بررسی و تبیین "فضیلت حج بر انفاق و صدقه" از دیدگاه روایات؛ سیری در منابع تاریخی فقهی

فصلنامه تاریخ

مقاله 6، دوره 18، شماره 68، خرداد 1402، صفحه 117-129   

نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

اعظم رمضانی¹؛ عباسعلی حیدری^{* 2}؛ محمود قیوم زاده³

¹گروه فقه ومبانی حقوق اسلامی ،واحد خمین ،دانشگاه آزاد اسلامی ،خمین ، ایران

²گروه فقه ومبانی حقوق اسلامی ،واحد خمین ،دانشگاه آزاد اسلامی ،خمین،ایران

³گروه معارف وحقوق ،واحد ساوه ،دانشگاه آزاد اسلامی ،ساوه ، ایران

چکیده

حجّ خانه‌ی خدا در تمام عمر، تنها برای یک‌بار بر کسانى که داراى شرایط آن باشند واجب است و تخلف از این واجب نیز، چون دیگر واجبات به هیچ بهانه‌ای مجاز نیست. بنابراین، کسانی که دارای شرایط حج (بلوغ، عقل، استطاعت) باشند، حج تمتع بر آن‌ها واجب است و حتماً باید شخصاً به حج بروند و با صرف پول در راه‌های غیر یا اعزام دیگران به حج، این واجب از آن‌ها برداشته نمی‌شود. اما در مورد حج مستحب، آن‌چنان که از روایات استنباط می‌شود این است که حج برتر از هر انفاق و صدقه‌ایست. و نمی‌توان گفت به حج نروید و به فقرا کمک کنید.
البته در ارتباط با تمام اعمال مستحب، از جمله حج و عمره مستحب، یک اصل کلی وجود دارد مبنی بر این که هر عملی از اخلاص بیشتری برخوردار باشد، ثواب بیشتری را به دنبال خواهد داشت. هر فردی، اعمال مستحب (و حتی واجب)خود را می‌تواند با انگیزه‌های متفاوتی انجام دهد. گاهی حاجی سفر حج و عمره را بدین جهت می‌رود کهدر میان مردم، به عنوان انسانی متدین شناخته شود، یا اینکه در تعداد چنین سفرهایی به رقابت برخیزد و یا برای تفریح و تفرج و تجارت باشد. یقینا ًچنین حجی، مورد پذیرش نخواهد بود و پیشوایان دینی ما نیز به این نکته اشاره فرموده‌اند .ازاین رو پژوهش «بررسی وتبیین "فضیلت حج بر انفاق وصدقه "از دیدگاه روایات ؛سیری در منابع تاریخی فقهی » سیری معنوی است و نمایشگر بندگی محض خدا و جستجوی عاشقانه معبود ،که حاجی از همان آغاز ، وقتی به نیت حج از خانه و کاشانه اش خارج می شود و تا میقات و احرام و طواف و سعی و عرفات و مشعر و منا ، همه جا خدا را می جوید و از سوی دیگر تمرینی است برای خودسازی و تزکیه نفس و زدودن هرچه که موجب خودآرایی است ودر نهایت می توان گفت : حج ، بازسازی پایگاه توحید به دست  حضرت ابراهیم خلیل است که در این راستا ، بت شکنی ها ، فداکاری ها ، ایثارگری ها ، هجرت ها و . . . جلوه گر می شود .

کلیدواژه‌ها

حج؛ صدقه؛ انفاق؛ فضیلت

مراجع