جلوه های الگوی دادرسی کنترل جرم در قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392

فقه و مبانی حقوق اسلامی

دوره 14، شماره 2، شهریور 1400، صفحه 167-186   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

بهارک شاهد¹؛ نسرین مهرا^{* 2}؛ محمد آشوری³

¹دانشجوی دکتری حقوق کیفری و جرم شناسی، گروه حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

²دانشیار گروه حقوق، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران. (نویسنده مسئول) [e-mail]

³استاد گروه حقوق جزا و جرم شناسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. [e-mail]

چکیده

الگوگرایی یکی از ویژگی­های ضروری نظام عدالت کیفری و به معنای گرایش انسجام یافته و هماهنگ به الگوهای متعدد دادرسی در جهت تحقق اهداف بنیادین قانونگذار است که در وضع قانون آیین دادرسی کیفری و تعیین نوع نظام عدالت کیفری کاربرد دارد. بررسی قانون با استفاده از این مفهوم، تطبیق شاخص­های مهم الگوهای متعدد فرایند کیفری در مراحل دادرسی را میسر ساخته و ویژگی­های بارز نظام عدالت کیفری را مشخص ساخته و پیش­بینی عملکرد آینده آن را ممکن می­نماید و اگر قانونگذار برخلاف اهداف بنیادین خویش در آیین دادرسی کیفری اقدام به وضع ماده­ای نموده باشد این مشکل شناسایی می­گردد. قانون‌گذار با تأکید صریح بر معیارهای ویژه­ای در قانون آیین دادرسی کیفری 1392، لزوم تبعیت خود از برخی از معیارهای الگوی دادرسی منصفانه را آشکار ساخته است و بررسی این امر که در عمل تا چه حد زمینه­ های اجرایی آن را فراهم ساخته است، نیازمند شناسایی گرایش قانونگذار به الگوی کنترل جرم است زیرا این الگو، به عنوان الگوی متضاد در مقابل الگوی دادرسی منصفانه مطرح می­شود و معمولا استفاده از آن در نظام عدالت کیفری به صورت کامل نفی نشده ودر موارد خاصی و به صورت حداقلی کاربرد دارد. نگارش حاضر درصدد هست تا نحوه­ی گرایش قانونگذار به الگوی کنترل جرم را بررسی کرده و در صورت وجود بحران  در نظام عدالت کیفری، راه­ حل­های برون رفت از آن را پیشنهاد دهد.

کلیدواژه‌ها

آیین دادرسی کیفری؛ الگو؛ الگوگرایی؛ الگوی دادرسی کنترل جرم

مراجع