مجلس چهاردهم و مقدمات ملی شدن صنعت نفت ایران

فصلنامه تاریخ

مقاله 3، دوره 18، شماره 68، خرداد 1402، صفحه 50-70   

نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

امید ترابی پور¹؛ علی بیگدلی^{* 2}؛ نعمت احمدی نسب³

¹دانشجوی دکتری تاریخ، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²استاد تمام تاریخ، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

³استادیار تاریخ، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

موقعیت سوق‌الجیشی ایران همواره مورد توجه قدرت‌‌های جهانی بوده؛ اما در قرن بیستم با کشف نفت و بهره‌‌برداری از ذخایر عظیم نفت، این توجه دو چندان شد. به خصوص آنکه دول متفق انگلیس، شوروی و آمریکا خواهان دستیابی به این منبع عظیم بوده و با بستن قراردادهای گوناگون، ثروت هایی کلان به جیب می‌زدند. به همین خاطر، یکی از موضوعات قابل توجه در عرصه تاریخ معاصر ایران، به خصوص از زمان مشروطه به بعد، آن است که با تأسیس مجلس به عنوان نهاد قانون‌گذار در کشور، این نهاد جهت مقابله با سیاست‌های نظام حاکم، چه واکنشی از خود در برابر رویدادهایی مثل صنعت نفت و قراردادهای نفتی از خود نشان می‌داد. هدف این مقاله، تبیین جایگاه مجلس چهاردهم شورای ملی در ملی شدن صنعت نفت است و پرسش اصلی این است که مجلس چهاردهم شورای ملی و مذاکرات مربوط به نفت، چگونه مقدمات ملی کردن صنعت نفت را فراهم کرد؟ یافته‌های پژوهش حاضر به ما نشان می‌دهد که پس از دوره دیکتاتوری رضاشاه پهلوی، مجلس شورای ملی از دوره چهاردهم به بعد به جایگاه واقعی خود نزدیک شد و نمایندگان توانستند در فضای نسبتاً باز سیاسی، در برابر رویدادهای مهم کشور از جمله بحران واگذاری امتیاز نفت و کوتاه کردن دست متفقین از آن، آزادانه موضع‌گیری کنند.

کلیدواژه‌ها

مجلس چهاردهم؛ ملی‌شدن صنعت نفت؛ مشروطه؛ امتیاز نفت؛ متفقین

مراجع