندان یکی از مولفه ­های موثر در تامین مشارکت عمومی و جلب رضایت جمعی است. یکی از مصادیق این موضوع را می­توان در  راه­اندازی فروشگاه­ها و مراکز بزرگ خرید مشاهده کرد.
هدف: هدف این پژوهش مکان­یابی فروشگاه­های هایپرمارکت با تاکید برشاخص­های مکانی جهت استفاده در برنامه ­ریزی برای احدث فروشگاه­های جدید جهت پوشش کمبود فروشگاه­های بزرگ در شهر رشت است.
روش ­شناسی تحقیق: روش پژوهش جاری توصیفی-تحلیلی بوده و برای بررسی موضوع از سیستم­های اطلاعاتی جغرافیایی و فرایند تحلیل شبکه­ای استفاده شده است.
قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمروی جغرافیایی این پژوهش کلان شهر رشت است.
یافته­ ها: یافته ­ها نشان داد با توجه به معیارهای فضایی و مکانی تعریف شده، هایپر مارکت­های فعلی در کلانشهر رشت در مکان­های مناسب قرار ندارند.
نتایج: در نتیجه 7 مکان برای احداث هایپر مارکت­های جدید در مناطق 3، 4 و 5 شهرداری رشت پیشنهاد گردید، که با توجّه به تراکم جمعیتی بالای کلان شهر رشت می­توان انتظار داشت که با احداث این فروشگاه جدید در کنار فروشگاه­های موجود، نیاز ساکنین این شهر برآورده شود.

کلیدواژه‌ها

مکان یابی؛ فرایندتحلیل شبکه ای؛ تصمیم گیری چندمعیاره؛ هایپرمارکت؛ رشت

مراجع

احسانی فر، محمد؛ همتا، نیما و ساغری، محیا. (1400). مکان­یابی بهینه بیمارستان با استفاده از رویکرد ترکیبی ANP و GIS در محیط فازی (مطالعه موردی: شهر اراک). فصلنامه مهندسی سازه و ساخت، 8(6)،324-301.

حیدری، رسول و رستمی، مسلم. (1393). ارزیابی و ارائه الگوی بهینه مکان یابی به منظور تأسیس ایستگاه‌های آتش‌نشانی با استفاده از GIS (مطالعه موردی: شهر کرمانشاه). مطالعات برنامه­ریزی سکونتگاه­های انسانی، 9(29)، 99-87.

رهنمایی، محمد تقی؛ مولائی هشجین، نصرالله و رشید ارده، حبیب اله. (1391). تحلیل فضایی- مکانی نظام بانکی در کلان شهر رشت. مطالعات برنامه­ریزی سکونتگاه­های انسانی، 7(21)،47-37

شکرگذار، اصغر. (1385). توسعه مسکن شهری درایران. چاپ اول، تهران: انتشارات حق شناس.

قلی­پور، پروانه؛ رحمتی، سید حبیب الله و مظفری، محمد مهدی. (1400). مکانیابی مرکز خدمات فناوری کسب و کارشهرک­های صنعتی (مطالعه موردی: شهرقزوین). مطالعات برنامه­ریزی سکونتگاه­های انسانی، 16(3)، 522-509.

Aghaei. J., Taher. N., Rasoul. A., & Jose M., (2014). Scenario-based dynamic economic emission dispatch considering load  and wind power uncertainties. Journal of Electrical Power & Energy Systems, 47, 351-367.

Ahmadian. B., Kasra. J., & Hosseinzadeh. H. (2018). Investigation of Japan distribution system (comparative comparison with Iran). Economic Journal (bi-monthly review of economic issues and policies), 19(1, 2), 77-93.

Aliani. H., BabaieKafaky. S., Safari. A., & Monavari. S. M. (2017). Land evaluation for ecotourism development-an integrated approach based on FUZZY, WLC, and ANP methods. Int. J. Environ. Sci. Technol, 14(0), 1999–2008.

Aminu. M., Matori. A. N., & Yusof. K. W., (2017). Analytic network process (ANP)-based spatial decision support system (SDSS) for sustainable tourism planning in Cameron Highlands, Malaysia. Arab J Geosci, 10, 286.

Applebaum. W., (1966). Methods for determining store trade areas, market penetration, and potential sales. Journal of Marketing Research, 3,127-41.

Arnold. S., Tae, H., Oum, D., & Tigert. J. (1983). Determinant attributes in retail patronage: Seasonal, temporal, regional, and international comparisons. Journal of Marketing Research, 20,  149-157.

