شناسایی عوامل موثر بر زیست پذیری شهری با تاکید بر توانمند سازی معلولان(مطالعه موردی شهرستان مهر استان فارس)

علوم جغرافیایی (جغرافیای کاربردی)

دوره 18، شماره 38، فروردین 1401، صفحه 106-129   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی (کاربردی)

شناسه دیجیتال (DOI): 2112-1399

نویسندگان

اسماعیل برزگر¹؛ عبدالرسول قنبری^{* 2}؛ مرضیه موغعلی³

¹دانشجوی دکتری گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه آزاد اسلامی واحد لارستان، ایران

²استادیار گروه جغرافیای دانشگاه آزاد اسلامی واحد لارستان، ایران

³دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه آزاد اسلامی واحد لارستان، لارستان، ایران

چکیده

شهر به مثابه حق اجتماعی است و نقش فضای شهری در تولید آهنگ روزمره زندگی و باز تولید روابط اجتماعی، رویکردی به حقوق شهروندی را پدید می‌آورد که در آن ساکنان شهر می‌بایست نقش‌آفرینان و ذینفعان اصلی در تولید فضای شهری باشند. در این میان کاربست این پژوهش میتواند بسیاری از چالشهای شهر کنونی را برای اقشار آسیب پذیر جامعه مشهود سازد و میزان انحراف شهر کنونی از آرمان نهایی شهر را  برای آنان مشخص کند. در همین راستا این پژوهش با هدف کاربست نظریه حق به شهر در ارزیابی زیست پذیری فضاهای شهری برای گروه های آسیب پذیر (جامعه معلولین) در  شهرستان مهر استان فارس انجام گرفته است. پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ روش توصیفی – تحلیلی می باشد. روش پیمایشی در مطالعه حاضر مبتنی بر مصاحبه با افراد خبره در حوزه معلولین خواهد بود. برای اندازه­گیری داده­ها از پرسش­نامه به دو صورت خبره برایMental Model و  عمومی (جامعه معلولین) برای تحلیل عامل تأییدی با استفاده از Smart Pls و Spss استفاده‌شده است، یافته ها نشان می دهد که در فضاهای شهرستان مهر نیز همانند بسیاری از شهرهای کشور مشکلاتی وجود دارد که مانع از حضور و عبور معلولین این فضاها می‌شود. در اولین مرحله بعد کنترل و مالکیت فضا را به عنوان بستر اصلی توانمند سازی اقشار معلول تحت تاثیر قرار داده است. مدیریت ‏و کنترل این سنخ از فضا، متأخر از اثبات مالکیت و به تبع آن، شناخت نوع مالکیت آن است. در مرتبه بعدی، بعد ف شراکت در تصمیم‌گیری شهری بوده که بیشترین اثرپذیری با درجه زیاد  را پذیرفته است چرا که فراد دارای معلولیت غالبا از طیف گسترده حقوق مدنی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی بهره‌ نمی‌برند و برای سال‌ها حقوق این افراد نادیده انگاشته شده است. مشارکت برابر آنها؛ به معنی ایجاد شغل، آموزش، بهداشت، اطلاعات و سایر خدمات به همان گونه که برای دیگران است و برابر آنان می باشد. لذا می بایست پیش زمینه های اجتماعی موجود باشد تا افراد دارای معلولیت را قادر سازد به واسطه فرصتهای برابر برای زندگی و فعالیتهای خود در اجتماع، مستقل از موسسات خیریه و نهادهایی از این دست به سر برند. در مرتبه بعدی مولفه سهم فیزیکی و تولید فضا قرار  اشته است که در زمینه تجهیزات شهری نیز مشکلات مهم ترین تجهیزات مورد استفاده شامل ایستگاه اتوبوس، تلفن عمومی، سطل زباله و صندوق پست، آب خوری و درنهایت علائم شهری و نورپردازی شناسایی و درنهایت ضوابط و توصیه‌های طراحی مناسب این تجهیزات بیان می‌شود و در طراحی و مناسب سازی تجهیزات به اصول برابری در استفاده، انعطاف پذیری و استفاده ساده که از اصول طراحی همه شمول است، چالشهای مورد اشاره بوده است.

کلیدواژه‌ها

زیست پذیری؛ شهر دوستدار معلولین؛ توانمندسازی؛ شهرستان مهر