بررسی سطح برخورداری شهرستان‌های استان گلستان از شاخص‌های مسکن

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 14، دوره 18، شماره 2 - شماره پیاپی 63، شهریور 1402، صفحه 193-208   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

محمدرضا سلیمی سبحان^*

استادیار جغرافیا و برنامه ریزی توریسم، پژوهشگاه علوم انتظامی و مطالعات اجتماعی، تهران، ایران

چکیده

مقدمه:  وضعیت مطلوب بخش مسکن یکی از شاخص­های مهم توسعه اجتماعی و اقتصادی محسوب می­شود برنامه‌ریزی در بخش مسکن به‌منظور دستیابی به وضعیت مطلوب مستلزم شناسایی و تجزیه‌وتحلیل ابعاد گسترده این بخش است. یکی از گام­های مهم در جهت برنامه‌ریزی مسکن آگاهی و بررسی وضع موجود مسکن است. از راه‌های مهم آگاهی از وضع موجود مسکن در جهت برنامه‌ریزی مسکن، استفاده از شاخص­های مسکن است. این شاخص­ها از یک‌سو بیانگر وضعیت کمی و کیفی مساکن در هر مقطع زمانی بوده و از سوی دیگر راهنمای مؤثر جهت بهبود بخشی برنامه‌ریزی مسکن برای آینده (ابزار کلیدی برای ترسیم چشم‌انداز آینده مسکن) است.
هدف پژوهش: پژوهش حاضر رتبه‌بندی و سطح‌بندی شهرستان­های استان با استفاده از شاخص­های مسکن است.
روش شناسی تحقیق: رویکرد حاکم بر پژوهش حاضر کاربردی و روش تحقیق به کار گرفته‌شده، توصیفی- تحلیلی است. در جهت جمع‌آوری اطلاعات از روش اسنادی و کتابخانه­ای استفاده ‌شده و اطلاعات موردنیاز شاخص­های بخش مسکن، از نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1395 استان گلستان استخراج‌شده است. به‌منظور تحلیل داده­ها از تکنیک تاپسیس و تحلیل خوشه‌ای و به‌منظور نمایش فضایی سطوح برخورداری شهرستان­های موردمطالعه از نرم‌افزار Arc Gis استفاده‌شده است.
قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی پژوهش حاضر شهرستان­های استان گلستان که در برگیرنده 14 شهرستان گرگان، گنبد، آق قلا، بندرترکمن، مینودشت، کلاله، آزادشهر، رامیان، علی آباد، کردکوی، بندرگز، گمیشان، گالیکش و مراوه تپه است.
یافته­ ها:  یافته ­های پژوهش نشان می­دهد، از بین شهرستان­های استان، شهرستان­های گرگان، رامیان، علی‌آباد و گنبد جزء برخوردارترین و مراوه‌تپه، گالیکش، مینودشت و ترکمن جزء شهرستان­های محروم استان ازنظر شاخص­های مسکن می­باشند.
نتایج:  نتیجه گیری کلی این پژوهش حاکی از آن است که توزیع شاخص­های مسکن در استان به صورت نابرابر می­باشد و شهرستان­های که از مرکز استان فاصله دارند از نابرابری بیشتری برخوردار هستند.

کلیدواژه‌ها

شاخص‌های مسکن؛ تکنیک تاپسیس؛ تحلیل خوشه‌ای؛ استان گلستان

مراجع

ابراهیم زاده، عیسی، و قادرمرزی، جمیل. (1394). تحلیلی بر کیفیت مسکن محلات شهری راهکاری جهت بهبود کیفیت زندگی شهروندان مطالعه موردی: محلات شهر دهگلان. جغرافیا و توسعه، 13(40)، 156-139.

بزی، خدارحم و جواهری، عباس. (1390). بررسی افتراق مکانی- فضایی محله‌های شهر زابل در برخورداری از شاخص‌های مسکن سالم. جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، 22(3)، 202-185.

پورغفار مغفرتی، محمدرضا و پوررمضان، عیسی. (1397). ارزیابی وضعیت شاخص‌های اجتماعی مسکن در نواحی روستایی استان گیلان. فصلنامه نگرش­های نو در جغرافیای انسانی، 10(2)، 268-249.

پورمحمدی، محمدرضا؛ صدرموسوی، ستار و عابدینی، اصغر.(1391). تحلیلی بر سیاست­های تامین مسکن دولت با تاکید بر برنامه­های توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی. نشریه مطالعات شهری، 1(3)، 121 -100.

جلالی، مینا، و ناجی اصفهانی، زهرا. (1398). کیفیت مسکن از نگاه شهروندان اصفهانی. صفه، 29(86 )،36 -21.

حکمت نیا، حسن، و انصاری، ژینوس. (1391). برنامه­ریزی مسکن شهر میبد با رویکرد توسعه پایدار. پژوهش­های جغرافیای انسانی، 44(79)، 207-191.