Baviera-Puig, A., Baviera, Tomas., Buitrago-Vera. J., & Escriba-Perez. C. (2020). Internal benchmarking in retailing with dea and GIS: the case of a loyalty-oriented supermarket chain. Journal of Business Economics and Management,  2(4), 1035-1057.

Belwal. R., & Belwal. S., (2017). Factors affecting store image and the choice of hypermarkets in Oman. International Journal of Retail & Distribution Management, 45(6), 587-607. 

Berman. B., & Evans. J. (2012). Retail management: A strategic approach. International Journal of Supply Chain Management, 9, 129-133.

Çetinkaya. C., Kabak. M., Erbaş. M., & Özceylan. E., (2018). Evaluation of ecotourism sites: a GIS-based multi-criteria decision analysis. Kybernetes, 47(8), 1664-1686. 

Cheng. E. W. L., Li. H., & Yu. L., (2014). A GIS approach to shopping mall location selection. Journal of Building and Environment, 42, 884 -892.

Cottrell. J. (1973). An environmental model of performance measurement in a chain of supermarkets. Journal of Retailing, 49, 51 63.

Drezner. T. (1994). Optimal continuous location of a retail facility, facility attractiveness, and market share: An interactive model. Journal of Retailing, 70, 49-64.

Drezner. Z., & wesolowsky. G. (2014). location of multiple –boxiovs facilities. Journal of operation research society of America, 19, 193-202.

Durvasula et al. (2014). Retail store location selection problem with multiple analytical hierarchy process of decision making an application in Turkey. 8^th International Strategic Management Conference. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 58, 1405-1414.

Eldin. N., & Sui, D. (2003). A COM-based Spatial Decision Support System for Department store  Site Selection. Journal of Geographic Information and Decision Analysis, 7, 72 -92.

Erbiyika. H., Selami. O., & Kazim, K., (2012). Retail store location selection problem with multiple analytical hierarchy process of decision making an application in Turkey. Journal of Social and Behavioral Sciences, 58, 1405-1414.

Gautschi. D., A. (1981). Specification of patronage models for retail center choice. Journal of Marketing Research, 18(2), 162-174.

Gautschi, D. (1981). Specification of patronage models for retail center choice. Journal of Marketing Research, 18, 162-174.

Ghosh. A., Craig. S., (1983). Formulating retail location strategy in a changing environment. Journal of Marketing, 47, 56- 68.

Grewal. D., & Michael, Kumarc. L., (2014). Customer experience management in retailing: An organizing framework. Journal of Retailing, 85, 11- 34.

Gülden. T., Mehmet. A., & Cemal. Z. (2013). Literature Review on Selection Criteria of Store Location Based on Performance Measures. Procedia-Social and Behavioral Sciences 99, 391-402

Han. Z., Cui. C.,  Miao. C., Wang. H., & Chen. X., (2019). Identifying Spatial Patterns of Retail Stores in Road Network Structure. Sustainability, 11(17), 1-20, 

Hoch. S., Byung-Do, Kim., Alan, L., Montgomery, P. E., RossiHoch et al., (2009). Determinants of store-level price elasticity. Journal of Marketing Research, 53, 17- 29.

Ingene, C. A., (1984). Productivity and functional shifting in spatial retailing: private and social perspectives. Journal of Retailing, 60, 15- 36.

Ingene. C., & Lusch. R., (1980). Market selection for department stores. Journal of Retailing, 56, 21- 40.

Jahangiri, K., Borgheipour, H., Gendeshmin, S. B., Matin. A., & Monazami Tehrani. G. (2019). Site selection criteria for temporary sheltering in urban environment. International Journal of Disaster Resilience in the Built Environment.

Jharkharia. S., & Shankar. R., (2014). Selection of logistics service provider: An analytic network process (ANP). Omega, 3, 274-289.

Karande. K., & Lombard. J., (2009). Location strategies of broad-line retailers: an empirical investigation. Journal of Business Research, 58, 687 -695.

Kotler, P. (1971). Marketing Decision Making: A Model Building Approach. Holt, Rinehart and Winston, Inc, New York.

Kumar. V., & Karande, K., (2013). Effect of retail store environment on retailer performance. Journal of Business Research, 49, 167-181.

Kuo. R., Chi. S., & Kao. S., (2014). A decision support system for selecting convenience store location through integration of fuzzy AHP and artificial neural network. Journal of Computers in Industry, 47, 199-210

Kuo, S., & Hsiao. H. (2020). Factors influencing successful hazard analysis and critical control point (HACCP) implementation in hypermarket stores. The TQM Journal, 33(1), 1-15.

Li. Y., & Liu. L. (2012). Assessing the impact of retail location on store performance: A comparison of Wal-Mart and Kmart stores in Cincinnati. Journal of Applied Geography, 32, 591-600.

