اثربخشی آموزش ذهن‌آگاهی مثبت‌نگر بر شادکامی زناشویی، امید و بهزیستی اجتماعی زنان در آستانه طلاق

روانشناسی اجتماعی

مقاله 4، دوره 10، شماره 63، فروردین 1401، صفحه 49-63   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

اسما فولادی¹؛ مریم شکری^{* 2}

¹استادیار، گروه روانشناسی، موسسه آموزش عالی تابران، مشهد، ایران

²کارشناس ارشد، گروه روانشناسی، واحد علوم و تحقیقات بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی آموزش ذهن‌آگاهی مثبت‌نگر بر شادکامی زناشویی، امید و بهزیستی اجتماعی زنان در آستانه طلاق انجام شد. این مطالعه از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه اجرا نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون-پس‌آزمون با گروه‌های آزمایش و کنترل بود. جامعه پژوهش زنان در آستانه طلاق مراجعه‌کننده به مراکز مشاوره منطقه سه شهر تهران در فصل‌های بهار و تابستان سال 1400 بودند. نمونه پژوهش 40 نفر بودند که پس از بررسی ملاک‌های ورود به مطالعه با روش نمونه‌گیری دردسترس انتخاب و به روش تصادفی در دو گروه مساوی شامل گروه‌های آزمایش و کنترل (هر گروه 20 نفر) جایگزین شدند. گروه آزمایش 8 جلسه 90 دقیقه‌ای هفته‌ای دو جلسه به مدت یک ماه تحت آموزش گروهی ذهن‌آگاهی مثبت‌نگر قرار گرفت و در این مدت گروه کنترل آموزشی ندید. داده‌ها با پرسشنامه شادکامی زناشویی (آزرین و همکاران، 1973)، پرسشنامه امید (اسنایدر و همکاران، 1991) و خرده‌مقیاس بهزیستی اجتماعی در مقیاس بهزیستی روانشناختی (کییز و ماگیار-مو، 2003) گردآوری و با روش تحلیل کوواریانس چندمتغیری در نرم‌افزار SPSS-22 تحلیل شدند. یافته‌ها نشان داد که روش آموزش گروهی ذهن‌آگاهی مثبت‌نگر باعث تغییر معنادار هر سه متغیر شادکامی زناشویی، امید و بهزیستی اجتماعی زنان در آستانه طلاق در گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل شد. به عبارت دیگر، روش مداخله مذکور باعث افزایش شادکامی زناشویی، امید و بهزیستی اجتماعی زنان در آستانه طلاق شد (001/0P<). با توجه به نتایج پژوهش حاضر، برنامه‌ریزی برای بهره‌گیری از روش ترکیبی آموزش ذهن‌آگاهی مثبت‌نگر جهت بهبود ویژگی‌های روانشناختی به‌ویژه افزایش شادکامی زناشویی، امید و بهزیستی اجتماعی ضروری است.

کلیدواژه‌ها

ذهن‌آگاهی مثبت‌نگر# شادکامی زناشویی#امید#بهزیستی اجتماعی#طلاق

مراجع

ایزدآبادی، زهرا؛ بلوردی، محدثه و ایمانی گوغری. (1399). اثربخشی آموزش فراشناخت و ذهن‌آگاهی بر بهزیستی اجتماعی و امید به زندگی پرستاران. نشریه روان‌پرستاری، 8(5)، 24-14. ##

بهجت، آزیتا؛ محمدآبادی، فاطمه؛ اعزازی بجنوردی، المیرا؛ چنارانی، حسین و اسمعیلی، مهسا. (1399). تاثیر زوج درمانی مثبت‌نگر بر شادکامی زناشویی، صمیمیت زناشویی و اضطراب اجتماعی زوجین متقاضی طلاق. مجله روانشناسی اجتماعی، 13(55)، 99-89. ##

پارسایی، سارا؛ فولادی، اسما؛ چنارانی، حسین و حاتمی‌پور، خدیجه. (1398). تاثیر آموزش مهارت‌های اجتماعی بر استرس، سازگاری زناشویی و بهزیستی اجتماعی در پرستاران. مجله روانشناسی اجتماعی، 13(53)، 35-25. ##

ثناگوی محرر، غلامرضا؛ شیرازی، محمود؛ میرشرف‌الدین، علیرضا و میری قلعه‌نو، زهرا. (1399). تاثیر آموزش بهزیستی روانشناسی بر امید به زندگی، بهزیستی روانشناختی و اضطراب اجتماعی در مادران دانش‌آموزان کم‌توان ذهنی. مجله روانشناسی اجتماعی، 14(56)، 22-13. ##

حمید، نجمه؛ ابافت، حمیده؛ بنی‌طی، عباس. (1397). تاثیر آموزش مهارت‌های ارتباطی و حل مساله مذهب‌محور بر رضایت زناشویی زنان در آستانه طلاق. مجله مطالعات زن و خانواده، 6(1)، 195-177. ##