سالاری­پور، علی­اکبر؛ غیاثوندمحمدخانی، سعید و شعبانی کلاچاهی، سجاد. (1401). ارزیابی کیفیت زندگی ساکنین مسکن مهر (مطالعه موردی: شهر رشت). پژوهش و برنامه­ریزی شهری، 13(48 )، 102-87.

سرحانی، فائقه؛ یزدانی، محمدحسن و امان پور، سعید. (1398). رتبه بندی محلات حاشیه نشین اهواز براساس شاخص­های پایداری اجتماعی مسکن با استفاده از مدل ELECTRE. مطالعات مدیریت شهری، 11(37 )، 45-33.

سیف­الدینی، فرانک؛ زیاری، کرامت­الله، و عظیمی، آزاده. (1392). تحلیل شکاف جغرافیایی کیفیت مسکن در مناطق 22 گانه شهر تهران. فصلنامه جغرافیا، 11(39)، 233-212.

صادق ابرکوهی، مریم؛ طلایی، آویده و کابلی، محمد هادی. (1401). طراحی مسکن اجتماعی با رویکرد بهینه سازی مصرف انرژی در شهر تهران. مطالعات برنامه­ریزی سکونتگاه­های انسانی، 17(4)، 1173-1154.

قره بگلو، مینو و روحی فر، سولماز. (1397). تاریخ ذهنیت عامه عاملی تاثیرگذار بر کیفیت مسکن. معماری و شهرسازی (هنرهای زیبا)، 23(1 )، 80-67.

قلیچ خانی، نسیم؛ یزدان­فر، سیدعباس؛ حسینی، سیدباقر و نوروزیان ملکی، سعید. (1398). روابط مولفه­های اثرگذار بر قیمت مسکن و مولفه های کیفیت فضایی مسکن. مدیریت شهری، 18(54 )، 62- 45.

گلچینی، سحر؛ مرادی، اسکندر و خضرنژاد، بخشان. (1397). ارزیابی تطبیقی سیر تحول شاخص­های مسکن نقاط شهری استان کردستان و کشور ایران طی دوره (1390-1345). فصلنامه علمی برنامه­ریزی منطقه­ای، 8(30)، 66-51.

محمدی دوست، سید سلیمان؛ خانی­زاده، محمد علی و نمازیان، فریبا. (1397). سنجش میزان رضایت‌مندی از مسکن مهر با تأکید بر ابعاد پایداری اجتماعی (مطالعه موردی: مسکن مهر شهر یاسوج). مطالعات برنامه­ریزی سکونتگاه­های انسانی, 13(1)، 266-251.

همتی لوحه سرا، جواد؛ رشیدکلویر، حجت الله؛ مولائی هشجین، نصرالله و اکبری، حسن. (1401). ارزیابی اثرات سیاست‌های مقاوم‌سازی بر الگوهای مسکن و هویت روستایی (مطالعه موردی: روستاهای شهرستان ماسال). مطالعات برنامه­ریزی سکونتگاه­های انسانی، 17(4)، 883-871.

کلانتری، خلیل. (1395). مدل یابی تحقیقات کمّی در تحقیقات اجتماعی. جلد دوم، تهران: انتشارات فرهنگ صبا.

Adedire, F., & Adegbile, M. (2018). Assessment of housing quality in Ibeju-Lekki periurban settlement, Lagos State. Nigeria. Acta Structilia, 25(1), 126-151.

Babalola, O. D., Ibem, E. O., Olotuah, A. O., Opoko, A. P., Adewale, B. A., & Fulani, O. A. (2019). Housing quality and its predictors in public residential estates in Lagos. Nigeria. Environment, Development and Sustainability, 2(3),1-33.

Barreca, A., Curto, R., & Rolando, D. (2018). Housing vulnerability and property prices: Spatial analyses in the Turin real estate market. Sustainability, 10(9), 30-68.

Buglione, F. (2020). A new approach to urban planning. A reiterable model of co-housing. UPLanD-Journal of Urban Planning. Landscape & environmental Design, 5(1), 111-122.

D’Souza, R. (2019). Housing poverty in urban India: The failures of past and current strategies and the need for a new blueprint. New Delhi: Observer Research Foundation. ORF Occasional Paper, 3(6). 187 -198.

Dizdaroglu, D. (2017). The role of indicator-based sustainability assessment in policy and the decision-making process: A review and outlook. Sustainability, 9(6), 1018.

Fakunle, A., Ogundare, J., Olayinka-Alli, L., Aridegbe, M., Bello, T., Elujulo, O., & Saliu, I. (2018). Housing quality and risk factors associated with respiratory health conditions in Nigeria. In Housing, 3(8),1-22.

García-Vélez, D. F., Contreras-Jaramillo, M. A., Torres-Gutiérrez, T. P., & Correa-Quezada, R. F. (2020). Social Exclusion in Ecuador with Housing Indicators: A Regional Analysis. In Entrepreneurship and the Community (pp. 159-176). Springer, Cham.

