تحلیل و تبیین الگوهای رفتار فضایی گردشگران با تأکید بر جغرافیای رفتاری (مطالعه موردی: گردشگران مذهبی مشهد)

علوم جغرافیایی (جغرافیای کاربردی)

دوره 18، شماره 38، فروردین 1401، صفحه 174-194   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی (نظری و تحلیلی)

شناسه دیجیتال (DOI): 2112-1405

نویسندگان

علی اسماعیل زاده کواکی¹؛ کتایون علیزاده^{* 2}؛ حمید جعفری²

¹دانشجوی دکتری گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران

²دانشیار گروه جغرافیا ، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران

چکیده

امروزه بسیاری از دست اندرکاران حوزه گردشگری تلاش می­کنند تا با تأثیرگذاری مستقیم بر رفتارهای گردشگران بر میزان علاقه و احساسات آن‌ها در  انتخاب مقصد تأثیر بگذارند. به دلیل کمبود زیرساخت­ها و خدمات متناسب جهت پاسخگویی به نیازها و احتیاجات گردشگران در سطح شهر مشهد و عدم شناخت کافی از الگوهای رفتاری آنان، مسائل و مشکلاتی برای گردشگران، مدیران و متولیان امور شهری وجود دارد. بنابراین هدف اصلی پژوهش حاضر، تحلیل و تبیین الگوهای رفتار فضایی حاکم بر گردشگری مذهبی مشهد مقدس می­باشد که  از روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و به‌صورت توامان استفاده شده است. جامعه آماری در این پژوهش گردشگران داخلی بودند که بر اساس آمار اخذ شده، تعداد کل گردشگران ورودی به مشهد در سال 1399 ، 22025167 نفر ثبت شده است که با استفاده از محاسبات فرمول کوکران تعداد 384 نفر به عنوان نمونه آماری بدست آمد، برای انجام تحلیل­های فضایی از مدل­هایی نظیر تراکم فضایی، سنجش دسترسی فضایی، مدل آماری GI و نرم افزارArcGIS  استفاده شد. بر اساس یافته­های تحقیق مشخص شد، پراکنش فضایی مراکز تجاری موردنظر گردشگران داخلی در شهر مشهد بر اساس ضریب G عمومی 0.000553 و مقدارz-score  0.669718 بوده، لذا الگوی پراکنش فضایی مراکز تجاری موردنظر گردشگران داخلی از نوع تصادفی بوده است. این وضعیت برای سایر شاخص­های موردسنجش بدین صورت بدست آمده است که؛ مراکز تفریحی و اقامتی از نوع خوشه­ای بالا بوده­اند و برای مراکز تاریخی، مذهبی، طبیعی، رستوران و درمانی از نوع تصادفی است که نشان‌دهنده توزیع غیریکنواخت در شهر مشهد می­باشد. در نهایت نتایج بررسی الگوهای رفتاری گردشگران داخلی نشان می­دهد، تنها برای 2 شاخص تجاری و اقامتی به‌صورت پراکنده بوده و در 6 مورد دیگر یعنی؛ تاریخی، مذهبی، تفریحی، طبیعی، رستوران و استفاده از مراکز درمانی و سلامت به‌صورت تجمعی بوده است.

کلیدواژه‌ها

تحلیل فضایی؛ رفتار فضایی؛ جغرافیای رفتاری؛ مدل آماری GI؛ گردشگری مذهبی مشهد