مقایسه اثربخشی مداخله مثبت نگر گروهی/فردی بر افسردگی مداوم دختران نوجوان بی سرپرست/بد سرپرست

زن و مطالعات خانواده

مقاله 7، دوره 15، شماره 57، آذر 1401، صفحه 135-151   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jwsf.2022.1926879.1553

نویسندگان

فروغ عبیری بناب¹؛ مرضیه علیوندی وفا^{* 2}؛ علی خادمی³؛ غلامحسین جوانمرد⁴

¹دانشجوی دکتری روانشناسی، واحد تبریز ، دانشگاه آزاد اسلامی ، تبریز، ایران.

²استادیار ، گروه روانشناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران (نویسنده ی مسئول) [e-mail]

³دانشیار گروه روانشناسی، مرکز تحقیقاتی روانشناسی، واحد ارومیه، دانشگاه آزاد اسلامی، ارومیه،، ایران

⁴دانشیار علوم اعصاب شناختی، گروه روانشناسی، دانشگاه پیام نور

چکیده

پژوهش حاضر با هدف مقایسه اثربخشی مداخله مثبت­نگر به شکل گروهی و فردی بر افسردگی مداوم دختران نوجوان بی  ­­­سرپرست/بدسرپرست تحت حمایت بهزیستی و کمیته امداد انجام شد. جامعه­  ی آماری پژوهش را کلیه­ی دختران بدسرپرست/بی  ­سرپرست تحت پوشش بهزیستی و کمیته امداد تشکیل می­داد که در سال 1398 تحت پوشش نهادهای حمایتی مذکور بودند. روش نمونه­گیری به این صورت بود که 45 نفر از افراد جامعه به شکل نمونه­  گیری هدفمند انتخاب شده و بطور تصادفی در سه گروه فردی (15نفر)، گروهی (15 نفر) و گواه (15 نفر) قرار گرفتند. در فرآیند مداخله، گروه­های آزمایشی (فردی و گروهی) بسته­  ی مداخله­ای روان­درمانی مثبت­گرای سلیگمن و سیکسزنت­میهالی (47) را دریافت کردند؛ درحالی که گروه کنترل هیچ مداخله  ­ای دریافت نکرد. داده­های پژوهش با استفاده از پرسشنامه­ی افسردگی بک  جمع  ­آوری شده و در پایان داده  ­های حاصل با آزمون آماری تحلیل واریانس یک­راهه، بواسطه­­ی نسخه 25 SPSS  تجزیه و تحلیل شدند. نتایج حاصل از تحلیل نشان داد که مداخله­ی مثبت­  نگر به شکل فردی در مقایسه با روش گروهی اثربخشی بیشتری در کاهش افسردگی مداوم داشته است (01/0P<). در نتیجه می­توان گفت که درمان مثبت­نگر فردی می­تواند به عنوان روشی برای کاهش افسردگی دختران بدسرپرست/بی  ­سرپرست از سوی نهادهای حمایتی مورد استفاده قرار­گیرد.

کلیدواژه‌ها

مداخله مثبت نگر؛ مداخله گروهی؛ مداخله فردی؛ افسردگی مداوم

مراجع

اسکندری پیله رود، سجاد، نجفیان پور، بانودخت، نژاد محمد نامقی، عاطفه. (1398). اثربخشی آموزش مهارت های مثبت اندیشی بر عزت نفس و امید به زندگی نوجوانان 12 تا 17 سال بدسرپرست و بی سرپرست. دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی، 20(2): 24-33.

اصغری پور، نصیر. (1390)، مقایسه اثر بخشی روان درمانی مثبت گرا با روان درمانی شناختی- رفتاری در کاهش علایم افسردگی اساسی. پایان نامه دکتری روانشناسی بالینی، انستیتو روانپزشکی ایران.

ایروانی، محمدرضا، و یوسفی حمیدی، سلیمه. (1388). بررسی رابطه بین عملکرد خانواده و بحران هویت نوجوانان خمینی شهر. جامعه شناسی، 1(4): 161-141.

