بزه‌دیدگی زنان در قلمرو ملی و فراملی با تاکید بر نظریات جرم‌شناسی

تحقیقات حقوقی بین المللی

مقاله 1، دوره 15، شماره 56، شهریور 1401، صفحه 1-15   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/alr.2022.1947104.2236

نویسندگان

مهدیه وجدانی فخر¹؛ شهرداد دارابی^{* 2}؛ علی نجفی توانا³

¹گروه حقوق، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. رایانامه: [e-mail]

²گروه حقوق، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران. (نویسنده مسئول). رایانامه: [e-mail]

³گروه حقوق، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. رایانامه: [e-mail]

چکیده

زمینه و هدف: از نیمه دوم سده بیستم جرم‌شناسان دیدگاه‌های خود را پیرامون بزه تغییر داده و بزه را امری فراتر از بزهکار در نظر گرفتند و در این راستا بزه‌دیده را نیز مطمح نظر قرار دادند. هدف از این تحقیق، تبیین بزه‌دیدگی زنان با تاکید بر نظریات جرم‌شناختی و بزه‌دیده شناختی می‌باشد و نظریه‌های انتخاب عقلانی یا گزینش خرد بنیاد، فعالیت‌های روزمره و سبک زندگی به عنوان نظریه‌های فرصت‌های جرم شناخته می‌شود و نظریه شتاب‌دهندگی یا نقش‌آفرینی بزه‌دیده در رخداد جرم به عنوان نظریه بزه‌دیدگی ِصرف در خصوص جرایم ارتکابی علیه زنان تبیین می‌گردد که در این مقاله این نظریات به عنوان مهم‌ترین مبنا برای تبیین رخداد جرایم علیه ایشان به‌کار می‌رود.
روش: پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است.
یافته‌ها و نتایج: براساس نظریه شتاب‌دهندگی، بزه‌دیده در فرآیند ارتکاب رفتار مجرمانه نقش دارد و به اعتبار این نقش، بزه‌دیده مستحق سرزنش است و کنش‌های بزه‌دیده از قبیل سن، جنس به عنوان ویژگی‌های اولیه‌ای است که می‌تواند وی را آماج ارتکاب جرم قرار دهد، تاثیرپذیری بزه‌دیده از اوضاع و احوال پیرامونی و قرار گرفتن وی در موقعیت‌هایی که شرایط ِتصمیم‌گیری بهینه را برای وی دشوار می‌سازد، می‌تواند در پرتو شتاب‌دهندگی کنش‌پذیرانه مورد تدقیق قرار گیرد؛ اما صرف نظر از نقش تحریک‌گر یا تسهیل‌گر و یا سبک زندگی، زنان شایسته بهره‌مندی از حمایت‌های فرق‌گذار به دلیل ویژگی‌های آسیب‌پذیری‌شان می‌باشند و نظریه‌های فرصت علاوه بر اذعان به این امر که فرصت‌های جرم می‌توانند به حوزه‌های گوناگون تعلق داشته باشند، ادعا می‌کند که عامل‌های مربوط به فرصت‌ها در حوزه‌های گوناگون با یکدیگر هم‌کنشی دارند.

کلیدواژه‌ها

بزه‌دیده‌شناسی؛ جرم‌شناسی؛ نقش‌آفرینی بزه‌دیده؛ زنان

مراجع

- ابراهیمی، شهرام. (1396). جرم شناسی پیشگیری. چاپ چهارم. میزان.

- ابراهیم‌آبادی، حسین. (1392). رویکردی میان رشته‌ایی به سبک زندگی با نگاهی به جامعه ایران. فصلنامه مطالعات میان رشته‌ایی در علوم انسانی، (4)5، 53-33.

 https://ensani.ir/fa/article/328408

- افراسیابی، علی. (1393). جنسیت و بزه دیدگی در دانشنامه بزه‌دیده شناسی و پیشگیری از جرم. جلد یکم. نشرمیزان.

- دارابی، شهرداد. (1398). بزهکاری یقه سرخ‌ها. چاپ اول. نشر میزان.

- رایجیان‌اصلی، مهرداد. (1390). بزه‌دیده شناسی حمایتی. چاپ اول. نشر دادگستر.

