مطالعه دغدغه‌های سلبریتی‌ها در اینستاگرام و پیامدهای آن بر هواداران

فصلنامه علمی مطالعات میان فرهنگی

مقاله 4، دوره 16، شماره 47، شهریور 1400، صفحه 89-116   

نوع مقاله: علمی_ پژوهشی

نویسندگان

حسن اسدزاده شهیر¹؛ طاهر روشندل^{* 2}؛ اکبر نصراللهی³؛ اسماعیل سعدی پور⁴

¹دانشجوی دکتری ارتباطات، گروه ارتباطات، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی،تهران ، ایران

²استاد گروه مدیریت رسانه، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران

³استادیار گروه علوم ارتباطات اجتماعی، دانشکده علوم ارتباطات و مطالعات رسانه، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

⁴استاد گروه روانشناسی تربیتی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

افزایش دسترسی به شبکه‌های اجتماعی مجازی همچون اینستاگرام در ایران به سبب ایجاد محیط و فضای رسانه‌ای غیررسمی و افزایش قدرت کاربران در جهت اشتراک‌گذاری عکس، ویدئو، ایده‌ها، عواطف، احساسات و دغدغه‌ها، فرصت بی‌نظیری برای رشد فرهنگ سلبریتی و هواداری از آنها ایجاد کرده است. در این راستا، هدف پژوهش حاضر، مطالعه دغدغه‌های سلبریتی‌های در فضای مجازی اینستاگرام و پیامدهای آن بر هواداران است. روش تحقیق به کار رفته در این پژوهش، کیفی بوده و از رهیافت تحلیل مضمون به عنوان روش عملیاتی پژوهش استفاده شده است. مشارکت‌کنندگان پژوهش حاضر، 21 نفر از فالوورها یا تعقیب‌­کنندگان سلبریتی‌­ها (با تعداد فالوور بیشتر) در شبکه اجتماعی اینستاگرام هستند که به روش نمونه‌گیری هدف‌مند انتخاب شده‌اند. برای گردآوری داده‌ها از مصاحبه‌های عمیق نیمه‌ساختاریافته بهره ‌گرفته شده است. همچنین در پژوهش حاضر، برای اعتبار و اعتمادبخشی به داده‌ها از قابلیت اعتبار، انتقال‌پذیری، قابلیت اعتماد و قابلیت تائید استفاده شده است. یافته‌های پژوهش بیانگر آن است که دغدغه‌های سلبریتی‌ها در اینستاگرام بازنمایی مسایل اجتماعی، فعالیت‌های خیرخواهانه، برندسازی شخصی، و کسب درآمد است. همچنین پیامدهای هواداری مجازی از سلبریتی‌ها در اینستاگرام عبارتند از: تاثیرگذاری و تغییر شکل ذائقه‌ها و سلایق افراد، تاثیرگذاری بر علایق سیاسی افراد، تشدید بی‌اعتمادی اجتماعی، بروز نافرمانی‌های مدنی، و انزاوای شخصیت‌های حامل اندیشه.

کلیدواژه‌ها

اینستاگرام؛ سلبریتی؛ شبکه‌های اجتماعی مجازی؛ فرهنگ هواداری مجازی

مراجع

اجتهادی، مصطفی و کشافی‌نیا، وحید (1398)، «بررسی جامعه‌شناختی مخاطبان فرهنگ سلبریتی در اینستاگرام فارسی»، مطالعات رسانه‌های نوین، شماره 20، 148-113.

اسدزاده شهیر، حسن، روشندل اربطانی، طهر؛ سعدی‌پور، اسماعیل و نصراللهی، اکبر (1400)، تبیین فرهنگ هواداری مجازی در شبکۀ اجتماعی اینستاگرام: دلایل و زمینه‌ها (مورد مطالعه: هواداران سلبریتی‌ها)، مطالعات میان‌رشته‌ای ارتباطات و رسانه، 4(13)، 38-5.

اسلامی، الهه، موسوی، سیدهاشم و علیخواه، فردین (1399)، «سلبریتی‌های مجازی: غریبه‌های آشنا در عصر رسانه‌های اجتماعی گونه‌شناسی زنان مشهور ایرانی در رسانه اینستاگرام»، انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، شماره 59، 74-45.

حسینی، فایق و دهقان، علیرضا (1399)، «مطالعه فرهنگ شهرگی در فضای رسانه‌ای ایران با تمرکز بر کنشگری شهروندان تهرانی در شبکه‌های اجتماعی»، رسانه، شماره 3، 54-27.

حق پناه، حسین (1395)، بررسی جامعه‌شناختی تأثیر سلبریتی‌ها بر گروه‌های مرجع دانش‌آموزان (مطالعه موردی: بررسی دانش‌آموزان مدارس متوسطه ۲ تهران)‌، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه تهران، دانشکده علوم اجتماعی، رشته مطالعات جوانان.