رنجبر نوشری، فرزانه؛ بشرپور، سجاد؛ حاجلو، نادر و نریمانی، محمد. (1396). مقایسه اثربخشی مداخله مبتنی بر روانشناسی مثبت‌نگر و آموزش یکپارچه شایستگی‌های هیجانی بر بهزیستی اجتماعی، هیجانی و روانشناختی. مجله شناخت اجتماعی، 6(2)، 38-21. ##

سعیدی، میرمجید؛ گلزاری، محمود؛ برجعلی، احمد و صادق‌پور، آتوسا. (1395). اثربخشی آموزش خوش‌بینی بر میزان افسردگی و رضایت از زندگی زنان در آستانه طلاق. مجله اسلام و پژوهش‌های روانشناختی، 2(4)، 70-55. ##

سهرابی اسمرود، فرامرز و جعفری روشن، فریبا. (1395). اثربخشی روان‌درمانی گروهی مثبت‌نگر بر تاب‌آوری، شادکامی و سلامت عمومی زنان دارای همسر وابسته به مواد مخدر. مجله پژوهش‌نامه روانشناسی مثبت، 2(1)، 45-31. ##

عقیلی، سیدمجتبی و محسنی، صباح. (1396). مقایسه اثربخشی ذهن‌آگاهی و روان‌درمانی مثبت‌گرا بر سرمایه‌های روانشناختی دانشجویان دانشگاه آزاد گرگان. فصلنامه دستاوردهای روانشناسی بالینی، 3(4)، 392-377. ##

قدم‌پور، عزت‌اله؛ مرادی‌زاده، سیروس و شاه‌کرمی، محمد. (1397). اثربخشی آموزش ذهن‌آگاهی بر افزایش شادکامی و بهبود کیفیت زندگی سالمندان. فصلنامه روانشناسی پیری، 4(1)، 38-27. ##

نامنی، ابراهیم و مذهب یوسفی، آزاده. (1398). اثربخشی تلفیق روش‌های درمان پذیرش و تعهد و ذهن‌آگاهی بر انعطاف‌پذیری شناختی و نگرش‌های ناکارآمد دختران نوجوان بی‌سرپرست. مجله پژوهش‌های روانشناسی بالینی و مشاوره، 9(2)، 27-5. ##

یزدانی، محمد و اسماعیلی، مریم. (1398). اثربخشی برنامه آموزشی ذهن‌آگاهی مثبت بر پاسخ به تنیدگی و علائم افسردگی نوجوانان پسر دارای نشانه‌های افسردگی. مجله روانشناسی، 23(2)، 216-199. ##

یزدانی، محمد؛ اسماعیلی، مریم و نامداری، کوروش. (1396). اثربخشی آموزش ذهن‌آگاهی مثبت بر خودشفقت‌ورزی نوجوانان پسر دارای نشانه‌های افسردگی. مجله پژوهش‌نامه روانشناسی مثبت، 4(4)، 76-65. ##

Allen, J. G., Romate, J., & Rajkumar, E. (2021). Mindfulness-based positive psychology interventions: a systematic review. BMC Psychology, 9(116), 1-18. ##

Altinay, L., Song, H., Madanoglu, M., & Wang, X. L. (2019). The influence of customer-to-customer interactions on elderly consumers’ satisfaction and social well-being. International Journal of Hospitality Management, 78, 223-233. ##

Archbold, C. A., Mrozla, T., Huynh, C., Dahle, T. O., Robinson, C., & Marcel, A. (2018). Resident interaction and social well-being in an oil boomtown in western North Dakota. The Social Science Journal, 55(4), 463-472. ##

Azrin, N. H., Naster, B. J., & Jones, R. (1973). Reciprocity counseling: A rapid learning based procedure for marital counseling. Behavior Research Therapy, 11(4), 365-382. ##

Bekhet, A. K. (2017). Positive thinking training intervention for caregivers of persons with autism: Establishing fidelity. Archives of Psychiatric Nursing, 31(3), 306-310. ##

Benoit, V., & Gabola, P. (2021). Effects of positive psychology interventions on the well-being of young children: A systematic literature review. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(12065), 1-12. ##

Cox, R. B., Brosi, M. W., Spencer, T., & Masri, K. (2021). Hope, stress and post-divorce child adjustment: Development and evaluation of the co-parenting for resilience program. Journal of Divorce & Remarriage, 62(2), 144-163. ##

DeLongis, A., & Zwicker, A. (2017). Marital satisfaction and divorce in couples in stepfamilies. Current Opinion in Psychology, 13, 158-161. ##

Eijkholt, M., & Sparling, A. (2019). Health, honesty and happiness: Authenticity and anonymity in social media participation of individuals with multiple sclerosis. Multiple Sclerosis and Related Disorders, 27, 121-126. ##

Feig, E. H., Celano, C. M., Massey, C. N., Chung, W. J., Romero, P., Harnedy, L. E., & Huffman, J. C. (2021). Association of midlife status with response to a positive psychology intervention in patients with acute coronary syndrome. Journal of the Academy of Consulation-Liaison Psychiatry, 62(2), 220-227. ##

