اثربخشی آموزش راهبردهای نظم جویی فرایندی هیجان در مقابله شناختی افراد مبتلابه سوءمصرف مواد: مطالعه تک آزمودنی

فصلنامه تحقیقات روانشناختی

دوره 8، شماره 28، شهریور 1395، صفحه 51-69   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی اثر­بخشی آموزش راهبردهای نظم جویی فرایندی هیجان در مقابله شناختی افراد مبتلابه سوءمصرف مواد مخدر و محرک بود. در قالب یک طرح تجربی تک آزمودنی دو نفر مبتلابه سوءمصرف ماده شیشه و دو نفر مبتلابه سوءمصرف ماده تریاک مراجعه‌کننده به مراکز ترک اعتیاد به شیوه نمونه­گیری در دسترس انتخاب ‌شده و تحت آموزش راهبردهای نظم جویی فرایندی هیجان به مدت ده جلسه به ‌صورت فردی قرار گرفتند، که با 4 نفر مبتلابه ماده محرک شیشه و تریاک همتاسازی شدند و طی 6 بار (1 بار خط پایه، 4 بار تدبیر، 1 بار پیگیری) به ‌وسیله‌ی پرسشنامه نظم جویی شناختی هیجان (CERQ) ارزیابی شدند. برای تجزیه‌ و تحلیل داده­ها از شاخص­های تغییرات روند، شیب، اندازه اثر و شاخص کوهن و بازبینی فراز و فرود نمودارها استفاده شد. نتایج نشان داد که راهبردهای سازش نایافته مقابله شناختی (ملامت خویش، فاجعه سازی، نشخوار فکری، ملامت دیگران) آزمودنی­های مبتلابه سوءمصرف مواد کاهش و راهبردهای سازش یافته مقابله شناختی (تمرکز مجدد مثبت، ارزیابی مجدد مثبت، تمرکز بر برنامه‌ریزی، پذیرش، دیدگاه گیری) افزایش قابل‌توجهی نسبت به آزمودنی­های گروه گواه داشته‌اند که این نشان­دهنده اثربخشی درمان بوده است. آموزش راهبردهای نظم جویی فرایندی هیجان می­تواند سبب بهبود راهبردهای مقابله شناختی افراد مبتلابه سوءمصرف مواد گردد که بازگشت به رفتارهای مصرفی و اجباری در سوءمصرف مواد را کاهش می­دهد.

کلیدواژه‌ها

آموزش؛ راهبردهای نظم جویی فرایندی هیجان؛ مقابله شناختی؛ سوءمصرف مواد

مراجع