نقش واسطه‌ای توانایی حل‌مسئله اجتماعی در ارتباط بین جوعاطفی خانواده و سلامت اجتماعی :مدلی واریانس‌محور

روانشناسی اجتماعی

مقاله 8، دوره 10، شماره 63، فروردین 1401، صفحه 113-133   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

شیوا عاملی راد^{* 1}؛ حمزه احمدیان²؛ حسن غریبی³؛ جلیل سحابی⁴

¹275 Main Street

²استادیار، عضو هیئت علمی گروه روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد سنندج.

³دانشگاه پیام نور، واحد مرکز سنندج، کردستان، ایران

⁴دانشگاه آزاد سنندج

چکیده

خانواده بنیادی‌ترین نهاد اجتماعی است که در پرورش افراد سالم و در تیجه جامعه‌ی ‌سالم نقش اساسی دارد. بدون شک جوعاطفی مناسب و منسجم در خانواده منجر به ارتقاء خودشکوفایی افراد و توانایی آنان در کشف راه‌حل‌های انطباقی و افزایش همبستگی در جامعه خواهد شد. هدف از پژوهش حاضر، بررسی نقش واسطه‌ای توانایی حل‌مسئله اجتماعی در ارتباط بین جوعاطفی خانواده و سلامت اجتماعی در مدلی واریانس محور بود. جامعه‌ی آماری این پژوهش شامل همه‌ی دانشجویان مراکز استان غرب ایران و نمونه‌ی آماری شامل همه‌ی دانشجویان 4 مرکز استان در سال 1398 با تعداد 377 نفر بود. نمونه‌گیری به روش تصادفی خوشه‌ای چندمرحله‌ای انجام شد. برای جمع‏آوری داده‌ها از پرسش‌نامه‌های جوعاطفی‌خانواده هیل‌برن (1964)، سلامت‌اجتماعی کییز (2004)، و توانایی ‌حل‌مساله ‌‌اجتماعی دزوریلا و همکاران (2002)، استفاده شد. نتایج تحلیل‌داده‌ها در چارچوب مدل‌سازی معادلات ساختاری با استفاده از نرم‌افزار اسمارت پی-ال-اس 3.2.8 نشان داد مدل کلی پژوهش، به صورت مطلوبی با داده‌ها برازش دارد. نتایج شاخص‌های پایایی و روایی به منظور بررسی مدل بیرونی مطلوب می‌باشند. در بخش درونی مدل، معیارهای هم‌خطی، مقادیر t،R^2 ،f^2 ، Q^2 مورد بررسی قرار گرفت و مقادیر به دست آمده قابل قبول می‌باشند. بر اساس نتایج اثر مستقیم جوعاطفی خانواده بر حل‌مسئله سازنده و ناکارآمد، اثر مستقیم حل‌مسئله سازنده و ناکارآمد بر سلامت اجتماعی و همچنین اثر غیرمستقیم جوعاطفی خانواده بر سلامت اجتماعی معنی‌دار می‌باشد (01/0P≤). نتایج تحلیل اندازه‌اثر و ماتریس اهمیت- عملکرد بیانگر ضرورت تلاش روانشناسان بر روی راه‌کارهای کاهش استفاده از "حل‌مسئله ناکارآمد" و نیز ارتقاء "جوعاطفی خانواده" می‌باشد که سهم مهمی در سلامت اجتماعی دارند.

کلیدواژه‌ها

جوعاطفی خانواده# توانایی حل مسئله اجتماعی# حل مسئله سازنده# حل مسئله ناکارآمد# سلامت اجتماعی

مراجع

اکبری­موید، سمیه. (2019). نقش منبع کنترل وتوانایی حل­مسئله­اجتماعی در پیش‌بینی انگیزه پیشرفت دانش‌آموزان. نشریه علمی رویش روان شناسی, 8(3), 73-80.‎ ##

بهراد، بهنام. (1398). تأثیربرنامه تفکرسازنده برکاهش اختلالات درون‌نمود کودکان. فصل‌نامه پژوهش‌های کاربردی روانشناختی،10(4). 84_69 ##

پورستار، ملیحه؛ حکمتی، عیسی. (1389). پیش­بینی سلامت اجتماعی براساس باورهای دینی در بین دانشجویان دختر. فصل­نامه­ی زن و مطالعات خانواده. ش 2 (7) ##

جودی، زهرا؛ حسن حیدری و سیدعلی آل­یاسین. (1396). پیش­بینی اعتیاد به فضای مجازی بر اساس سبک­های فرزندپروری، جوعاطفی خانواده، اضطراب اجتماعی در دانش­آموزان دبیرستانی شهر قم، ماهنامه پیشرفت­های نوین در علوم رفتاری، 2 (8)، 28-17##

