نقش رسانه در تقویت سرمایه اجتماعی در گام دوم انقلاب اسلامی

فصلنامه علمی مطالعات میان فرهنگی

مقاله 6، دوره 16، شماره 47، شهریور 1400، صفحه 145-174   

نوع مقاله: علمی_ پژوهشی

نویسندگان

سعید رضایی¹؛ محمدرضا قائدی^{* 2}

¹دانشجوی دکتری علوم ارتباطات، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران

²دانشیار ،گروه علوم سیاسی و روابط بین الملل، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران

چکیده

انقلاب اسلامی ایران با تکیه بر حضور مردم و استفاده از ظرفیت سرمایه‌های اجتماعی به پیروزی رسیده است و حالا در گام دوم انقلاب، حفظ و تقویت جایگاه این انقلاب و نظام جمهوری اسلامی نیازمند حفظ سرمایه‌های اجتماعی و ارتقای این سرمایه‌ها است. تضعیف سرمایه‌های اجتماعی می‌تواند اثرات ناگواری را در جامعه در پی داشته باشد و لازم است که نسبت به تقویت سرمایه اجتماعی با ابزار و شیوه‌های مختلف اقدام کرد. رسانه‌‌ها همواه ابزاری مناسب برای تاثیرگذاری بر روی افکار فردی و عمومی هستند؛ هر چند تفاوت‌هایی در دیدگاه نسبت به میزان اثرگذاری رسانه‌ها وجود دارد ولی همه نظریه پردازان حداقلی از اثرگذاری رسانه‌ها را قبول دارند. رسانه‌ها می‌توانند به تقویت سرمایه‌های اجتماعی در ایران کمک کنند و این پژوهش تلاش کرده تا راهکارهایی برای تقویت سرمایه‌های اجتماعی از مسیر رسانه‌ها را یافته و با استفاده از روش تحلیلی دنبال یافته‌هایی است تا به تصمیم‌گیران و مجریان در حوزه فعالیت‌های رسانه‌ای کمک کند تا در گام دوم انقلاب عملکردی قابل قبول برای تقویت سرمایه‌های اجتماعی باشند. بخش عمده راهکارهای تقویت سرمایه اجتماعی از مسیر رسانه می‌گذرد که از کارکردهای رسانه در تقویت سرمایه اجتماعی می‌توان به تولید محتوا و برنامه‌های متنوع برای کاهش ناهنجاری‌ها، ترویج حس نوع‌دوستی، گسترش قانون‌مداری، تقویت نظارت‌ها، توسعه حس همکاری و مشارکت، ایجاد و تقویت امید و نشاط، افزایش آگاهی‌های مردم، تقویت نهاد خانواده، افزایش همگرایی، بهبود تعاملات مردم و دولت اشاره کرد.

کلیدواژه‌ها

رسانه؛ سرمایه اجتماعی؛ انقلاب اسلامی؛ گام دوم انقلاب اسلامی

مراجع

بصریان جهرمی، حسین، بصیریان جهرمی، رضا (1368)، درآمدی به سواد رسانه‌ای و تفکر انتقادی، سال هفدهم، شماره چهارم، سایت مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم انسانی، www.noormags.com

خانیکی، هادی (1376). رسانه‌های جمعی و امنیت، چاپ اول، جلد دوم، تهران، انتشارات وزارت کشور.

نصیری، قدیر (1381). معنا و ارکان جامعه‌شناسی امنیت، نشریه راهبرد، شماره بیست و ششم.

الوانی، سید مهدی، دانایی‌فرد، حسن (1376). مدیریت دولتی و اعتماد عمومی، دانش مدیریت، پیشین.

 الویری، محسن (1382)، سند چشم‌انداز توسعه و سرمایه اجتماعی، نشریه اندیشه صادق، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران.

پاتنام، رابرت (1377)، دموکراسی و سنت‌های مدنی، ترجمه‌ی محمدتقی دلفروز، تهران، دفتر مطالعات سیاسی وزارت کشور.

کلمن، جیمز (1377)، بنیادهای نظیرِ اجتماعی، تهران، نشر نی.

تشکر، زهرا، معینی، محمدرضا (1381)، نگاهی به سرمایه اجتماعی و توسعه، رفاه اجتماعی، ۱ (۴).

فوکویاما، فرانسیس (1382)، سرمایه اجتماعی و تحول تکنولوژیک در عصر اطلاعات، اندیشه صادق، شماره 11 و 12.

