بررسی تاریخی حقوق شهروندی در ایران دوره مشروطه در رمان شمس و طغرا محمد باقر خسروی

فصلنامه تاریخ

مقاله 16، دوره 18، شماره 68، خرداد 1402، صفحه 364-387   

نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

مریم جعفری؛ آرش مشفقی^* ؛ عزیز حجاجی کهجوق

زبان و ادبیات فارسی، ادبیات علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب ، ایران

چکیده

مفاهیمی چون حقوق شهروندی از مصادیق تجدد و نوگرایی در عصر حاضر محسوب می شود که بیشتر متاثر از اندیشه های غربی و به تاسی از زمینه های ذهنی، تحولات سیاسی و اجتماعی و تحولات دموکراتیک در اروپا در اندیشه و فرهنگ ایرانیان هم وارد شد و روشنفکران و نویسندگان ایرانی از این مفهوم در اثار و نوشته های خود استفاده کردند و بیش از هر چیز در اثار منثور معاصر نمود یافت. اداب اجتماعی با توجه به تعامل ادبیات با جامعه بخشی از درونمایه اثار منثور را به خود اختصاص داده اند. نتایج ویافته های این تحقیق نشان می دهد محمد باقر خسروی انسانی وطن پرست و مشروطه خواهی معتدل بود و در اشعار خود نیز از این مضامین سخن به میان اورده است. اثار منثور معاصر بیشتر بر جنبه واقع گرایی نوشته شده و سعی داشته اند بیان واقعیت های جامعه را سرلوحه کار خود قرار دهند، نویسندگان دوره مشروطه بسیار به بیان آداب اجتماعی در داستانهایشان پرداخته و حجم بیان این اداب در اثار آنان بسیار زیاد است، اما هر چه به دوره انقلاب نزدیکتر می شویم.این حجم از اداب اجتماعی در رمان های فارسی رنگ می بازد و جایگاه کمتری دارد. حقوق شهروندی و اداب اجتماعی از جمله موضوعاتی است که با توجه به بافت اثار منثور در مضامین این نوع نوشته ها قرار می گیرند.

کلیدواژه‌ها

حقوق شهروندی؛ مشروطه؛ رمان شمس؛ طغرا؛ محمدباقر خسروی

مراجع