مصونیت اموال دولتها در حقوق بین الملل: با نگاهی به توقیف نفت صادراتی ایران توسط آمریکا

تحقیقات حقوقی بین المللی

مقاله 8، دوره 15، شماره 55، خرداد 1401، صفحه 149-171   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/alr.2022.1952492.2292

نویسندگان

عبدالصمد بحرینی¹؛ سهراب صلاحی^{* 2}؛ محسن دیانت³

¹گروه حقوق، واحد قشم، دانشگاه آزاد اسلامی، قشم، ایران. رایانامه: [e-mail]

²گروه حقوق، واحد قشم، دانشگاه آزاد اسلامی، قشم، ایران. استادیار گروه حقوق دانشگاه جامع امام حسین علیه السلام. (نویسنده مسئول). رایانامه: [e-mail]

³گروه حقوق، واحدقشم، دانشگاه آزاد اسلامی، قشم، ایران. استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه پیام نور. رایانامه: [e-mail]

چکیده

زمینه و هدف: سالهاست که ایران تحت تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا قرار داشته و هر روز دامنه این اقدامات رو به افزایش است. از توقیف اموال و دارایی‌های ایران تا تهدید به توقیف نفتکش‌های ایران نشان از این تنش‌های رو به افزایش دارد. در این خصوص، بررسی اقدامات آمریکا در اعمال تحریم و توقیف نفتکش‌های ایران از منظر حقوق بین‌الملل هدف اصلی این پژوهش می‌باشد.
روش: پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و به لحاظ گردآوری اطلاعات، به روش اسنادی و از طریق مطالعه قوانین و منابع معتبر انجام شده و اطلاعات به‌دست‌آمده به صورت توصیفی- تحلیلی مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفته است.
یافته‌ها و نتایج: قاعده مصونیت قضایی دولت در پی تحولات نظام حقوق بین‌الملل، استثنائاتی را پذیرفته است، از جمله استثنای اعمال تصدی‌گری و پذیرش دکترین مصونیت محدود. در خصوص اعمال تحریم‌های یک‌جانبه نص صریحی در قانون منشور ملل متحد مبنی بر توافق دولتها در اعمال فشار از طریق تحریم در زمینه‌های مختلف وجود ندارد و لذا، این اقدامات آمریکا دارای قانونیت نیست. پیرامون اقدام آمریکا در توقیف نفت صادراتی ایران نیز باید گفت که این اقدام از منظر اصل برابری دولتها، از منظر مقررات بین‌المللی حقوق دریاها و از منظر اصل مصونیت اموال دولتها از توقیف توسط محاکم داخلی فاقد قانونیت و مشروعیت می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

مصونیت دولتها؛ تحریم اقتصادی؛ توقیف کشتی های نفتی ایران؛ آمریکا

مراجع

- صلاحی، سهراب. (1399). ایران و آمریکا در چهل سال. موسسه بوستان کتاب.

- کلییار، کلود آلبر. (1371). نهادهای روابط بین‌الملل. ترجمه هدایت اللّه فلسفی. نشر نو.

- سلیمی بانه، سیامند. (1399). اقتصاد نفت و بازارهای انرژی. همایش بین‌المللی توسعه فناوری در نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی، 3، 12 – 1.

https://civilica.com/doc/1148859/

- مصلی نژاد، عباس؛ شیخ‌زاده، حسین. (1392). نقش نفت در توسعه اقتصادی ایران. سیاست، 43 (4)، 60 – 43.

https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=241587

- سیدتقی زاده، سیدحمید؛ رئیسی، لیلا؛ اسماعیلی، بشیر. (1398). بررسی مشروعیت تحریم‌های یکجانبه‌ی آمریکا پس از خروج از برجام بر اساس منشور ملل متحد. مطالعات روابط بین‌الملل (پژوهشنامه روابط بین‌الملل)، 12(47)، 70 – 39.

https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=490069

- ضیایی، سیدمرتضی و غفاری، سمیه. (1395). بررسی تحریمهای یکجانبه‌ی آمریکا علیه ایران از منظر حقوق بین‌الملل. کنفرانس جامع و بین‌المللی اقتصاد مقاومتی، 2، 15 – 1.

https://civilica.com/doc/571656/

- خواجی، غلامرضا. (1391). تحریم اقتصادی از منظر حقوق بین‌الملل با تأکید بر حقوق بین‌الملل اقتصادی و حق توسعه. دوفصلنامه دانشنامه حقوق اقتصادی (دانش وتوسعه سابق)، 19(2)، 20 – 1.

https://lawecon.um.ac.ir/article_27815.html

- نقیب زاده، احمد. (1382). بازخوانی نظم برخاسته از معاهدات وستفالی. مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، (65)، 214 – 187.

https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=38040

- خضری، سیدمرتضی. (1391). مصونیت دولت از نگاه حقوق بین‌الملل. پژوهش‌نامه اندیشه‌های حقوقی، 1(3)، 146 – 133.

