چگونگی ادراک، شناخت و تعامل در پرفورمنس تسخیر با رویکرد دلوزی

 پژوهشهای معرفت شناختی

دوره 11، شماره 23، شهریور 1401، صفحه 25-43   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

پریا چوبک¹؛ محمد اکوان^{* 2}

¹گروه فلسفه هنر، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران- ایران

²گروه فلسفه دانشکده ادبیات و علوم انسانی

چکیده

دلوز، از فلاسفه پست‌مدرن قرن بیستم، با دیدگاه عمیق، جزئی‌نگر و جسم‌گرایانه به حیات، رویکردی مناسب جهت تحلیل رفتار ارائه می‌دهد که به درک چگونگی کنش و شناخت میان افراد می‌انجامد. خوانش پرفورمنس‌ها به‌عنوان هنرهای تعامل محور، که جایگاه ارزشمندی میان هنرهای مدرن داشته و توانسته‌اند هنر را پویا وتعاملات انسانی را به خلق اثری گروهی منجرکنند، با شیوۀ دلوزی موفقیت‌آمیز هستند. درپویش حاضر به بررسی پرفورمنس تسخیر پرداخته و به این سؤالات پاسخ می‌دهیم که آیا می‌توان قواعد زیبایی‌‌شناسانه را به اجرا نسبت داد؟ آیا می‌توان اجرا را با رویکرد دلوز در رابطه با بدن-ماشین بازخوانی کرد؟ و اینکه در اجرای حاضر مفهوم ریزوم قابل بازیابی است؟ برمبنای روش تحقیق بکار گرفته شده، ابتدا اطلاعات پایه مورد نیاز از منابع کتابخانه‌ای و دیجیتال استخراج، سپس با به‌کارگیری مستندات، به شیوه تحلیلی-توصیفی با رویکرد دلوزی به پرسش-ها پرداخته‌ایم. درنهایت مشخص شد که پرفورمنس تسخیر به‌عنوان یک رویداد هنری فرصت زیستن درلحظه را برای مخاطب فراهم می‌آورد و ازآنجاکه یک اثر تمامیت یافته نیست، پس صدور حکم زیبایی‌شناسانه دررابطه با آن بی‌معناست. برخورد مخاطب با اثر بدنمندانه ا‌ست و مخاطب بنابر تعریف بدن ماشین، با اتصال به ابزار و افراد در لحظه، ماشین منحصر‌به‌فردی را تشکیل می‌دهد که دارای بالقوگی‌های خاص نیز هست و انتخاب مخاطب‌(ان)، روند رویداد را هدایت می‌کند؛ بنابراین فضای پرفورمنس درلحظه ساخته شونده است و براساس ریزوم، جهت-گیری اتفاقی دارد. ضرورت انجام پویش حاضر استفاده از یک ابزار تحلیلی کارآمد برای تحلیل آثار هنری به کمک فلسفه است که می‌تواند در پژوهش‌های آتی مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

پرفورمنس تسخیر؛ تعامل؛ ریزوم؛ ژیل دلوز؛ مخاطب

مراجع

الی‌یز، اریک، (1394)، موقعیت بدن بدون اندام یا سیاست حساس،ترجمه مهدی رفیع، چاپ اول، تهران : نشر نی.

دلوز، ژیل، (1390)، میانجی‌ها، ترجمه پویا رفویی، چاپ اول، تهران: انتشارات رشد آموزش.

دلوز، ژیل و گاتری، فیلیکس، (1391)، فلسفه چیست؟ ترجمه: پیمان غلامی و زهره اکسیری، تهران: رخداد نو.

دیو، ریدر، (1396)، دلوز، ترجمه فریبرز مجیدی، چاپ اول، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.

ژیژک، اسلاوی و بدیو، آلن، (1391)، فلسفه در عصر حاضـر، ترجمـه جلیـل محمـودی، تهـران: نقش و نگار.

کولبروک، کلر، (1387)، ژیل دلوز، ترجمه رضا سیروان، چاپ اول، تهران: نشر مرکز.

کورنر، اشتفان، (1380)، فلسفه کانت، ترجمه عزت الله فولادوند، تهران: انتشارات خوارزمی.

رامین‌نیا، مریم، (1394)، رویکرد ریزوماتیک و درختی: دو شیوة متفاوت در آفرینش و خوانش اثر ادبی، مجله ادبیات پژوهشی، شماره 32، صص 31-61.

قادری، عرفان و مراثی، محسن­، (1393)، پژوهشی در تعریف و تحدید انواع هنرهای مشارکتی ‌تعاملی، مجله جهانی رسانه- نسخه فارسی، دانشگاه تهران، دوره 9، شماره 1، صص 88-112.

هارت، مایکل، (1393)، ژیل دلوز نوآموری در فلسفه، ترجمه رضا نجف‌زاده، چاپ دوم، تهران: نشر نی.

Ambrose, D. (2009), Deleuze: Philosophy and The Materiality of Painting, edited by Constantin V. Boundas, London: Continum

Derrida, Jacques. (1987). The Truth in Painting, Trans Geoff Bennington, Lan McLeod: The University of Chicago Press.

Deleuze, G. Guattari, F. (2005). A Thousand Plateaus: Capitalism and Schizophrenia, B. Massumi, Minneapolis: University of Minnesota (Text in Persian)

Fischer Lichte, Erika (2004) PDF Address: ww3.fl.ul.pt/centros_invst/teatro/ pagina/ Publicacoes/ Actas/erika

Lopes, D. M. (2010). A Philosophy of Computer Art. Routledge. London and New York.

May, Todd (2005) Gilles Deleuze: An Introduction, Cambridge: Cambridge University Press.

منبع پرفورمنس: https://www.youtube.com/watch?v=M41oiVGIo-U