نقش خاندان‌های کهن در پاسداشت سنّت‌ها و شکوفایی فرهنگی سرزمین طبرستان (مطالعة موردی: خاندان اسپهبدان)

فصلنامه تاریخ

مقاله 14، دوره 17، شماره 65، تیر 1401، صفحه 260-276   

نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

نادره نفیسی^*

گروه فرهنگ و زبان‌های باستانی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ابهر، ایران

چکیده

دربارة خاندان‌های ایرانی پیش از اسلام، پژوهش‌های بسیاری انجام پذیرفته، اما به چگونگی روند تأثیرهای فرهنگی این خاندان‌ها تا سده‌های اخیر کمتر پرداخته شده ‌است. در این جستار، کوشش بر آن است که از راه نسب‌شناسی و با شناخت خاندان اسپهبدان، در جایگاه یکی از خاندان‌های اشرافی مؤثر در سرنوشت سیاسی – اجتماعی این سرزمین، نشان داده شود که بخشی از دستاوردهای ملی و تداوم فرهنگی ما ایرانیان، ریشه در ماندگاری تاریخی این خاندان‌های کهن دارد. اسفندیاری‌ها از خاندان اسپهبدان طبرستان از نمونه‌های ماندگاری فرهنگی و شکوفایی این دودمان‌های کهن‌اند. نگاهی به تبارنامة خانوادگی این خاندان بیانگر حضور گستردة آنها در زمینه‌های گوناگون از سپاهی‌گری که منصب مورثی آنان بوده تا وزارت، ادب و هنر است. نگارندة مقاله بر پایة روش کتابخانه‌ای و با پی‌گرفتن تبار خاندان اسفندیاری – به عنوان یک نمونة موردی- از پیش اسلام تا روزگار کنونی کوشیده است نشان دهد که یکی از عوامل بالندگی فرهنگ ایرانی و نظام دیوانسالاری این سرزمین وامدار پیوستگی و تدوام فرهنگی خاندان‌های کهن است. این مقاله به دنبال اثبات این فرضیه است که تأثیر دستاوردهای فرهنگی ساسانیان و ساختار اداری آنان نه تنها در سده‌های آغازین هجری که تا امروز نیز به‌روشنی قابل پیگیری است.

کلیدواژه‌ها

خاندان‌های ایرانی؛ اسپهبدان؛ طبرستان؛ سنّت

مراجع