اثربخشی برنامه یادگیری اجتماعی - هیجانی بر ابراز وجود، کیفیت زندگی و خودکارآمدی دانشجویان دانشگاه آزاد همدان

فصلنامه روان شناسی تحلیلی شناختی

دوره 13، شماره 48، خرداد 1401، صفحه 25-13   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

صابر بیراملوئی^{* 1}؛ لیلا عروتی موفق²

¹دانشجو دکترای تخصصی روانشناسی عمومی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران.

²استاد گروه روانشناسی، واحد همدان، دانشگاره آزاد اسلامی، همدان، ایران.

چکیده

هدف: پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی برنامه یادگیری اجتماعی - هیجانی بر ابراز وجود، کیفیت زندگی و خودکارآمدی انجام شد. روش: پژوهش نیمه آزمایشی، با طرح پیش­آزمون- پس­آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش را همه دانشجویان مرد دانشگاه­ آزاد همدان تشکیل دادند. نمونه­ها به صورت تصادفی هدفمند انتخاب و سپس به صورت تصادفی ساده در گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. 150 پرسشنامه بین دانشجویان پخش شد آنهایی که نمره 90- در آزمون ابراز وجود و نمره 50 و کمتر در آزمون کیفیت زندگی و نمره بین 17 تا 34 در آزمون خودکارآمدی کسب کردند، 30 نفر انتخاب و به صورت تصادفی به دو گروه آزمایش و کنترل (هر گروه 15 نفر) تقسیم شدند. گروه آزمایش به مدت 10 جلسه تحت آموزش یادگیری اجتماعی_هیجانی قرار گرفت اما مداخله برای گروه کنترل اجرا نگردید. ابزار پژوهش برنامه یادگیری اجتماعی صدری دمیرچی و همکاران (1389)، پرسشنامه ابراز وجود راتوس (1984)، کیفیت زندگی ویر و شربورن (1992) و خودکارآمدی شرر و مادوکس و همکاران (1982) بود. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات و بررسی فرضیه­های پژوهش از تحلیل کوواریانس چند متغیره و تک متغیره استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد که برنامه یادگیری اجتماعی- هیجانی در افزایش کیفیت زندگی و ابراز وجود مؤثر بوده اما این برنامه بر افزایش خودکارآمدی تأثیر معناداری نداشت. نتیجه-گیری: بنابراین برای افزایش و بهبود کیفیت زندگی و خودکارآمدی داانشجویان می- توان برنامه یادگیری اجتماعی_هیجانی را مورد استفاده قرار داد.

کلیدواژه‌ها

برنامه یادگیری اجتماعی – هیجانی؛ ابراز وجود؛ کیفیت زندگی؛ خودکارآمدی

مراجع

ابراهیمی­اورنگ، اکبر؛ حسنی­نسب، سیدداوود و بدری­گرگری، رحیم. (1397).  تأثیر آموزش برنامه یادگیری اجتماعی – هیجانی بر خودآگاهی دانشجو معلمان دانشگاه فرهنگیان آذربایجان شرقی. دو فصلنامه علمی – پژوهشی مطالعات آموزشی و آموزشگاهی، 7(18)، 165-179.

  ابوالقاسمی، شهنام؛ فلاحی، سوما؛ بابئی، طاهره و حجت، سیدکاوه. (1391). مقایسه اثربخشی آموزش دلگرم­­سازی و مهارت­های زندگی بر خودکارآمدی همسران معتادان. مجله دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، 4(3)، 293- 300.

اسمعیل­پور، بنفشه و آل­یاسین، سیدعلی. (1395). اثربخشی آموزش هوش هیجانی بر اضطراب و کیفیت زندگی بیماران مبتلا به نشانگان سندرم روده تحریک­پذیر. سومین کنفرانس بین­المللی روان­شناسی، علوم تربیتی و سبک زندگی. مشهد. 

بهمنی، بهناز؛ ترابیان، سحرالسادات؛ رضایی­نژاد، سالار؛ منظری­توکلی، وحید و معینی­فرد، مژگان. (1395). اثربخشی آموزش خودکارآمدی هیجانی بر سازگاری و اضطراب اجتماعی نوجوانان. فصلنامه پژوهش­های کاربردی روان­شناسی،7(2)، 80- 69.

جعفری­سیریزی، مهدی؛ اسماعیلی، انور؛ خدایاری زرنق، رحیم؛ عربول، جلال و فرجی، عبدا... (1398) ارتباط  هوش هیجانی و رفتار شهروندی سازمانی با گرایش به رفتارهای کاری انحرافی در کارکنان بیمارستان­های منتخب شهر تهران: فصلنامه بیمارستان، 18(2)، 21-28. 