بارلو، اچ. دی، و دیورند، وی. ام. (1396). آسیب شناسی روانی. (ترجمه مهرداد فیروزبخت). تهران: رسا. (تاریخ انتشار به زبان اصلی 1942).

بارن هیل، جی. دبلیو. (1392). شرح حال بیماران بر اساس DSM-5. (ترجمه فرزین رضاعی، محمد منایی، و فرهاد شاملو). تهران: کتاب ارجمند. (تاریخ انتشار به زبان اصلی 1959).

براتی سده، فرهاد. (1388). اثر بخشی مداخلات روانشناسی مثبت گرا جهت افزایش نشاط، خشنودی از زندگی، معناداری زندگی و کاهش افسردگی: تدوین مدلی برای اقدام. پایان نامه دکتری روانشناسی، دانشگاه علامه طباطبایی.

 توحیدی،افسانه، قربی، مرضیه، و پویامنش، جعفر. (1397). اثربخشی کلاژدرمانی بر ابعاد سلامت روان نوجوانان بی سرپرست و بدسرپرست. مجله مطالعات ناتوانی، 8(2): 57-65..

جباری، مهسا، شهیدی، شهریار، و موتابی، فرشته. (1394). تأثیر مداخله گروهی مبتنی بر روانشناسی مثبت بر کاهش علائم افسردگی و اضطراب و افزایش رضایت از زندگی در دختران نوجوان. مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران، 20(4): 134-151.

چوب فروش زاده، آزاده، سعیدمنش، محسن، رشیدی، محدثه سادات. (1397). اثربخشی روایت درمانی گروهی بر انعطاف­پذیری شناختی دختران نوجوان بدسرپرست مراکز بهزیستی مشهد. مجله مطالعات ناتوانی، 8(2): 1-7.

حبیبی، آزاده. (1397). آموزش کامل SPSS و راهنمای تصویری نرم‌افزار SPSS، ویرایش پنجم. نشر الکترونیک: پایگاه اینترنتی پارس‌مدیر.

خواجه نوری، بیژن، و دهقانی، رودابه. (1395). مشکلات نوجوانان و ارتباط آن با نهاد خانواده: مورد مطالعه: رابطه تعارضات والدینی و سلامت روان نوجوانان. دو فصلنامه جامعه شناسی نهادهای اجتماعی، 3(7): 66-37.

شجاعی، احمد، و اسکندرپور، بهروز مدرسه و آموزشگاه، 5(2): 71-91.

شکیبا، منصور، ضیایی، مریم. (1390). مقایسه سلامت روان دختران دانش آموز تحت سرپرستی مراکز بهزیستی با دختران داانش آموز دبیرستان دانشگاه در شهر زاهدان. مجله پژوهشات علوم پزشکی زاهدان، 14(2): 60-56.

کاظمی، حمید. (1382). مقایسه تحریف های شناختی در بیماران مضطرب و افسرده. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه شیراز.

کاملی، زهرا، قنبری هاشم آبادی، بهرامعلی، آقا محمدیان شعرباف، حمیدرضا. (1390). بررسی اثر بخشی گروه درمانی شناختی متمرکز بر طرحواره بر تعدیل طرحواره های ناسازگاری اولیه در دختران نوجوانان بی سرپرست و بدسرپرست. پژوهش روان شناسی بالینی و مشاوره، 1(1): 83-98.

گال، م. د، بورگ، دابیلو. ر، و گال، ج. پ. (1382). روش های پژوهش کمی و کیفی در علوم تربیتی و روانشناسی. دانشگاه شهید بهشتی (ترجمه احمد رضا نصر)

لشنی، زینب، شعیری، محمدرضا، اصغری مقدم، محمدعلی.، گلزاری، محمود. (1390). تاثیر آموزش راهبردهای شاکرانه بر گسترش عواطف مثبت و شادکامی. فصلنامه مطالعات روان شناسی بالینی، 4(1): 151-134.

مظاهری، محمد، مجنونی توتاخانه، علی. (1398). ارزیابی اثرات روحی و روانی انتشار گازهای گلخانه ای نیروگاه حرارتی سهند بناب بر جوامع روستایی، مطالعه موردی: سکونتگاه های روستایی شهرستان بناب. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی. 19(53): 76-98.

