اثربخشی آموزش رابطه والد - کودک بر استرس ادارک شده و بهزیستی روانشناختی در مادران دارای کودک عقب مانده ذهنی

فصلنامه تعالی مشاوره و روان درمانی

مقاله 3، دوره 11، شماره 42، شهریور 1401، صفحه 25-35   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مهری رستم نژاد^{* 1}؛ شبنم حاجی زاده کلی²؛ رقیه اسلام نیا¹؛ لیلا محمد حسینی³؛ سروش علیمردانی⁴

¹دکتری روانشناسی سلامت، گروه روانشناسی سلامت، واحد تنکابن، دانشگاه آزاد اسلامی، تنکابن، ایران.

²کارشناسی ارشد، گروه روانشناسی عمومی، دانشکده علوم انسانی، موسسه آموزش عالی فروردین، قائمشهر، ایران.

³کارشناسی ارشد، گروه روانشناسی عمومی، واحد آستارا، دانشگاه پیام نور، آستارا، ایران.

⁴کارشناس ارشد، گروه روانشناسی، واحد نکا، دانشگاه آزاد اسلامی، نکا، ایران

چکیده

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش رابطه والد - کودک بر استرس ادارک شده و بهزیستی روانشناختی در مادران دارای کودک عقب مانده ذهنی انجام شد.
روش: جامعه آماری مورد مطالعه شامل تمامی مادران که در انجامن حمایت از کودکان کم‌توان و عقب مانده ذهنی تهران عضو فعالی بودند، که از این میان 30 نفر از مادران دارای کودک عقب مانده ذهنی که ملاک‌های ورود به پژوهش را داشتند با روش نمونه‌گیری در درسترس انتخاب شدند و بصورت تصادفی در دو گروه آزمایش (15 نفر) و گروه کنترل (15 نفر) جایگزین شدند، سپس گروه آزمایش، 10 جلسه آموزش رابطه والد- کودک را دریافت کرد و گروه کنترل هیچ مداخله‌ای را دریافت نکرد. شرکت‌کنندگان با پرسشنامۀ استرس ادراک شده کوهن (1983) و پرسشنامه بهزیستی روانشناختی ریف (1988)  مورد ارزیابی قرار گرفتند. داده‌ها بوسیله نرم‌افزار SPSS23 مورد تجزیه‌ و تحلیل قرار گرفت.
یافته ها: نتایج پژوهش با استفاده از تحلیل واریانس با اندازگیری مکرر نشان داد که گروه‌های آزمایش و گواه در مرحله پس آزمون و پیگیری از نظر هر دو متغیر تفاوت معنادار داشتند (05/0>P) و بر اساس نتایج جدول 3، 0/35 درصد از تغییرات استرس ادراک شده و 4/14 درصد از تغییرات بهزیستی روانشناختی ناشی از روش مداخله یعنی آموزش رابطه والد - کودک است.
نتیجه گیری: بنابراین می‌توان بیان کرد که آموزش رابطه والد – کودک در کاهش استرس ادارک شده و افزایش بهزیستی روانشناختی در مادران دارای کودک عقب مانده ذهنی موثر بوده است.

کلیدواژه‌ها

رابطه والد – کودک؛ استرس ادارک شده؛ بهزیستی روانشناختی؛ کودک عقب مانده ذهنی

مراجع

American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders. 5th ed. Arlington: American Psychiatric Publishing. Pp: 103-106 [Link]

Bireda, AD & Pillay J. (2017). Perceived parent–child communication and well-being among Ethiopian adolescents. International Journal of Adolescence and Youth, 23(1): 109- 117 [Link]

Cohen S, Kamarck T & Mermelstein R. (1994). Perceived stress scale. Measuring stress: A guide for health and social scientists, 10(2), 1-2. [Link]

Diener E, Oishi S & Tay L. (2018). Advances in subjective well-being research. Nature Human Behaviour, 2(4), 253-260. [Link]

Folkman S. (2013). Stress: appraisal and coping. In Encyclopedia of behavioral medicine (pp. 1913-1915). Springer New York. [Link]

Keen D, Couzens D, Muspratt S & et al. (2010). The effects of a parent-focused intervention for children with a recent diagnosis of autism spectrum disorder on parenting stress and competence. Research in Autism Spectrum Disorders, 4(2): 229-241. [Link]

Landreth GL& Bratton SC. (2006). Child parent relationship therapy: A 10-session filial therapy model, New York: Routledge. [Link]

Lazarus RS & Folkman S. (1984). Stress, appraisal, and coping. Springer publishing company. [Link]

Leung C, Tsang S & Gene SH. (2017) Efficacy of parent–child interaction therapy with Chinese ADHD children. Randomized controlled trial research on social work practice, 27(1): 36-12. [Link]

Mahmoodi. N, Mousavi. R. (2019) The effectiveness of Group Interventions based on Parent-child Relationship on Promoting Childrearing in parents of Children with Attention- Deficit Hyperactivity Disorder, aged 6-11 years, Medical Science, 23(95): 12-18 [Link]

Meadan H, Halle JW & Ebata AT. (2010). Families with children who have autism spectrum disorders: Stress and support. J Except Child. 77(1): 7-36. [Link]

Neece CL, Green Sh A & Baker BL. (2012). Parenting stress and child behavior problems: A transactional relationship across time. Journal of Intellect DEV Disabil. 117 (1): 48-66 [Link]

Nomanbhoy A, Hawkins H. (2017) Parenting practices of Singaporean mothers of children with ADHD. Proceedings of Singapore Healthcare, 27(1): 33-8. [Link]

Ozturk Y, Moretti M & Barone L. (2019) Addressing Parental Stress and Adolescents’ Behavioral Problems through an Attachment-Based Program: An Intervention Study, International , journal of psychology and psychological therapy, ISSN 1577-7057, 19(1): 89-100. [Link]

Pasha R. (2016). The effectiveness of education on reforming mothers' behavior on the rate of unwanted behaviors in children with attention deficit hyperactivity disorder. Journal Knowledge and Research in Applied Psychology. 1(1): 90-9. [Link]

Rayan A & Ahmad M. (2017). Effectiveness of mindfulness-based intervention on perceived stress, anxiety, and depression among parents of children with autism spectrum disorder. Mindfulness, 8(3), 677-690. [Link]

Ros R, Paulo A, Graziano& et al. (2017) Parental homework completion and treatment knowledge during group parent–child interaction therapy. Journal of Early Intervention. 39(4): 299- 22. [Link]

Ryff CD & Singer BH. (2006). Best news yet on the six-factor model of well-being. Social science research, 35(4), 1103-1119. [Link]

Ryff CD. (1989). Happiness is everything, or is it? Exploration on the meaning of psychological wellbeing. Journal of Personality and Social Psychology, 57, 1069-1081. [Link]

Sheikh MH, Ashraf S, Imran N & et al. (2018). Psychiatric morbidity, perceived stress and ways of coping among parents of children with intellectual disability in Lahore, Pakistan. Cureus, 10(2). [Link]

Sheperis C, Sheperis D, Monceaux A & et al. (2015)  Parent–Child Interaction Therapy for Children With Special Needs, The Professional Counselor Volume, 5(2): 248–260 [Link]

Williamson D, Johnston C. (2017). Maternal ADHD symptoms and parenting stress, the roles of parenting self-efficacy beliefs and neuroticism. Journal of Attention Disorders First Published.2:1-11. [Link]