پژوهشی در محوطه‌های گورستانی عصر آهن دامنه های سبلان براساس بررسی میدانی ایل راه های ایلات شاهسون

باستان شناسی ایران

دوره 11، شماره 2، اسفند 1400، صفحه 117-134   

نوع مقاله: علمی

شناسه دیجیتال (DOI): AOI-2112-1136

نویسندگان

پاشا پاشازاده¹؛ رضا رضالو^{* 2}؛ حسین علیزاده³

¹گروه باستان شناسی ، واحد میانه، دانشگاه آزاد اسلامی، میانه، ایران

²گروه باستان شناسی،دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

³گروه باستان‌شناسی، واحد میانه،،دانشگاه آزاد اسلامی، میانه، ایران

چکیده

دامنه­های سبلان یکی از مکان­های ویژه­ای است که توسط اقوام کوچروی عصر آهنی مورد استفاده قرار گرفته است. این اقوام از مسیرهای مختلفی برای رسیدن به این دامنه­های سرسبز استفاده می­کرده­اند. محوطه­های گورستانی زیادی در بخش­های مختلف دامنه­های سبلان پراکنده شده است. این دامنه­ها و مسیر ایل­راه­هایی که به آنها منتهی می­گردد و همچنین ییلاق­هایی که در این دامنه­ها قرار دارند امروزه توسط ایلات شاهسون استان اردبیل مورد استقاده قرار می­گیرد. در این پژوهش با بررسی این ایل­راه­ها و محل ییلاق­های عشایر شاهسون، گورستان­های عصر آهن قرار گرفته در دامنه­های غربی و شمالی سبلان مورد مطالعه قرار گرفته و وضعیت قرار گیری محوط­ها نسبت به این ایل­راه­ها سنجیده شده است. بررسی میدانی در تمامی مسیرها از بستر رودخانه قره سو در بخش شمالی کوه سبلان آغاز شده و به سمت مرتفع­ترین بخش­های سبلان ادامه یافته است. تمامی محوطه­های باستانی قرار گرفته در دو سمت شرقی و غربی این مسیرها و همچنین محوطه­هایی که در محل ییلاق­ها و در حد فاصل آنها قرار دارند شناسایی و مطالعه شدند. اغلب محوطه­ها از نوع گورستان بوده و دارای ساختارهای معماری متفاوتی نسبت به یکدیگر هستند. تعداد 15 ایل­راه امروزی از ایلات شاهسون در این حوزه شناسایی و مطالعه شد. نتایج بررسی نشان داد که تطابق نسبی بین ایل­راه­های امروزی و باستانی عصر آهن وجود دارد و به نظر می­رسد که اقوام کوچروی عصر آهنی برای رسیدن به دامنه­های سبلان از همان مسیرهایی استفاده می­کردند که امروزه ایلات شاهسون از آنها استقاده می­کنند.

کلیدواژه‌ها

عصر آهن؛ محوطه های گورستانی؛ ایلات شاهسون؛ دامنه های شمالی و غربی سبلان