ارزیابی دیدگاه ها و روش‌ خاورشناسان در نقد ادبی تاریخی متن قرآن

مطالعات تاریخی قرآن و حدیث

مقاله 9، دوره 27، شماره 70، اسفند 1400، صفحه 184-205   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

حسن رضایی هفتادر^{* 1}؛ محمد درگاه زاده²؛ صفر نصیریان³

¹دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث پردیس فارابی دانشگاه تهران، (نویسنده مسئول)

²استادیار گروه دروس عمومی و معارف دانشگاه بناب.

³استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه فرهنگیان، پردیس شهید رجایی ارومیه.

چکیده

امروزه شناخت دقیق و مبنایی دیدگاه­های انتقادی خاورشناسان و روش­های پژوهشی آن­ها درباره قرآن و نقد علمی این دیدگاه­ها بر اساس مبانی دینی و عقلی استوار، ضرورتی انکارناپذیر است. روش نقد ادبی تاریخی، یکی از روش­های انتقادی است که خاورشناسان درباره قرآن به کار گرفته­اند. در این راستا، پژوهش حاضر بر آن است تا با روش تحلیلی توصیفی به تبیین و ارزیابی دیدگاه­های آن­ها در خصوص کاربست روش نقد ادبی تاریخی درباره متن قرآن بپردازد. انتقادات ادبی تاریخی خاورشناسان بر قرآن، از سه جهتِ پیدایش متأخر متن قرآن، نموّ قرآن در محیط یهودی- مسیحی و مجادله قرآن با مخالفان مطرح است. دیدگاه­های مذکور، از جهاتی مانند نوع نگاه به هویت علم تاریخ، تأثیرپذیری قرآن از متون توحیدی پیشین و عدم توجه به ویژگی­های متنی قرآن، مثل عدم­اختلاف در بیان، اصلاح­گری و دعوت به جدل مثبت مشکل دارند.

کلیدواژه‌ها

قرآن؛ خاورشناسان؛ نقد ادبی؛ تأخر زمانی متن؛ محیط فرقه‌ای؛ جدل

مراجع