https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1015605/

-  لسانی، سید حسام الدین؛ کاظمی، احمد. (1397). توقیف اموال ایران در آمریکا از دیدگاه حقوق بین‌الملل و رسالت رسانه های برون مرزی (با تأکید بر عملکرد کمیسیون حقوق بین‌الملل درباره مصونیت دولت‌ها، دعوی آلمان علیه ایتالیا، دعوی ۲۰۱۶ ایران علیه آمریکا، احکام صادره محاکم آمریکا، کانادا و لوکزامبورگ). پژوهشنامه رسانه بین‌الملل، (3)، 48 – 13.

https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1492172/

-  بیات، محسن. (1391). تاریخ تحریم ایران؛ تحول در آسیب‌پذیری‌ها و ماهیت تحریم‌ها. فصلنامه سیاست خارجی، 26 (4)، 960 – 935.

https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1190008/

- ضیایی، سیدیاسر؛ رشیدی، مهناز. (1395). تحریم کشت یرانی جمهوری اسلامی ایران از منظر حقوق بین‌الملل. مجله حقوقی بین‌المللی، 33 (54)، 122 – 91.

https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1115808/

- رشیدی، مهناز؛ موسوی­فر، سید حسین ؛ اقبالی، کیوان. (1400). تحلیل حقوقی اقدام آمریکا در صدور قرار توقیف نفتکشهای ایرانی حامل بنزین به ونزوئلا. مطالعات حقوق انرژی، 7(1)، 74 – 59.

https://journals.ut.ac.ir/article_84540.html

- کرم زاده، سیامک؛ عابدینی، عبدالله. (1399). تحلیل حقوقی توقیف نفتکش گریس 1 در آبهای سرزمینی جبل‌الطارق. اقیانوس‌شناسی، 11 (41)، 125 – 113.

https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?ID=562331

- چرچیل، رابین و آلن لو.(1387). حقوق بین‌الملل دریاها. ترجمه: بهمن آقایی، کتابخانه گنج دانش.

- خضری، سیدمرتضی. (1391). مصونیت دولت از نگاه حقوق بین‌الملل. پژوهشنامه اندیشه‌های حقوقی، 1(3). 146 – 113.

https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1015605/

- ضیائی بیگدلی، محمدرضا. (1385). حقوق بین‌الملل عمومی. انتشارات گنج دانش.

- واعظی، سیدمجتبی. ( 1394). معیار عمل حاکمیت در حقوق اداری ایران. مجله مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، 7(2)، 220 – 199.

https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1101082/

- زال پور، خسرو. ( 1383). نظام امنیت دسته جمعی و سازمان ملل متحد- مورد عراق. رواق اندیشه، (31)، 72 – 55.

https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/27998/

 

- Bankas, E. K. (2005). The State Immunity Controversy in International Law. Springer.

- Bootwala, Mazahir. (2020). The Iran Problem: An Evaluation of US Sanctions on Iran and Global Reactions. Georgetown Journal of International Affairs, 21, 136 – 141. https://www.proquest.com/docview/2518362488

- Donoho, Justin. (2009). Minimalist Interpretation of the Jurisdictional Immunities Convention. Chicago Journal of International Law, 9(2), 661 – 686.

https://chicagounbound.uchicago.edu/cjil/vol9/iss2/12/

- Krajewski, Markus, Singer, Christopher. (2012). Should Judges be Front-Runners? The ICJ, State Immunity and the Protection of Fundamental Human Rights. Max Planck Yearbook of United Nations Law.

- Lopez, G and Cortright, D. (2000). The sanctions decade Assessing. Strategies in the 1990s. Boulder.

https://carnegieendowment.org/2000/04/18

- Lesmond, David A., Joseph P. Ogden, and Charles A. Trzcinka. (2012). A New Estimate of Transaction costs. The society for financial studies, 12(5):1113-41.

https://www.researchgate.net/publication/5216805_A_New_Estimate_of_Transaction_Costs

- Lowenfeld, A. (1983). Trade Controls for Political Ends. United States of America: New York University.

- Macias, Amanda. (2020). POLITICS U.S. slams Iran with another round of sanctions over support for terrorist entities. Politics page CNBC.

https://carnegieendowment.org/2020/10/27

- Nagan, Winston, Root, Joshua (2013). The Emerging Restrictions on Sovereign Immunity: Peremptory Norms of International Law, the U.N. Charter, and the Application of Modern Communications Theory. UF Law Scholarship Repository, (38),  376 – 468.

https://scholarship.law.ufl.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1586&context=facultypub

- UN. International Law Commission. Working Group on Jurisdictional Immunities of States and Their Property. (1999). Report of the Working Group on Jurisdictional Immunities of States and their Property. United Nations, Digital Library, 1- 61.

 https://digitallibrary.un.org/record/276008?ln=en

yearbook of the international law commission. (1990). Summary records of the meetings of the forty-second session 1 May-20 July 1990. Jurisdictional immunities of States and their property (A/CN.4/415,1 A/CN.4/422 and Add.l,2 A/CN.4/431,3

- Stewart, David, P. (2011). The Immunity of State Officials Under the UN Convention on Jurisdictional Immunities of States and Their Property. vanderbilt journal of transnational law, (44), 1046 – 1072.

https://scholarship.law.vanderbilt.edu/vjtl/vol44/iss4/9/