بررسی فرهنگ همزیستی پادشاه و طبقات اجتماعی در سیاست‏نامه و نصیحة‏الملوک

فصلنامه بهارستان سخن

دوره 17، شماره 47، خرداد 1399، صفحه 107-126   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مریم میسمی¹؛ مریم امیرارجمند^{* 2}

¹دانش آموخته کارشناس ارشد گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران.

²استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی واحد رودهن، دانشگاه آزاداسلامی ، رودهن، ایران .

چکیده

چکیده
     برای جهانی که همواره در پی صلح و آرامش بوده، «همزیستی» اهمّیّت ویژه­ای دارد. تعامل و زندگی دو نفر، دوگروه، آحاد یک جامعه وحتّی دو کشور با نژاد­ها و باور­­هایی متفاوت، به دور از هرگونه نزاع و جنگ، از دیرباز ایده آل بسیاری از سیاست مداران و صاحبان قلم و اندیشه بوده و دغدغۀ ایجاد چنین جامعه­ای منجر به ارائۀ نظر­یه‏هایی برای خلق «مدینۀ فاضله» و «آرمان شهر» شده است. با مطالعۀ  سیرالملوکِ خواجه نظام‏الملک و نصیحة‏الملوکِ امام محمّد غزّالی می‌توان دریافت که این موضوع برای این دو اندیشمند نیز بسیار حائز اهمّیّت بوده است. متوجّه نقش پادشاه و تدابیر او در تحقّق امور مملکت بود و با توجّه به این که هر دو هم عصر و در زمان سلجوقیان می‏زیسته‌اند، به این مهمّ پرداخته­ و راهکارهایی ارائه داده‏اند. این مقاله بر آن است تا ضمن بازتاب فرهنگ همزیستی از نگاه وزیر خردمند عهد سلجوقیان- خواجه نظام‏الملک – و مدرّس و عالمی دل آگاه و عارف- امام محمّد غزّالی- تعامل پادشاه (به عنوان صاحب قدرت در رأس هرم قدرت) را با طبقات اجتماعی و دیوانی، مورد مداقّه و بررسی قرار دهد.

کلیدواژه‌ها

کلید واژه‌ها: فرهنگ همزیستی؛ طبقات اجتماعی؛ طبقات دیوانی؛ پادشاه؛ خواجه نظام‏الملک؛ امام محمّد غزّالی

سایر فایل های مرتبط با مقاله

تقدیر و تشکر آقای دکتر حداد عادل از فصلنامه بهارستان سخن = 4 تیر 1398.jpg

مراجع

نظریّه پردازان مهمّ سیاسی و اجتماعی بوده است.

فهرست منابع  و مآخذ

1-  قرآن کریم.

2- امینی، حسن، (1386)، مدینة فاضله ­در اندیشة­ سیاسی فارابی، تهران: پیام آپادانا.

3- تنکابنی، حمید، (1383)، در آمدی بر دیوان سالاری در ایران، چاپ اوّل، تهران: علمی و فرهنگی.

4- دهخدا، علی اکبر، (1373)، لغتنامه، ج14، دانشگاه تهران: مؤسسۀ انتشارات.

5- داوری، رضا، (1374)، فارابی، تهران: طرح نو.

6- نظام الملک طوسی، ابوعلی حسن، (1389)، سیاست نامه، به کوشش جعفر شعار، تهران: امیرکبیر.

7- عمید زنجانی، عبّاسعلی، (1384)، فقه سیاسی، ج3، تهران: امیرکبیر.

8- غزّالی، محمّد، (1361)، نصیحةالملوک، تصحیح جلال­الدّین همایی، تهران: بابک.

9- کاپلستن، فردریک، (1362)، تاریخ فلسفه، ترجمۀ سیّدجلال مجتبوی،  مرکز انتشارات فرهنگی و هنری.

10- کلوزنر، کارلا، (1363)، دیوان سالار درعهد سلجوقی (وزارت در عهد سلجوقی)، ترجمۀ یعقوب آژند، تهران: امیرکبیر.

11- مجتبایی، فتح‌الله، (بی تا)، شهر زیبای افلاطون و شاهی آرمانی در ایران، انجمن فرهنگ ایران باستان.

12- ستوده، هدایت الله، (1389)، آسیب شناسی اجتماعی، تهران: آوای نور.