شربتیان، محمدحسن. (1391). تاملی بر پیوند معنایی مولفه­های سرمایه اجتماعی و میزان بهره­مندی از سلامت اجتماعی در بین دانشجویان. فصل­نامه­ی جامعه شناسی مطالعات جوانان، بهار 1391، دوره 2،  شماره 5، ص 174_149##

شکری، امید. سیاردوست تبریزی، آرزو. (1397). نقش واسطه‌ای­تاب‌آوری روان‌شناختی­در رابطة ارزیابی‌های شناختی و حمایت اجتماعی ادراک شده با بهزیستی هیجانی و رفتارهای سلامت در نوجوانان. فصلنامه علمی- پژوهشی روانشناسی سلامت،  7(26)، 75-100. ##

شکوهی­یکتا، محسن؛  پرند، اکرم. (2013). آموزش‌ روش حل­مسئله به­مادران و تأثیر آن­ بر روابط خانوادگی . فصلنامه خانواده پژوهشی.‎ سال چهارم، شماره 1. 16=5 ##

عربزاده، مهدی؛ کدیور، پروین؛ دلاور، علی. (1393). بررسی اثربخشی آموزش راهبردهای یادگیری خودگردان بر مهارت حل­مساله اجتماعی دانش­آموزان. مجله شناخت اجتماعی، 5 (2)، 82_71##

فارسی نژاد، معصومه. (1385). بررسی رابطه­ی سبک­های هویت با سلامت اجتماعی و خودکارآمدی تحصیلی در دانش آموزان دختر و پسر پایه دوم دبیرستان­های شهر تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده­ی روانشناسی دانشگاه تهران. (1388) ##

فقهی فرهمند، ناصر؛ زنجانی، سعید. (1390). بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و سلامت اجتماعی با امنیت خانواده. مطالعات جامعه­شناسی، 3 (10)، 112_99 ##

فیروزبخت، مژگان؛ ریاحی، محمداسماعیل و تیرگر، آرام. (1396). بررسی عوامل موثر بر سلامت اجتماعی زنان: یک مطالعه مروری در مجلات فارسی.‎ سلامت اجتماعی، مجله مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی موثر بر سلامت، دوره 4، شماره 3. ##

کوتی، فرزانه؛ رجبی، غلام­رضا و سودانی، منصور. (1386 ). رابطه جوعاطفی خانواده و حمایت اجتماعی با سلامت عمومی در دانش­آموزان دختر مقطع متوسطه شهر اهواز. فصلنامه علمی-ترویجی یافته های نو در روانشناسی ، سال دوم، شماره 5، ص 18-4. ##

مخبری، عادل؛ درتاج، فریبا؛ دره کردی، علی. (1390). بررسی شاخص­های روان­سنجی و هنجاریابی پرسش­نامه توانایی حل­مسئله اجتماعی، فصل­نامه اندازه­گیری تربیتی شماره 4، سال اول، زمستان 89##

نمازی، فرحناز؛ سهرابی شگفتی،  نادره. (1397). نقش واسطه­گری سازگاری اجتماعی در بین الگوهای خانواده و سلامت روان نوجوانان مجلهی مطالعات روانشناسی تربیتی.  15 (29)، 256-237##

نیازی، محسن. حسینی زاده آرانی، سیدسعید. یعقوبی، فاطمه. سخایی، ایوب. امیری دشتی، سیده مهدیه. (1398). دین و سلامت؛ فراتحلیلی بر مطالعات و پژوهش‌های دین‌داری و سلامت روان در ایران (مورد مطالعه: پژوهش‌های انجام شده در دهه 80 و نیمه اول دهه 90). فصلنامه­علمی- پژوهشی روانشناسی سلامت. 8 (29)، 193_168 ##

نیک­زاد، زکیه؛ کشوری، ماهرخ؛ فرج­زادگان، زیبا. (1396). بررسی نقش عملکرد خانواده در منبع کنترل دختران نوجوان شهر اصفهان. نشریه پرستاری کودکان، 4 (2)، 38_32##

 

Amato, Paul R. (Autumn, 2005). Marriage and Child Wellbeing. The Future of Children Vol. 15, No. 2, pp. 75-96##

Arghabaei, M., Soleimanian, A. A., & Mohammadipour, M. (2018). The Role of Family Emotional Atmosphere, Sense of Coherence, and Affects in the Prediction of Tendency Toward Substance Use Among University Students. Iranian Journal of Psychiatry and Clinical Psychology, 24(3), 310-323. ##

Bader, A. (2015). A model for everyday experience of the built environment: the embodied perception of architecture. The Journal of Architecture, 20(2), 244-267. ##

Balistreri, K. S., & Alvira-Hammond, M. (2016). Adverse childhood experiences, family functioning and adolescent health and emotional well-being. Public Health, 132, 72-78##

