نظارت قضایی بر تعقیب و تحقیق در نظام دادرسی کیفری ایران

تحقیقات حقوقی بین المللی

دوره 14، شماره 51، فروردین 1400، صفحه 379-397   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/alr.2022.1947747.2248

نویسندگان

عبدالرضا منصوری دهبید¹؛ احمد رمضانی^{* 2}؛ منصور عطاشنه³

¹گروه حقوق کیفری و جرم‌شناسی، واحد قشم، دانشگاه آزاد اسلامی، قشم، ایران. رایانامه:[e-mail]

²گروه حقوق کیفری و جرم‌شناسی، واحد قشم، دانشگاه آزاد اسلامی، قشم، ایران. استادیار گروه حقوق، دانشگاه علم و فرهنگ، تهران، ایران (نویسنده مسئول). رایانامه:[e-mail]

³گروه حقوق کیفری و جرم‌شناسی، واحد قشم، دانشگاه آزاد اسلامی، قشم، ایران. استادیار گروه حقوق، دانشگاه شهید چمران، اهواز، ایران. رایانامه:[e-mail]

چکیده

زمینه و هدف: نظارت قضایی، تأسیس حقوقی جدیدی در نظام کیفری کشور ایران محسوب نمی­شود، بلکه ظهور و پیدایش آن به تصویب قانون اصول تشکیلات عدلیه مصوب 1307وتأسیس دادگاه­های عرفی باز می­گردد.به صورت مترقی تری این اصول در قانون آیین دادرسی کیفری، مصوب 4/12/1392 متبلورگردیده است. در دادرسی کیفری نظارت قضایی بر اعمال مراجع تعقیب و تحقیق در راستای اعمال حاکمیت قانون می باشد. بدین نحو که در پرتو حاکمیت قانون ارزش های بنیادی هم چون حق آزادی افراد، حریم خصوصی و عدالت به نحو بهتر و شایسته تری تأمین می گردد.
روش: پژوهش حاضر به روش توصیفی و تحلیلی انجام شده است.
یافته ها و نتایج: نتایج حاصله نشان می دهد در سیاست کیفری ایران احیای دادسراها موجب گردید تا دوباره مقام تحقیق در نظام قضایی ایران احیا، اما به دلیل عدم تفکیک میان دادستان به عنوان مقام تعقیب و بازپرس به عنوان مقام تحقیق، دادستان دارای اختیارات گسترده‌ای در تعقیب و تحقیق در خصوص جرایم باشد و مرحله بازپرسی که خاص نظام های مختلط است از بین رفته و وظیفه تحقیق نیز در کنار وظیفه تعقیب بر عهده دادستان قرار گیرد. . بنابراین می‌توان اینگونه بیان داشت که، سیستم دادرسی کیفری ایران مبتنی بر اقناع وجدانی مضاعف می­باشد،که علاوه بر بازپرس، دادستان و هم چنین دادگاهی نیز که در مقام رسیدگی به اعتراض به قرارهای صادره نسبت به موضوع رسیدگی می­نماید، به اقناع وجدانی جهت اخذ تصمیم برسد که این امر مغایر با اصل تسریع در رسیدگی های کیفری می­باشد.

کلیدواژه‌ها

نظارت قضایی؛ تعقیب و تحقیق؛ دادستان؛ بازپرس؛ دادیار

مراجع

- آخوندی، محمود. (1390). آیین دادرسی کیفری. جلد اول. چاپ شانزدهم. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

- آشوری، محمد.  (1398). آیین دادرسی کیفری. جلد دوم. چاپ سیزدهم. سمت.

- خالقی، ابوالفتح؛ افراسیابی، علی. (1397). جایگاه و حدود اختیارات دادستان در نظام رسیدگی کیفری ایران. پژوهش حقوق کیفری، 7 (25)، 230-191.

https://jclr.atu.ac.ir/article_11220.html

- جوانمرد، بهروز. (1394). بایسته­های آیین دادرسی کیفری. چاپ اول. انتشارات جنگل.

- خالقی، علی. (1388). آیین دادرسی کیفری. چاپ سوم. شهر دانش.

- شمس، عبدالله. (1387). آیین دادرسی مدنی. جلد دوم. انتشارات دراک.

- رستمی، هادی. (1397). آیین دادرسی کیفری. چاپ اول. بنیاد حقوقی میزان.

- فتاح‌زاده، نصیب اله. (1383). یک قاضی بی‌اختیار به نام دادیار. قضاوت، 2(14)،29-28.

- فضعلی، هادی. (1400). شرح آیین دادرسی کیفری (مواد 217 تا 293). چاپ اول. معاونت منابع انسانی و امور فرهنگی دادگستری کل استان تهران.

- فتحی، بدیع؛ زارع، ابراهیم. (1400). شرح آیین دادرسی کیفری (مواد 1 تا 63). چاپ اول. معاونت منابع انسانی و امور فرهنگی دادگستری کل استان تهران.

- کرامتی معز، هادی؛ حسن‌آبادی، عبدالرحمن. (1400). سیاست کیفری سخت‌گیرانه در آیین دادرسی کیفری. چاپ دوم. انتشارات مهر کلام.

- کمالی جلودار، سید حسن. (1383). اعتبار قرار تأمین در امر خواسته کیفری. حقوق و دادرسی، (47)، 93-91.

http://noo.rs/VNTVm

- ضرغامی، سیروس. (1395). نقش دادستان در ارتباط با ادله دادرسی کیفری مطالعه تطبیقی در حقوق ایران و آمریکا. چاپ اول. مجمع علمی و فرهنگی مجد.

- طهماسبی، جواد. (1398). آیین دادرسی کیفری. جلد اول. چاپ چهارم. بنیاد حقوقی میزان.

- طهماسبی، جواد. (1396). آیین دادرسی کیفری. جلد دوم. چاپ سوم. بنیاد حقوقی میزان.

- مدنی، سید جلال‌الدین. (1394). آیین دادرسی کیفری. جلد اول. انتشارات پایدار.

- منصورآبادی، عباس؛ فروغی، فضل‌الله. (1396). آیین دادرسی کیفری. چاپ اول. بنیاد حقوقی میزان.

- وروایی، اکبر؛ امامی، شریف. (1394). قانون آیین دادرسی کیفری در نظم حقوقی کنونی. چاپ اول. انتشارات خرسندی.

- یوسفی، ایمان؛ شفیعی، مهدی. (1396). مطالعه جایگاه بازپرس در قانون جدید و قدیم آیین دادرسی کیفری. قضاوت، 17(90)،142-125.

http://www.ghazavat.org/article_177655.html