نوفرستی، اعظم، روشن، رسول، فتی، لادن، حسن آبادی، حمیدرضا، پسندیده، عباس، و شعیری، محمدرضا. (1394). اثربخشی روان درمانی مثبت نگر بر شادکامی و بهزیستی روانشناختی افراد دارای نشانه های افسردگی: مطالعه تک آزمودنی با چند خط پایه. پژوهش نامه روانشناسی مثبت، 1(1): 18-1.

هنرمند زاده، ریحانه، و سجادیان، ایلناز. (1395). اثر بخشی مداخله مثبت نگر گروهی بر بهزیستی روان شناختی، تاب آوری و شادکامی دختران نوجوان بی سرپرست. پژوهش نامه روانشناسی مثبت، 2(6): 45-39.

Alaie, I., Låftman, S.B., Jonsson, U. et al. Parent–youth conflict as a predictor of depression in adulthood: a 15-year follow-up of a community-based cohort. Eur Child Adolesc Psychiatry 29, 527–536 (2020). https://doi.org/10.1007/s00787-019-01368-8

American Psychiatric Association (2013): Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 5th Edition. Washington DC, American Association.

Arora, M. (2018). Bad Parenting Signs & Howe it can Affect Your Child. Experience Human Development Papalia (12th Edition). Journal of Positive Psychology, 10(3): 185–195.

Arora, S., & Sharma, R. (2018). Positive affect, psychotherapy, and depression. Indian journal of psychiatry, 60(2), 199.

Askari, A., Tajeri, B., Sobhi-Gharamaleki, N., & Hatami, M. (2021). A Comparative Study on the Effects of Positive Psychology and Stress Inoculation on Depression among Pregnant Women with Mitral Valve Prolapse. International Journal of Body, Mind and Culture.

Beach, SRH., Jones, D., & Franklin, KJ. (2009). Marital, family, and inter personal therapies for depression in adults. In I. H. Gotlib & C. L. Hammen (Eds.), Handbook of Depression (pp. 624-641). New York: Guilford Press.

Boehm, JK., Lyubomirsky, S., & Sheldon, KM. (2011). A longitudinal experimental study comparing the effectiveness of happiness-enhancing strategies in Anglo Americans and Asian Americans. Cognition & Emotion, 25, 1263-1272.

Bowlby, J. (1977). The making and breaking of affectional bonds: I. Aetiology and psychopathology in the light of attachment theory. The British journal of psychiatry, 130(3), 201-210.

Buysse, D. J., Angst, J., Gamma, A., Ajdacic, V., Eich, D., & Rössler, W. (2008). Prevalence, course, and comorbidity of insomnia and depression in young adults. Sleep, 31(4), 473-480.

Clarry, L., & Carson, J. (2019). Positive psychology for depression: A critical review. Mental Health Practice, 22(3), 12-13.

Cunha, LF., Pellanda, LC., & Reppold, CT. (2019). Positive Psychology and Gratitude Interventions: A Randomized Clinical Trial. Front Psychol, 10, 584.

Damnjanovic, M., Lakic, A., Stevanovic, D., & Jovanovic, A. (2011). Effects of mental health on quality of life in children and adolescents living in residential and foster care: A cross-sectional study. Epidemiol Psychiatr Sci., 20(3), 257-62.

Ellis, BH., Fisher, PA., & Zaharie, S. (2004). Predictors of disruptive behavior, developmental delays, anxiety, and affective symptomatology among institutionally reared Romanian children. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry, 43(10), 1283-1292.

Fawcett, E., Neary, M., Ginsburg,R., & Cornish, P. (2019). Comparing the effectiveness of individual and group therapy for students with symptoms of anxiety and depression: A randomized pilot study, Journal of American College Health, DOI: 10.1080/07448481.2019.1577862

First, MB., Gibbon, M., Spitzer, RL., Williams, JBW. & Benjamin, LS. (1997). Structured Clinical Interview for DSM-IV Axis II Personality Disorders, (SCID-II). Washington, D.C.: American Psychiatric Press, Inc.