Inch, A., & Shepherd, E. (2020). Thinking conjuncturally about ideology. housing and English planning, Planning Theory, 19(1), 59-79.

Karji, A., Woldesenbet, A., Khanzadi, M., & Tafazzoli, M. (2019). Assessment of Social Sustainability Indicators in Mass Housing Construction: A Case Study of Mehr Housing Project. Sustainable Cities and Society, 2(50), 23-38.

Liera-Sastresa, E., Scarpellini, S., Rivera-Torres, P., Aranda, J., Zabalza-Bribián, I., & Aranda-Usón, A. (2017). Energy vulnerability composite index in social housing, from a household energy poverty perspective. Sustainability, 9(5), 65-91.

Liu, T., Hu, W., Song, Y., & Zhang, A. (2020). Exploring spillover effects of ecological lands: A spatial multilevel hedonic price model of the housing market in Wuhan, China. Ecological Economics, 10(170), 159-188.

Lynch, K. (1997). A Theory of Good City Form, translated by Bahraini, S., University of Tehran Press.

Maliene, V. and Malys, N. ( 2009). High-quality housing—A key issue in delivering sustainable communities. Building and Environment, 44(2), 426-430.

Miranda, J. (1999). Evaluating Sustainable Agriculture Utilizing Multicriteria Analysis: The Case of Guaira. The case of Guaira-SP, Brazil, Clark University, United State.

Mohan, S., Hutson, A., MacDonald, I., & Lin, C. C. (2019). Impact of macroeconomic indicators on housing prices. International Journal of Housing Markets and Analysis, 4(8), 60-86.

Monzón, M., & López-Mesa, B. (2018). Buildings performance indicators to prioritise multi-family housing renovations. Sustainable cities and society, 10(38), 109-122.

Morris, A. C., Neill, H. R., & Coulson, N. E. (2020). Housing supply elasticity, gasoline prices, AND Residential property values. Journal of Housing Economics, 10(22), 55-70.

Mulliner, E., Smallbone, K., & Maliene, V. (2020). An assessment of sustainable housing affordability using a multiple criteria decision making method. Omega, 41(2), 270-279.

Oktay, D., & Muazu, J. (2017). Challenges and Prospects for Affordable and Sustainable Housing: The Case of Yola, Nigeria. open gouse international, 36, 108-118.

Ossokina, I. V., & Verweij, G. (2015). Urban traffic externalities: Quasi-experimental evidence from housing prices. Regional Science and Urban Economics, 55, 1–13.

Rid, W., Lammers, J., & Zimmermann, S. (2017). Analysing sustainability certification systems in the German housing sector from a theory of social institutions. Ecological Indicators, 7(76), 97-110.

Saldaña-Márquez, H., Gámez-García, D. C., Gómez-Soberón, J. M., Arredondo-Rea, S. P., Corral-Higuera, R., & Gómez-Soberón, M. C. (2019). Housing indicators for sustainable cities in middle-income countries through the residential urban environment recognized using single-family housing rating systems. Sustainability, 11(16), 1-20.

Siqueira-Gay, J., Gallardo, A. L. C. F., & Giannotti, M. (2019). Integrating socio-environmental spatial information to support housing plans. Cities, 28( 91), 1-15.

Špirková, D., Stehlíková, B., & Zúbková, M. (2017). The impact of the housing quality on the socio-economic standard of the EU countries. Acta Universitatis Agriculturae et Silviculturae Mendelianae. Brunensis, 65(4), 1425-1433.

Telfar-Barnard, L., Bennett, J., Howden-Chapman, P., Jacobs, D.  E., Ormandy, D., Cutler-Welsh, M., Preval, N., Baker, M.  G., & Keall, M.  (2017). Measuring the effect of housing quality interventions: the case of the New Zealand “rental warrant of fitness. International Journal of Environmental Research and Public Health, 14(11), 1352.

UN-Habitat.Habitat. (2017). III Issue Papers; United Nations: New York, NY, USA.

United Nations. (2017). World Urbanization Prospects: The 2018 Revision; United Nations: New York, NY, USA.1-126.

Wang, Y.J. ( 2008). Applying FMCDM to evaluate financial performance of domestic airlines in Taiwan. Expert Systems with Applications, 34(3), 1837-1845.

Wen, H., Xiao, Y., Hui, E. C. M., & Zhang, L. (2018). Education quality, accessibility, and housing price: Does spatial heterogeneity exist in education capitalization? Habitat International, 78, 68–82.

Xiao, Y., Hui, E. C. M., & Wen, H. (2019). Effects of floor level and landscape proximity on housing price: A hedonic analysis in Hangzhou, China. Habitat International, 87, 11–26.

Yap, J. B. H., Yong, P. S., & Skitmore, M. (2019). Analysing the desired quality of housing in the Klang Valley region, Malaysia. Pacific Rim Property Research Journal, 25(2), 125-140.

Zhang, F., Zhang, C., & Hudson, J. (2018). Housing conditions and life satisfaction in urbanChina.Cities, 81(November), 35–44.