مروری بر مسمومیت آمونیاکی در ماهی

نشریه فن آوریهای نوین در توسعه آبزی پروری

دوره 15، شماره 4 - شماره پیاپی 60، اردیبهشت 1401، صفحه 1-14   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسنده

علیرضا جهانبانی^*

چکیده

چکیده
مسمومیت آمونیاکی یکی از مسمومیت‌های رایج درماهی است که به شکل حاد و مزمن خود را نشان می‌دهد. آمونیاک از منابع مختلف از جمله پسماندهای صنعتی، روان‌آب‌های کشاورزی، ماحصل تجزیه میکرواورگانیسم‌های ساکن درآب و همچنین به عنوان ماده دفعی نهایی حاصل از کاتابولیسم پروتئین‌ها و اسیدهای آمینه درجانوران آبزی وارد آب می‌شود. مسمومیت آمونیاکی بسته به غلظت این ماده با طیف گسترده‌ای از علائم همراه است. این علائم می‌تواند شامل تغییرات ساده رفتاری تا علائم شدید عصبی و مرگ را شامل شود. ماهی‌ها استراتژی‌های مختلفی را به هنگام بروز این مسمومیت در پیش می‌گیرند؛ کاهش تغذیه، کاهش متابولیسم پروتئین‌ها، سم‌زدایی آمونیاک و تبدیل آن به موادی با سمیت کمتر ازجمله آنها می­باشد. تقریبا تمام اندام‌های ماهی به مسمومیت با آمونیاک واکنش نشان می‌دهند، اما نقش اندام‌هایی مثل کبد، آبشش، عضلات و مغز در بروز علائم، کنترل شرایط و سم‌زدایی پررنگ‌تر است. شناخت سازوکارهای  بیوشیمیایی این اندام‌ها در مواجه با مسمومیت آمونیاکی و درک پاتوفیزیولوژی این مسمومیت به جلوگیری از بروز یا مدیریت آن در صورت وقوع می‌تواند کمک شایانی کند. البته همه گونه‌های ماهی واکنش یکسانی به مسمومیت آمونیاکی نشان نمی‌دهند و برخی گونه‌ها که مقاوم‌تر هستند می‌توانند گزینه‌های مناسب‌تری برای پرورش باشند.

کلیدواژه‌ها

واژه‌های کلیدی: ماهی؛ مسمومیت آمونیاکی؛ علائم؛ سم‌زدایی؛ سازوکارهای بیوشیمیایی

مراجع