Foley, D. L., Goldston, D. B., Costello, E. J., & Angold, A. (2006). Proximal psychiatric risk factors for suicidality in youth: the Great Smoky Mountains Study. Archives of general psychiatry, 63(9), 1017-1024.

Fredrickson, B. L. (2003). The value of positive emotions: The emerging science of positive psychology is coming to understand why it's good to feel good. American scientist, 91(4), 330-335.

Fredrickson, B. L., & Losada, M. F. (2013). "Positive affect and the complex dynamics of human flourishing": Correction to Fredrickson and Losada (2005).

Fredrickson, BL., Cohn, MA., Coffey, KA., Pek, J., & Finkel, SM. (2008). Open hearts build lives: Positive emotions, induced through loving-kindness meditation, build consequential personal resources. Journal of Personality and Social Psychology, 95, 1045–1062.

Fröjd, S. A., Nissinen, E. S., Pelkonen, M. U., Marttunen, M. J., Koivisto, A. M., & Kaltiala-Heino, R. (2008). Depression and school performance in middle adolescent boys and girls. Journal of adolescence, 31(4), 485-498.

Kapanee, AR, & Kiran, R. (2007). Attachment style in relation to family functioning and distress in college student. J Indian acad Appl psychol. 33(1), 15-21.

Kruse, E., Chancellor, J., Ruberton, PM. & Lyubomirsky, S. (2014). An upward spiral between gratitude and humility. Social psychological and personality Science, 5(7), 805- 814.

Layous, K., Chanceller, J., Lyubomirsky, S., Wang, L., & Doraiswamy, M. (2011). Delivering happiness: Translating positive psychology intervention research for treating major and minor depression disorders. The Journal of Alternative and Complementary Medicine, 17(8), 675-683.

Layous, K., Chanceller, J., Lyubomirsky. S. (2014). Positive Activities as Protective Factors Against Mental Health Conditions. Journal of Abnormal Psychology, 123(1), 3-12.

Layous, K., Nelson, SK., & Lyubomirsky, S. (2012). What is the optimal way to deliver a positive activity intervention? The case of writing about one's best possible selves. The Journal of Happiness Studies, Advance online publication. DOI 10.1007/s10902-012-9346-2

Lyubomirsky, S. & Layous, K. (2013). How do simple positive activities increase well – being? Current Directions in psychological Science, 22(1), 57-62.

Lyubomirsky, S. (2008). The how of happiness: A scientific approach to getting the life you want. New York: Penguin Press.

Lyubomirsky, S., Sheldon, KM., & Schkade, D. (2005). Pursuing happiness: The architecture of sustainable change. Review of General Psychology, 9, 111–131.

Malogiannis, IA., Arntz, A., Spyropoulou, A., Tsartsara, E. Aggeli, A., Karveli, S., Vlavianou, M., Pehlivanidis, A., Papadimitriou, GN. & Zervas, L. (2014). Schema therapy for patients with chronic depression: A single case series study. Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry, 45(3), 319-29.

Michael, B., First, MD., Janet, BW., Williams, D., Rhonda, S., Karg, P., Robert, L., & Spitzer, MD. (2016). Structured Clinical Interview for DSM-5 Disorders—Clinician Version (SCID-5- CV). American Psychiatric Association Publishing, VA, United States.

Nardi, AE., & Machado, S. (2013). The role of positive emotion and contributions of positive psychology in depression treatment: Systematic review. Clinical Practice & Epidemiology in Mental Health, 9, 221-237.

Papalia, D. E., Olds, S., & Feldman, R. (2018). Human Development: Developmental psychology and the study of human. McGraw-Hill Humanities/Social Sciences/Languages.

Post, SG. (2005). Altruism, happiness, and health: It's good to be good. International Journal of Behavioral Medicine, 12(2), 66-77.

Rao, W. W., Xu, D. D., Cao, X. L., Wen, S. Y., Che, W. I., Ng, C. H., ... & Xiang, Y. T. (2019). Prevalence of depressive symptoms in children and adolescents in China: a meta-analysis of observational studies. Psychiatry Research, 272, 790-796.