چراغی، پروین؛ اسکندری، زهرا؛ بزرگمهر، شیوا؛ زنجری، نسیبه و چراغی، زهرا. (1398). کیفیت زندگی و عوامل مرتبط با آن در بین سالمندان. مجله آموزش و سلامت جامعه، 6(3)، 144- 151.

خدری، لیلا. (1397). اثربخشی آموزش هوش هیجانی بر افزایش خود کارآمدی پرسنل نیروی انتظامی شهرستان مسحد سلیمان. فصلنامه دانش انتظامی خوزستان. دفتر تحقیقات کاربردی فرماندهی انتظامی استان خوزستان. 7(24)، 100-67.

سیدفاطمی، نعیمه؛ مشیرآبادی، زینب؛ بریم­نژاد، لیلی و حقانی، حمید. (1392). بررسی همبستگی درک از توانایی حل مسأله با مهارت قاطعیت در دانشجویان پرستاری. مجله دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی تهران، حیات،19(3)، 71-80.

صدری­دمیرچی، اسماعیل؛ نویدی، احد و پورشنه، کامبیز. (1389). آموزش مهارت­های اجتماعی هیجانی. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی. سازمان چاپ و انتشارات.

عاشوری، مجتبی؛ بدری، رحیم؛ واحدی، شهرام و محبی، مینا. (1399) اثربخشی برنامه یادگیری اجتماعی بر انگیزش و خودکارآمدی تحصیلی. روانشناسی تحولی، روان­شناسان ایرانی، 16(64)، 437-447.

فتح­اله­زاده، نوشین؛ باقری، پریسا؛ رستمی، مهدی و دربانی، سیدعلی. (1395) اثربخشی آموزش مهارت­های اجتماعی بر سازگاری و خود کارآمدی دانش­آموزان دختر دبیرستان. فصلنامه روانشناسی کاربردی، 10(3)، 271-289.

قرایی، نفیسه و فتح­آبادی، جلیل. (1392) اثربخشی بازی درمانی عروسکی بر ارتقای مهارت­های اجتماعی کودکان پیش دبستانی دچار نشانگان داون. فصلنامه روان­شناسی کاربردی، 7(2)، 40-25.

کرین، ویلیام. (2015). نظریه­های رشد. ترجمه غلامرضا خوی­نژاد و علیرضا رجایی (1394). تهران. انتشارات رشد.

موسوی، محمدرضا؛ پروین، سمیه؛ فرید، فاطمه؛ بحرینیان، عبدالمجید و اصغرنژاد فرید، علی­اصغر. (1395). بررسی اثربخشی آموزش هوش هیجانی بر بهبود کیفیت زندگی، کاهش علایم اضطراب و افسردگی در سالمندان ساکن سرای سالمندان شهر تهران. مجله اصول بهداشت روانی. ویژه­نامه سومین کنفرانس بین­المللی روان­شناسی و علوم تربیتی، 520-526.

نریمانی، محمد؛ یوسفی، فاطمه و کاظمی، رضا. (1393). نقش سبک­های دلبستگی و کیفیت زندگی در پیش­بینی بهزیستی روان­شناختی نوجوانان مبتلا به ناتوانی­های یادگیری. ناتوانی یادگیری، 3(4)، 142-124.

نویدفر، بختیار؛ شریفی درآمدی، پرویز و محبوبی، کمال. (1391). بررسی اثربخشی برنامه جرأت­آموزی گروهی بر افزایش مهارت­­های اجتماعی دانش­آموزان دبستانی با آسیب­های شنوایی در شهر بوکان. تعلیم و تربیت استثنایی، 112. 7-17.

Alberti, R., & Emmons, M. (2017). Your perfect right: Assertiveness and equality in your life and relationships. Atascadero, CA: Impact Publishers, Inc.

Alisinanoglo, F., Ozbey, S., & Ksicioglu, O.S. (2012). Impact of social skill and problem behavior training program on children attending preschool. A Surv Academic Research International; 2(2): 300-321.

Apte, S. & Khandagle, A. (2016). Assess the Relation between Emotional Intelligence and Quality of Life among the Nursing Faculties, The International Journal of IndianPsychology, 4: 133-140.

Aryanto, I. (2020). Correlational study between students’ emotional intelligence and reading comprehension in the English department at Unisma.Jurnal Penelitian, Pendidikan, dan Pembelajaran,15(17), 1-11.

