پژوهشی در باب زیبایی معماری عصر صفوی از نگاه جهانگردان( نمونه پژوهی: پنج بنای شاخص اصفهان عصر صفوی)

فصلنامه تاریخ

مقاله 7، دوره 18، شماره 68، خرداد 1402، صفحه 130-156   

نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

سمانه امامی کوپائی^*

گروه معماری، واحد دولت آباد ،دانشگاه آزاد اسلامی ، دولت آباد ، ایران

چکیده

اصفهان در دوران پایتختی سلسله‌ی صفوی، عرصه‌ی ظهور تلاش هنرمندانه‌ی معمارانی بوده که به زعم بسیاری از صاحب‌نظران توانسته‌اند آثاری چنان زیبا و با معنا را بیافرینند که در دوران‌های مختلف، تحسین مخاطبان ایرانی و غیرایرانی را برانگیخته است. از جمله افرادی که به توصیف زیبایی این آثار پرداخته‌اند، جهانگردانی بودند که از سده‌ی دهم هجری تا عصر پهلوی از این بناها بازدید کردند و تجربیات زیبایی‌ شناسانه‌ی خود را در سفرنامه‌هایشان به نگارش درآورده‌اند. لذا یکی از منابع مهم برای رسیدن به مؤلفه‌های زیبایی در این آثار هنری، گزارشات توصیفی این جهانگردان است که می‌تواند به ما در فهم اصیل‌تری از زیبایی معماری آن دوران یاری رساند. لذا هدف این پژوهش شناسایی مؤلفه‌های زیبایی معماری عصر صفوی از نگاه جهانگردان خارجی است. در این راستا، پنج بنای شاخص اصفهان عصر صفوی را به عنوان نمونه پژوهش انتخاب کردیم، و با تحلیل محتوای متون سفرنامه‌ها، تجربه زیبایی‌شناسانه جهانگردان از این بناها را مورد تفسیر قرار دادیم. نتایج پژوهش حاکی از آن است که در تجربه زیبایی‌شناسانه جهانگردان توجه به مؤلفه‌های کالبدی، ادراکی- معنایی و عملکردی به خوبی دیده می‌شود. مواردی همچون حیرت، تحسین- شکوه و عظمت، تفکر و منطق، نظم و هماهنگی، جذابیت و توجه به تزئینات از موارد مشترکی است که جهانگردان در مورد نمونه‌های مورد مطالعه به آن اذعان داشته‌اند.

کلیدواژه‌ها

معماری صفوی؛ زیبایی؛ جهانگردان؛ آثار هنری اصفهان

مراجع