Rashid, T. (2009). Positive Interventions in Clinical Practice. J Clin Psychol, 65(5):461-466.

Rashid, T. (2015). Positive Psychotherapy: A Strength- based approach. Journal of Positive Psychology, 10, 25- 40.

Rashid, T., & Seligman, MEP. (2013). Positive Psychotherapy: A treatment manual. New York: Oxford University Press.

Schore, AN. (2001). Effects of a secure attachment relationship on right brain development, affect regulation, and infant mental health. Infant Ment Health J., 22(1‐2), 7-66.

Seligman, M. (2002). Authentic happiness: Using the new positive psychology to realize your potential for lasting fulfilling. New York: Free Press.

Seligman, M., Steen, TA., Park, N., Peterson, C. (2005). Positive psychology progress: Empirical validation of interventions. American Psychologist, 60, 410–421.

Seligman, MEP. (2012). Flourish: A visionary new understanding of happiness and well-being. New York: Free Press.

Seligman, MEP., & Csikszentmihalyi, M. (2000). Positive psychology: An introduction. American Psychologist, 55, 5-14.

Senf, K., & Liau, A. (2013). The effects of positive interventions on happiness and depressive symptoms, with and examination of personality as a moderator. Journal of Happiness Study, 14(2), 591 – 612.

Sergeant, S. & Mongrain, M. (2014). An online optimism intervention reduces depression in pessimistic individuals. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 82(2), 263-274.

Shaw, JA., Espinel, Z., Shultz, JM. (2012). Care of Children Exposed to the Traumatic Effects of Disaster., Washington, DC: American psychiatric Publishing.

Sheldon, KM., Boehm, JK., & Lyubomirsky, S. (2012). Variety is the spice of happiness: The hedonic adaptation prevention (HAP) model. In I. Boniwell & S. David (Eds.), Oxford handbook of happiness (pp. 901–914). Oxford, England: Oxford University Press.

Shiferaw, G. Bacha, L. & Tsegaye, D. (2018). Prevalence of depression and its associated factors among orphan children in orphanages in Ilu Abba Bor Zone, South West Ethiopia. Hindawi, Psychiatry Journal, 1-7.

Simon, H. L. M., DiPlacido, J., & Conway, J. M. (2019). Attachment styles in college students and depression: The mediating role of self-differentiation. Mental Health & Prevention, 13, 135-142.

Sin, NL., & Lyubomirsky, S. (2009). Enhancing well-being and alleviating depressive symptoms with positive psychology interventions: A practice friendly meta-analysis. Journal of Clinical Psychology, 65, 467–487.

Tang, X., Tang, S., Ren, Z., & Wong, D. F. K. (2019). Prevalence of depressive symptoms among adolescents in secondary school in mainland China: A systematic review and meta-analysis. Journal of Affective Disorders, 245, 498-507.

Vinnakota, R. & Kaur. (2018). A study of depression, externalizing, and internalizing behaviors among adolescents living in institutional homes. International Journal of Applied and Basic Medical Research, 8(2), 89.

Wang, W. X., Wu, Q., Liang, S. S., Zhang, X. K., Hu, Q., Chen, Q. H., ... & Lou, F. Q. (2018). Dexmedetomidine promotes the recovery of neurogenesis in aged mouse with postoperative cognitive dysfunction. Neuroscience letters, 677, 110-116.

Yazdkhasti, F., Oreyzi, H. (2011). Standardization of Child, Parent and Teacher’s Forms of Child Behavior Checklist in the City of Isfahan. Iranian J Psychiat Clin Psychol., 17(1), 60-70.

Yendork, JS., & Somhlaba, NZ. (2014). Stress, coping and quality of life: An exploratory study of the psychological well-being of Ghanaian orphans placed in orphanages. Children and Youth Services Review, 46, l 28-37.

Zeanah, CH, Smyke, AT, Koga, SF, & Carlson, E. (2005). Bucharest Early Intervention Project Core G. Attachment in institutionalized and community children in Romania. Child Dev., 76(5), 1015-28.