تاج‌بخش، کیان (1385)، سرمایه اجتماعی، اعتماد، دموکراسی و توسعه، تهران، نشر شیرازه.

ردادی، محسن (1387)، سرمایه اجتماعی و امنیت اجتماعی، نشریه راهبرد، شماره 16.

احمدی، یعقوب (1385)، سرمایه اجتماعی، جامعه مدنی و دموکراسی، نشریه اطلاعات سیاسی اقتصادی، شماره 225 - 226

فوکویاما، فرانسیس، پایان نظم (پایان سرمایه اجتماعی و حفظ آن) ترجمه‌ی غلامعباس توسلی (1379)، جامعه ایرانیان، تهران،  چاپ اول.

علیئی، محمدولی، طالبی، ابوتراب، سلطانی‌فر، محمد، قدسی، امیر (1394)، واکاوری کاربست رسانه ملی در ارتقای سرمایه اجتماعی، فصلنامه راهبرد دفاعی، سال چهاردهم، شماره 53.

هرمز، مهرداد (1379)، مقدمه‌ای بر نظریات و مفاهیم ارتباط‌جمعی، موسسه فرهنگی پژوهشی فاران.

آجرلویی، محمود (1391)، نقش رسانه‌های گروهی در پیشگیری از جرائم، فصلنامه مطالعات پیشگیری از جرم، شماره 22، بهار 1391، صفحات 129 تا 152

رجب‌زاده، احمد (1382)، رفتارهای فرهنگی ایرانیان، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دفتر طرح‌های ملی.

علاقه‌بندی، مهدی (1384)، درآمدی بر سرمایه اجتماعی، مجله علوم اجتماعی فصل نو.

مصطفوی، سید محمدحسین (1387)، عوامل تأثیرگذار بر سطح سرمایه اجتماعی و راهکارهای ارتقای آن، ماهنامه مهندسی فرهنگی، شماره 23 و 24.

ویندان، سون و دیگران (1387)، کاربرد نظریه‌های ارتباطات، تهران، انتشارات جامعه شناسان.

غفاری، غلامرضا (1387)، تبیین نظری سرمایه اجتماعی، تهران، موسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی و موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی.

رفیع‌پور، فرامرز (1373)، اعتماد یا آنومی؛ آنومی یا شگفتی اجتماعی، تهران، پژوهشی در زمینه‌ی پتانسیل آنومی در شهر تهران

رفیع‌پور، فرامرز (1379)، توسعه و تضاد، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، شرکت سهامی انتشار، چاپ چهارم.

گلشنی، علیرضا، جدیدی، علی، اسکندری، صالح (1391)، نقش رسانه‌ در توسعه سیاسی و اجتماعی، فصلنامه پژوهش‌های سیاسی، سال دوم، شماره 1.

منصوری، جواد (1387)، آشنایی با انقلاب اسلامی، قم، دفتر نشر معارف انقلاب.

رهبر، عباسعلی، حیدری، فاطمه (1393)، انقلاب اسلامی و ارتقای سرمایه اجتماعی در مردم‌سالاری دینی، فصلنامه مطالعات راهبری، سال هفدهم، شماره دوم، شماره مسلسل 64.

 امام خمینی، روح‌الله (1387)، صحیفه نور، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام خمینی (ره).

افتخاری، اصغر (1387)، دو چهره قدرت نرم، قدرت نرم معنا و مفهوم، تهران، پژوهشکده مطالعات و تحقیقات بسیج.

محسنی، منوچهر (1375)، آگاهی‌ها، نگرش‌ها و رفتارهای اجتماعی و فرهنگی در ایران، نمایه پژوهش، شماره 2.

عبدی، عباس (1385)، دروغ آتشی بر جان سرمایه اجتماعی، روزنامه شرق.

رنانی، محسن (1389)، سرمایه اجتماعی شرایط لازم برای توسعه، مجله اندیشه صادق، شماره 11 و 12.

خبرگزاری تسنیم (1398)، به آدرس: https://www.tasnimnews.com/fa/news/1398/03/25/2031804

عصر ایران (1397)، به آدرس: https://www.asriran.com/fa/news/648578

portes, a. and Londolt, p.(1996) The down Side of Social Capital, American prospect, vol. 26, may  june 1996.

Bourdieu, P. (1986): The Forms Of Capital, newsyork, Greenwood.

Coleman, J. (1990): Foundation of Social Theory, Harward University Press, Cambridge MA.   

https://farsi.khamenei.ir/message-content?id=41673