رویکرد جمهوری اسلامی ایران در برابر خیزش مردمی کشورهای بحرین و یمن، فرصت ها و چالش‌ها

فصلنامه علمی گفتمان سیاسی انقلاب اسلامی

دوره 1، شماره 1، خرداد 1401، صفحه 60-78   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مجتبی استوار^{* 1}؛ ابوالفضل خم پیچی²

¹مربی آموزشی دانشکده صنایع دانشگاه علم و صنعت ایران

²دانشجوی کارشناسی ارشد روابط بین الملل دانشگاه آزاد واحد الکترونیکی

چکیده

تحولات جهان عرب پس از جنبش‌های مردمی در تونس، مصر، لیبی، یمن و بحرین، ضرورت توجه به افکار عمومی را در کشورهای شیخ‌نشین برجسته کرده است. آگاهی مردم از تحولات جهانی و تبدیل فرایندهای دموکراتیک به عنوان یک فرم جهانی، حکومت کردن به شیوه استبدادی را پرهزینه‌تر کرده است. حکومت‌های استبدادی زمانی که تحت فشار داخلی و خارجی برای برگزاری دموکراسی قرار می‌گیرند، معمولأ به آن تن نمی‌دهند و تلاش می‌کنند با مهندسی قدرت‌های سیاسی، عناصر خود را مجدد در راس امور کشور بنشانند. از این منظر، منافع امنیتی جمهوری اسلامی اقتضاء می‌کند، اهرم‌های سیاسی، فرهنگی و امنیتی خود را در جهت تحقق آرمان‌های جنبش‌های اسلامی در کشورهای مسلمان از جمله در کشورهای بحرین و یمن به کار بگیرد. با در نظر گرفتن موانع آغازین دولت‌سازی در یمن و بحرین، تقویت پیش‌ران‌های بنیادین در فرایند دولت‌ملت سازی، می‌تواند جنبش‌های اسلامی مردمی در این دو کشور را در بلند مدت به نظام سیاسی کارآمد تبدیل کند. نقش ایجابی و نقش سلبی جنبش‌ها، عناصر به جای مانده از دولت‌های قبل، و مداخلات قدرت‌های خارجی از مهمترین موانع نظام‌سازی در یمن و بحرین به شمار می‌رود. جمهوری اسلامی ایران چگونه می تواند در تثبیت و تداوم نظام های نوپای سیاسی در بحرین و یمن نقش ایفا کند؟ جمهوری اسلامی می‌تواند با ارائه تجربیات دولت‌سازی و نظام‌سازی در سطح داخلی و حمایت از دولت‌های شکل گرفته در سطح منطقه‌ای (فرایند توازن‌سازی و تثبیت سیاسی) به بقای دولت‌های نوین در بحرین و یمن کمک کند. روش‏ تحقیق مطالعه حاضر، توصیفی - تحلیلی است .

کلیدواژه‌ها

جنبش‌های اجتماعی؛ نظام‌سازی اسلامی؛ بحرین؛ یمن

مراجع