- رایجیان اصلی، مهرداد. (1398). درآمدی بر جرم‌شناسی. چاپ اول. نشر سمت.

- رایجیان اصلی، مهرداد. (1398). بزه‌دیده شناسی. چاپ اول. نشر شهر دانش.

- رستمی تبریزی، لمیاء. (1393). نقش‌آفرینی بزه‌دیده در رخ دادن جرم در دانشنامه بزه‌دیده شناسی و پیشگیری از جرم. جلد یکم. نشر میزان.

- الستی، ساناز؛ حسن‌پور، معصومه. (1385). بزه‌دیده شناسی و پیش‌گیری از بزه دیدگی. مجله تخصصی نور. (1) 56، 24-27.

https://ensani.ir/fa/article/130483/

- شیری، عباس. (1393). بزه‌دیده شناسی. در: دانشنامه بزه‌دیده شناسی و پیشگیری از جرم. جلد دوم. نشر میزان.

- مؤذن‌زادگان، حسنعلی؛ صالحی، فرشته. (1397). پیشگیری وضعی از خشونت علیه زنان. مطالعات پیشگیری از جرم. 13(47). 64-37.

 http://cps.jrl.police.ir/article_20465.html

- نجفی ابرندآبادی، علی حسین. (1393). جرم‌شناسی در آغاز هزاره سوم. در: دانشنامه جرم‌شناسی. چاپ سوم. گنج دانش.

 

- نجفی ابرندآبادی، علی حسین. (1395). پیشگیری عادلانه از جرم،در: علوم جنایی، مجموعه مقالات در تجلیل از استاد دکتر محمد آشوری. چاپ ششم. اننتشارات سمت.

 

- نجفی ابرندآبادی، علی حسین. (1396). جنایات بین المللی و جرم شناسی،دیباچه در:جرم شناسی فراملی، انتشارات میزان.

- نجفی ابرندآبادی، علی حسین. (1395). درآمدی بر سیاست کیفری عوام گرا، دیباچه در: کریستین لازرژ، درآمدی بر سیاست جنایی. چاپ پنجم. انتشارات میزان.

- نجفی توانا، علی. (1399). تقریرات جرم‌شناسی. دوره دکتری. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.

- وجدانی فخر، مهدیه؛ دارابی، شهرداد؛ نجفی‌توانا، علی. (1400). بزه‌دیده شناسی آبی در سایه پدیده جهانی قتلِ زنان (فمساید)، مطالعات پلیس زن،15 (35)،40-21.

http://journals.police.ir/article_96617.html

- وروایی، اکبر. (1393). نظریه‌های بزه‌دیدگی. در: دانشنامه بزه‌دیده‌شناسی و پیشگیری از جرم. جلد دوم. میزان.

- Rayejian Asli, M. (2013). Introducing general theory of victimology in criminal sciences. The International Journal of Humanities, 20(3), 53-79.‏

https://eijh.modares.ac.ir/article-27-3774-en.html 

- Green, E. Hebron, S. & Woodward, D. (1987). Women, leisure and social control, In J. Hammer & M. Maynard (Ed.), Women, violence and social control (pp. 75-92). Atlantic Highland, N.J.: Humanities Press International. Keller et al. (1994). Sociology. McGrow-Hill, New York.

https://www.semanticscholar.org/paper/Women%2C-Leisure-and-Social-Control-Green-Hebron/cd34f8f573b37ddbf6985bf37faa41cb81dce932

- Dussich, J. P. J., & Mundy, K. G. (2009). Raising the global standards for victims: The proposed convention on justice for victims of crime and abuse of power. Proceedings of the 4th Symposium of the Tokiwa International Victimology Institute, February 15 & 16, 2008

Schaefer, F.T. & Lamn, R.P .(1992). Sociology, Mcgraw-Hill, New York.

-  Wilson, M. I., & Daly, M. (1992). Who kills whom in spouse killings? On the exceptional sex ratio of spousal homicides in the United States. Criminology, 30(2), 189-216.‏

https://ijsp.ut.ac.ir/?_action=export&rf=idc&issue=7619&lang=en