Bandura,A (2001). Exercise of Human Agency Through Collective Efficacy. Current Directions in Psychological Science. 9 (3),75-78.

Bar–on, R. (2015). Emotional and Social Intelligence: Insights from the Emotional Quotient Inventory (EQ –I), In Bar-on, R & Parkrr, D.A. (Eds). The hand book of emotional intelligence, San Francisco, California, jossey baass.

Denault, A. S., & Dery, M. (2014). Participation in organized aActivities and conduct problems in elementary school the mediating effect of social skills. Journal of Emotional and Behavioral Disorders, 19(1): 18-57.

Durlak. J. A., Weissberg. R. P., Schellinger. K. B., Dymnicki. A. B., & Taylor. R. D. (2011). The Impact of Enhancing Students’ Social and Emotional Learning: A Meta-Analysis of School-Based Universal Interventions. Child Development, 82: 1, 405–432.

Fass, M. N., Khoury-Kassabri, M., & Koot, H. M. (2018). Associations between arab mothers’ self-efficacy and parenting attitudes and their children’s externalizing and internalizing behaviors: Gender differences and the mediating role of corporal punishment. Child Indicators Research, 11(4), 1369-1387.

Ghimire, S., Pradhananga, P., Baral, B. K., & Shrestha, N. (2017). Factors associated with health-related quality of life among hypertensive patients in Kathmandu, Nepal. Frontiers in cardiovascular medicine, 4 )69(, 1-8.

Guo, Y., Ji., M., You, X., & Huang, J. (2017). Protective Effects of Emotional Intelligence and Proactive Coping on Civil Pilots’ Mental Health. Aerospace Medicine and Human Performance, 88(9):858-865.

Kapur, N. & Rawat,V. (2016). Professional Dance in Relation to Quality of Life, Emotional Intelligence and Self Concept, The International Journal of Indian Psychology, 3: 90-98.

Kramer, T. J, Caldarella. P., Christensen. L., &  Shatzer. R. H (2010). Social and Emotional Learning in the Kindergarten Classroom: Evaluation of the Strong Start Curriculum. Early Childhood Educ J , 37:303–309.

Linnebur, L. A., & Linnebur, S. A. (2018). Self-administered assessment of health literacy in adolescents using the newest vital sign. Health promotion practice, 19(1), 119-124.

Maidinsah, H. & Mak Sari, M. (2016). Students’ quality of university life in a public university in Malaysia,International Journal of Education and Research, 4: 493-506.

McKown, C, Gumbiner. L. M, Russo, N. M., & Lipton. M (2010). Social-Emotional Learning Skill, Self-Regulation, and Social Competence, in Typically Developing and Clinic-Referred Children. Journal of Clinical Child & Adolescent Psychology, 38: 6, 858 – 871.

Nezu, A. M., & Nezu, C. M. (2010). Problem-solving therapy for relapse prevention in depression. In: S. Richards & M. G. Perri (Eds.), Relapse prevention for depression (99-130). Washington, DC: American Psychological Association.

Omura, M., Maguire, J., Levett-Jones, T., & Stone, T. E. (2017). The effectiveness of assertiveness communication training programs for healthcare professionals and students: A systematic review. International journal of nursing studies, 76, 120-128.

Pekaar,K.A.,Bakker,A. B.,Van der Linden,D.,& Born, M.P.(2018). Self-and other-focused emotional intelligence: Development and validation of the Rotterdam Emotional Intelligence Scale (REIS).Personality and Individual Differences,120(1), 222-233.

Rathus, S.A. (1984). A 30-item schedule for assessing assertive behavior. Behav Ther,.4, 3, 398-406.

Sherer, M., Maddux, J.E., Mercandante, B., Prentice-Dunn, S., Jacobs, B. & Rogers, R.W. (1982). The self-efficacy scale : Construction and validation. Psychological Reports, 51, 663-671.

Ware, J.E., & Sherbourne, C.D. (1992) The MOS 36-Item Short-Form Health Survey (SF-36). I. Conceptual framework and item selection. Med Care. 30: 473–83.

Wilson, C. A., & Saklofske, D. H. (2018). The relationship between trait emotional intelligence, resiliency, and mental health in older adults: the mediating role of savouring. Journal Aging & Mental Health. 22(5):646-654.

Wilson, I. R.,  & Cleary, P. D. (1995). Linking Clinical Variables with ealth-related Quality of life: a conceptual model ofpatients' outcomes. JAMA, 273:59–65.

Woodruff, S., & Cashman, J.  (1993). Task, domain, and general efficacy: A reexamination of the self_efficacy scale. Psychological Reports, 72, 423_432.