حق‌پرست، امیرحسین، قیومی، عباسعلی و امیرحسینی، زهرا (1397)، «رابطه سرمایه و سلامت اجتماعی و سواد رسانه‌ای با کاهش آسیب‌های اخلاقی در شبکه اجتماعی اینستاگرام»، مطالعات میان فرهنگی، شماره 35، 70-41.

خادمی، طلیعه و کلهری، محمدجواد (1399)، رابطه اینستاگرام با گرایش جوانان به سبک زندگی مدرن (موردمطالعه: جوانان شهر تهران)، پژوهش‌های ارتباطی، 27(1)، 74-55.

خیامی، عبدالکریم، اسکندری، علی و خلقتی، مرضیه (1398)، «بازکاوی فرهنگ سلبریتی‌گری و تعامل رسانه ملی با چهره‌ها»، رسانه‌های دیداری و شنیداری، شماره 30، 33-7.

ده‌صوفیانی، اعظم (1398)، مرجعیت سلبریتی‌ها در مسائل اجتماعی؛ با تأکید بر فرصت‌ها و تهدیدها در فضای مجازی، مطالعات رسانه‌های جدید، 5(2)، 115-83.

سلطانی‌فر، مهدی، گرانمایه‌پور، علی و هاشمی، شهناز (1399)، «خلاقیت سلبریتی‌ها در اینستاگرام بر فرایند سیاستگذاری عمومی»، ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، شماره 4، 242-217.

عباسی، عاطفه و جعفری، علی (1399)، «تأثیر کنش‌های اینستاگرامی سلبریتی‌ها بر سبک زندگی کاربران ایرانی»، پژوهش‌های ارتباطی، شماره 101، 54-33.

قانعی‌راد، محمدامین (1396)، چرا در مواقع بحرانی، اعتمادها رنگ می‌بازند؟ پناه بردن به سلبریتی‌ها از روی ناچاری، خبرگزاری ایسنا، قابل‌دسترسی در: https://www.isna.ir/news/96090703748

کرسول، جان (1396)، پویش کیفی و طرح پژوهش، ترجمه‌ی حسن دانایی‌فرد و حسین کاظمی، تهران، صفار.

کهرازه، یاسر و بیدالله خانی، آرش (1397)، «دیپلماسی سلبریتی و جذابیت و ساده‌سازی سیاست بین‌الملل در ادراک عامه»، تحقیقات سیاسی بین‌المللی، شماره 37، 150-126.

محمدپور، احمد (1392)، روش تحقیق کیفی: ضد روش 2، تهران، جامعه‌شناسان.

مک‌ کوایل، دنیس (1388)، درآمدی بر نظریه ارتباطات جمعی، ترجمه‌ی پرویز اجلالی، تهران، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.

مهدی‌زاده، سیدمحمد (1391)، نظریه‌های رسانه: اندیشه‌های رایج و دیدگاه‌های انتقادی، تهران، همشهری.

مولایی، محمدمهدی (1395)، «گردش فرهنگ سلبریتی در رسانه‌های اجتماعی: مطالعه فعالیت سلبریتی‌های ایرانی و هواداران‌شان در اینستاگرام»، جامعه، فرهنگ و رسانه، شماره 21، 80-57.

Banytė, J., Stonkienė, E., & Piligrimienė, Ž. (2011). Selecting celebrities in advertising: The case of Lithuanian sports celebrity in non sport product advertisement. Ekonomika ir vadyba, (16), 1215-1224.

Braun, V. & Clarke, V. (2006). Using Thematic Analysis in Psychology. Qualitative Research in Psychology, Vol. 3, No. 2, pp: 77-101.

Djafarova, E., & Rushworth, C. (2017). Exploring the credibility of online celebrities' Instagram profiles in influencing the purchase decisions of young female users. Computers in Human Behavior, 68, 1-7.

Ferris, K. O. (2007). The sociology of celebrity. Sociology compass, 1(1), 371-384.

Gbadamosi, A. (2020). Postmodernism, ethnicity, and celebrity culture in women’s symbolic consumption. International Journal of Market Research, 62(5), 561-577.

Giles, D. C. (2002). Parasocial interaction: A review of the literature and a model for future research. Media psychology, 4(3), 279-305.

Grinin, L. (2012). Celebrities as a new elite of information society. Social Evolution & History, 11(1), 124-153.

Hou, M. (2019). Social media celebrity and the institutionalization of YouTube. Convergence, 25(3), 534-553.

Nayar, P. K. (2009). Seeing stars: Spectacle, society and celebrity culture. SAGE Publications India.

Rojek, C. (2001). Celebrity. London: Reaktion Books.

Srinivas, S. C., Arunlal, K. (2020). The Generation Famous: Celebrity Culture in the Age of New Cultural Fabrications. From Director’s Desk.

Turner, G. (2004). Celebrity and Culture. London: Sage.