Fruh, S. M., Taylor, S. E., Graves, R. J., Hayes, K., McDermott, R., Hauff, C., & et al. (2021). Relationships among hope, body satisfaction, wellness habits, and stress in nursing students. Journal of Professional Nursing, 37(3), 640-647. ##

Goktas, S., Camdeviren, E. K., Gezginci, E., & Kosucu, S. N. (2019). Social support perceptions and hope levels of patients waiting for organ transplantation. Transplantation Proceedings, 51(7), 2245-2249. ##

Heineke, A. J., & Vera, E. M. (2022). Beyond language and academics: Investigating teachers' preparation to promote the social-emotional well-being of emergent bilingual learners. Journal of Teacher Education, 73(2), 145-158. ##

Hut, M., Glass, C. R., Degnan, K. A., & Minkler, T. O. (2021). The effects of mindfulness training on mindfulness, anxiety, emotion dysregulation, and performance satisfaction among female student-athletes: The moderating role of age. Asian Journal of Sport and Exercise Psychology, 1(2), 75-82. ##

Ivtzan, I., & Lomas, T. (2016). Mindfulness in positive psychology: The science of meditation and wellbeing. London: Routledge/Taylor & Francis Group Publisher. ##

Ivtzan, I., Young, T., Martman, J., Jeffrey, A., Lomas, T., Hart, R., & Eiroa-Orosa, F. J. (2016). Integrating mindfulness into positive psychology: A randomised controlled trial of an online positive mindfulness program. Mindfulness, 7(6), 1396-1407. ##

Kamp Dush, C. M., & Taylor, M. G. (2012). Trajectories of marital conflict across the life course: Predictors and interactions with marital happiness trajectories. Journal of Family Issues, 33(3), 341-368. ##

Keyes, C. L. M., & Magyar-Moe, J. L. (2003). The measurement and utility of adult subjective well-being. Positive psychological assessment: A handbook of models and measures. Edited by S. J. Lopez and R. Snyder. Washington, DC: American Psychological Association. ##

Klurfeld, Z. B., Buqo, T., Sanderson, W. C., & Ward-Ciesielski, E. F. (2020). Comparing the nature of grief and growth in bereaved, divorced, and unemployed individuals. Journal of Affective Disorders, 274, 1126-1133. ##

Kolodziej-Zaleska, A., & Przybyla-Basista, H. (2016). Psychological well-being of individuals after divorce: the role of social support. Current Issues in Personality Psychology, 4(4), 206-216. ##

Lawrence, E. M., Rogers, R. G., Zajacova, A., & Wadsworth, T. (2019). Marital happiness, marital status, health, and longevity. Journal of Happiness Studies, 20, 1539-1561. ##

Lewis, E. M., Heimberg, R. G., Gilroy, S. P., & Buckner, J. D. (2021). The impact of brief mindfulness training on postevent processing among individuals with clinically elevated social anxiety. Behavior Therapy, 52(4), 785-796. ##

Lomas, T., Medina, J. C., Ivtzan, I., Rupprecht, S., Hart, R., & Orosa, F. J. E. (2017). The impact of mindfulness on wellbeing and performance in the workplace: An inclusive systematic review of the empirical literature. European Journal of Work and Organizational Psychology, 26(4), 1-52. ##

Lopes, M. P., DaPalma, P. J., Garcia, B. C., & Gomes, C. (2016). Training for happiness: The impacts of different positive exercises on hedonism and eudaemonia. Springer Plus, 5(744), 1-9. ##

Malboeuf-Hurtubise, C., Taylor, G., Lefrancois, D., & Lacourse, E. (2018). The impact of a mindfulness-based intervention on happiness: A reflection on the relevance of integrating a positive psychology framework within mindfulness research in youth. International Journal of Applied Positive Psychology, 2, 23-37. ##

Munoz, R. T., Hoppes, S., Hellman, C. M., Brunk, K. L., Bragg, J. E., & Cummins, C. (2016). The effects of mindfulness meditation on hope and stress. Research on Social Work Practice, 28(6), 696-707. ##

O'Connor, M., O'Reily, G., Murphy, E., Connaughton, L., Hoctor, E., & McHugh, L. (2021). Resilience mediates the cross-sectional relationship between mindfulness and positive mental health in early adolescence. Journal of Contextual Behavioral Science, 21, 171-175. ##

Seaman, H., & Giles, P. (2021). Supporting children's social and emotional well-being in the early years: An exploration of practitioners' perceptions. Early Child Development and Care, 191(6), 861-875. ##

Snyder, C. R., Harris, C., Anderson, J. R., Holleran, S. A., Irving, S. A., Sigmon, S., & et al. (1991). The will and the ways: Development and validation of an individual differences measure of hope. Journal of Personality Social Psychology, 60(4), 570-585. ##

Wood, L., Kamper, D., & Swanson, K. (2018). Spaces of hope? Youth perspectives on health and wellness in indigenous communities. Health & Place, 50, 137-145. ##