Lin, H., Tsai, M., Shiang. W., Kuo. T., & Tsai. C., (2009). Research on using ANP to establish a performance assessment model for business intelligence systems. Journal of Expert Systems with Applications, 36, 4135-4146.

Lord. J., & Lynds. C. (1981). The use of regression models in store location research: a review and case study. Journal of Akron Business and Economic, 2, 131-139.

Lumasuge, O., Gunawan. V., & Widodo, C., (2017). "Implementation analytic network process method and geographic information system to determine the freswater fish farming location,. 2017 1st International Conference on Informatics and Computational Sciences (ICICoS), Semarang, Indonesia, 2017, 107-112.

Mamiya. H., Schmidt. A. M., Moodie, E. EM., Ma.Y., & Buckeridge, D. L. (2021). Generating community measures of food purchasing activities using store-level electronic grocery transaction records: an ecological study in Montreal, Canada. Public Health Nutrition, 24(17), 5616–5628.

Mendes, A., & Themido, I. (2010). Multi-outlet retail site location assessment. International Transactions in Operational Research, 19, 1-18.

Pope. J,. Lane. W., & Stein. J. (2013). A multiple-attribute decision model for retail store location. Journal of Retailing, 55, 56-71.

Reinartz, W., & Kumar. V. (2011). Store-, market and consumer-charactersitics: the drivers of store performance. Journal of  Marketing Research, 10, 5-22.

Roig-Tierno, N., Baviera-Puig, A., Buitrago-Vera, Juan., & Mas-Verdu. F., (2013). The retail site location decision process using GIS and the analytical hierarchy process. Applied Geography, 40,19 -198.

Salimi, M., & Khodaparst, M., (2021). Providing the optimal method for sport places site selection based on GIS analytic functions. Journal of Facilities Management, 19(3), 339-357.

Singh. J., Tyagi, P., Kumar, G., & Agrawal, S. (2020). Convenience store locations prioritization: a fuzzy TOPSIS-GRA hybrid approach. Modern Supply Chain Research and Applications, 2(4), 281-302. 

Suárez-Vega. R.,  Gutiérrez-Acuna, J. L., & Rodríguez-Díaz, M. (2015). Spatial analysis of consumer behavior In A Food Products Market. Theoretical and Empirical Researches in Urban Management, 10(1), 25-42.

Suárez-Vega, Rafael.,  Santos-Peñate, D. R., Dorta-González, P., & Rodríguez-Díaz, M. (2011).  A multi-criteria GIS based procedure to solve a network competitive location problem. Applied Geography, 31, 282-291.

Timmermans. H., (2015). Locational choice behaviour of entrepreneurs: an experimental analysis. Journal of  Urban Studies, 7, 231-240.

Tzeng. G. H., Teng. M. H., Chen. J. J., & Opricovic. S. (2014). Multicriteria selection for a restaurant location in Taipei. Journal of  Hospitality Management, 21, 171 -187.

Walters, R., & MacKenzie, S. (1988). A structural equations analysis of the impact of price promotions on store performance. Journal of Marketing Research, 25, 51 -63.

Wang, L.,  Fan, H., & Wang, Y. (2018). Site Selection of Retail Shops Based on Spatial Accessibility and Hybrid BP Neural Network. International Journal of Geo-Information, 7(6), 1-22,

Wongleedee, K. (2015). Marketing Mix and Purchasing Behavior for Community Products  at Traditional Markets. Journal of  Engineering Management, 34, 1148-1153.

Xiao, D., & Ye, W. (2019). combining gis and the analytic hirarchy process to analysis location of hypermarket. IOP Conf. Series: Earth and Environmental Science, 237, 1-6.

Yang. C., Chuang, S., Huang, R., & Tai, C. (2014). Location selection based on AHP/ANP approach. International Conference on Industrial Engineering and Engineering Management, 128-143.

Yannan, Z., Lu, Z., & Xinhuan, Z., (2020). The spatial distribution of retail outlets in Urumqi: The application of points of interest. Open Geosciences, 12, 1541–1556.

Ye, S., He, Z., Li, J.,  & Chen, Y. (2020).  Study on the spatial distribution characteristics and spatial symbiosis of living supermarkets based on GIS. IOP Conf. Series: Earth and Environmental Science, doi:10.1088/1755-1315/569/1/012048.

Yoshimura, Y., Santi, P., Arias, J. M., Zheng, S., & Ratti, C. (2020). Spatial clustering: Influence of urban street networks on retail sales volumes. Urban Analytics and City Science, 0(0), 1-17.