Becker-Weidman, E., Jacobs, R., Reinecke, M., Silva, S., & March, J. (2010). Social problem-solving among adolescents treated for depression. Behaviour Research and Therapy, 48(1), 11–18. ## 

Chin, W. W. (1998). The partial least squares approach for structioral equation modeling. In G. A. ## Marcoulides (Ed). Modern methods for business research", London: Lawrence Erlbaum Associates. 236-295##

Cohen, J. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences (2nd ed.). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates##

D’Zurilla, T. J., & Nezu, A. M. (2010). Problem-solving therapy. Handbook of Cognitive Behavioral Therapies, 3, 197–225. ##

D’Zurilla, T. J., Nezu, A. M., & Maydeu-Olivares, A. (2002). Manual for the social problem- solving inventory-revised(pp.211-244). Nourth Tonawanda, TY: Multi- Health Systems. ##

Dinkelmann, I., & Buff, A. (2016). Children's and parents' perceptions of parental support and their effects on children's achievement motivation and achievement in mathematics. A longitudinal predictive mediation model. Learning and Individual Differences, 50(1), 122-132. ##

Dzurilla, T.j, & Sheedy, C. F. (1992). the relation between social problem-solving ability and subsequent level of academic competence in college student. cognitive therapy and Research college students. Cognitive therapy and Research16(5),589 599##

Fleming DA, Sheppard VB, Mangan PA, Taylor KL, Tallarico M, Adams I, et al. Caregiving at the end of life: perceptions of health care quality and quality of life among patients and caregivers. J Pain Symptom Manag 2006; 31: 407-20. ##

Fornell, C., & Larcker, D. F. (1981). Structural equation models with unobservable variablesand measurement error: Algebra and statistics. Journal of Marketing Research, 18(3),328–388##

Gallarin, M., & Alonso, A. (2012). Parenting practices, parental attachment and aggressiveness in adolescence: A predictive model. Journal of Adolescence, 35(6), 1601- 1610. ##

Garand, Linda., Morse, Q, Jennifer., ChiaRebecca, Lichun., Barnes, Jennifer., Dadebo, Victoria., Lopez, L, Oscar., Dew, Amanda, Mary. (2019). solving therapy reduces subjective burden levels in caregivers of family members with mild cognitive impairment or early‐stage dementia: Secondary analysis of a randomized clinical trial. International Journal of Geriatric Psychiatry. Vol. 34, N. 7, P. 957-965##

Grevenstein, Dennis., Bluemke, Matthias., Schweitzer, Jochen., Aguilar-Raab, Corina. (2019). Better family relationships––higher well-being: The connection between relationship quality and health related resources. Mental Health & Prevention. Vol. 14. ##

Hagell, A., Shah, R., Viner, R., Hargreaves, D., Varnes, L., & Heys, M. (2018). The social determinants of young people’s health: identifying the key issues and assessing how young people are doing in the 2010s. Health Foundation Working Paper. ##

Haratian, S. (2014). Relationship of early maladaptive schemas, sensation seeking, and family patterns with substance abuse in female school students of Kermanshah (Master's thesis), Razi University of Kermanshah. ##

Hulland, J. (1999), «Use of partial least square (PLS) in strategic management research: a review of four recent studies». Strateg Manage, 20, 195–204. ##

Johnson MD, O'Malley CL, Mitch J, Bachman E, Schoenberg RD, et al. Problem-solving skills and affective expressions as predictors of change in marital satisfaction. J Consult Clin psychol. 2014; 73(1): 15-27##

Kelly, E. J., & Kaminskienė, N. (2016). Importance of emotional intelligence in negotiation and mediation. International Comparative Jurisprudence, 2(1), 55-60. ##

Keyes, C. L. M. (1998). Social well-being. Social Psychology Quarterly, 61, 121–140. ##

Keyes, C. L. M. (2004). Mental health in adolescents: is Americas youth flourishing? American journal of orthopsychiatry.76:395-402##

Lauria, E. J. M., & Duchessi, P. J. (2007). A methodology for developing Bayesian networks: An application to information technology (IT) implementation. European Journal of Operational Research, 179(1), 234–252. ##

Liljander, V., Polsa, P., & van Riel, A. (2009). Modelling consumer responses to an apparel store brand: Store image as a risk reducer, Journal of Retailing and Consumer Services, 16, 281–290. ##

Moheb, Naeime. Rahmani, Parisa. (2011), Investigate ways of parenting and family emotional atmosphere of children with generalized anxiety disorder and anxiety free children. Journal of Education. fourth year - Issue 13 - Spring2011P.78-67). ##

Mouratidis, K. (2018). Built environment and social well-being: How does urban form affect social life and personal relationships. Cities, 74, 7-20##

Novo, R. Lima, M. (2006) “So Far So Good? Subjective and Social Well-Being in Portugal and Europe”, Portuguese Journal of Social Science, Vol. 5, N. 1, P 5-33. ##

Nunnally, J. C., & Bernstein, I. H. (1994). Psychometric theory (3rd ed.). New York, NY: McGraw-Hill.

OECD. (2011). Better life compendium of OECD well-being indicators. Paris: Author##

Paulk, A., & Zayac, R. (2013). Attachment style as a predictor of risky sexual behavior in adolescents. Journal of Social Sciences, 9(2), 42-47. ##

Pourmovahed, Zahra., Mazloomy Mahmoodabad, Seyed Saied., Zareei Mahmoodabadi, Hassan., Tavangar, Hossein., Yassini Ardekani, Seyed Mojtaba., &Vaezi, Ali Akbar. (2018). Deficiency of Self-Efficacy in Problem-Solving as a Contributory Factor in Family Instability: A Qualitative Study. Iranian Journal of Psychiatry. 13(1): 32–39##

Raymond, K.S. C., Choi, T. (2000). An importance-performance analysis of hotel selection factors in the Hong Kong hotel industry: a comparison of business and leisure travelers. Tourism Management, 21 (4): 363-377. ##

Ren, Lixin., Garcia, Aileen., Esteraich, Jan., Encinger, Amy., Raikes, Helen H., Acar, Ibrahim. (2018). Parent–Child Relationships and Preschoolers' Social-Emotional Functioning Among Low-Income Families. Infants & Young Children. Vol. 32, N. 2, P 123-138 ##

Rey, L., Extremera, N., & Sánchez-Álvarez, N. (2019). Clarifying the links between perceived emotional intelligence and well-being in older people: pathways through perceived social support from family and friends. Applied Research in Quality of Life, 14(1), 221-235. ##

 

Romano, M., Moscovitch, D. A., Ma, R., & Huppert, J. D. (2019). Social problem solving in social anxiety disorder. Journal of anxiety disorders, 68, 102152. ##

Saputro, A. D., Rohaeti, E., & Prodjosantoso, A. K. (2018). Promoting Critical Thinking and Problem-Solving Skills of Preservice Elementary Teachers through Process-Oriented Guided-Inquiry Learning

Satir V. The New People Making. Translated by: Birashk B. Tehran: Roshd Press. 2009. (Persian) 8. ##

Satir, V. (1991). The Satir Model: Family Therapy and beyond. Palo Ahto, ca: Science and behavior Books. ##

Shafiabadi, Abdollah, Tabrizi, Mostafa, Rashidinejad, Hadith (2012), the effectiveness of parent training with Family therapy approach, contention on the family emotional atmosphere, knowledge and research in applied psychology thirteenth year, No. 3, Fall (2012). Webster, 18 Stratoon, Herbert, Martin (1994). Troubled Familiar Problem Children. New York: Wiley & Sons.Inc.. ##

Stone, M. (1974). Cross-validatory choice and assessment of statistical predictions. ##

Sun, J., Harris, K., & Vazire, S. (2019). Is well-being associated with the quantity and quality of social interactions? Journal of Personality and Social Psychology. Advance online publication##

Ugoji, F. N. (2013). Family closeness, social physique anxiety and sexual coercion as determinants of academic self-efficacy among female undergraduate students in a Nigerian University. International Journal of Applied Psychology, 3(2), 25-30. ##

Walker, Kristin L., Kaniuka, Andrea., & Sirois, M, Fuchsia., Chang, Edward & Hirsch, K, Jameson K. Evening. (2019). and night work schedules and children's social and emotional well-being. Mental Health and Addiction. 17: PP. 295–309##

Wen Wu, S. (2010). Linking Bayesian networks and PLS path modeling for causal analysis. Expert Systems with Applications, 37, 134–139. ##

World Health organization (WHO). (1979). Health for all, Sr. No. 5. ##

Wüsten, C., & Lincoln, T. M. (2017). The association of family functioning and psychosis proneness in five countries that differ in cultural values and family structures. Psychiatry research, 253, 158-164. ##

Yahyazadeh H, Ebrahimi M. Study the effective factors influencing robbery in delinquent juveniles of reformation and pedagogy centre in Sanandaj city. Nazm va Amniyat-e Entezami 2010; 2: 99-118. (Persian) ##

Yazdanpanah, L., & Nikvarz, T. (2015). Relationship between Social factors and social health among students of Shahid Bahonar University of Kerman. Journal of Applied Sociology, 9(3), 19-22. ##

Yoo, M. S., & Park, H. R. (2015). Effects of case‐based learning on communication skills, problem‐solving ability, and learning motivation in nursing students. Nursing & health sciences, 17(2), 166-172##