تحلیل و تبیین الگوی همبستگی بین ابعاد و شاخص‌های زیست‌پذیری در شهر زاهدان

آمایش محیط

دوره 15، شماره 56، خرداد 1401، صفحه 67-86   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

یونس شهنوازی؛ محمود رضا انوری^* ؛ مریم کریمیان بستانی

گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران

چکیده

زیست­پذیری از رویکردهای نوین تعریف شده در نظام مطالعات شهری است که کاملاً در راستای توسعه پایدار می­باشد. در واقع در این رویکرد به سلامت کل یک سیستم شهری توجه می‌شود. لذا هدف پژوهش حاضر؛ تحلیل و تبیین الگوی همبستگی بین ابعاد و شاخص­های زیست‌پذیری در شهر زاهدان می­باشد. نوع تحقیق کاربردی بوده و جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات، از نرم‌افزار­های LISREL, SPSS و از روش کیفی و کمی و تکنیک تحلیل عاملی استفاده شده است. نتایج حاصل از معیار کیسر، میر و والکین (KMO) نشان می­دهد که با توجه به سطح معناداری کوچکتر از 05/0، تحلیل عاملی برای شناسایی ساختار و مدل عاملی، مناسب است. نتایج نرم­افزار لیزرل نشان از برازش خوب ابعاد زیست­پذیری توسط داده­ها دارد. همچنین پس از بررسی تحلیل عاملی مرتبه دوم مشخص شد که تمام بار­های عاملی معنی­دار بوده و شاخص­ها و مؤلفه­ها را به خوبی حمایت می­کنند. همچنین نتایج ماتریس همبستگی ابعاد زیست­پذیری نشان می­دهد، از میان ابعاد زیست­پذیری پژوهش بالاترین ضریب همبستگی بین ابعاد محیط زیست شهری و امکانات و زیرساخت­های شهری با ضریب همبستگی 81/0، می­باشد. همچنین می­توان این چنین نتیجه گرفت ضریب همبستگی بین مؤلفه­ها با سطح معناداری 000/0 زیاد می­باشد.

کلیدواژه‌ها

زیست‌پذیری شهری؛ تحلیل عاملی؛ همبستگی؛ زاهدان

مراجع

1. آذر،س.،بذرافشان،ج.،پایدار، ا.1399. تحلیل و ارزیابی ارتباط زیست‌پذیری محیطی روستاهای ناحیه بلوچستان با میزان برخورداری از امکانات زیرساختی (دهستان دامن؛ شهرستان ایرانشهر). آمایش محیط. 13(50): 171-196.
2. ابراهیم­پور،م.1399.برنامه­ریزی بیوفیلیک رویکردی جدید در راستای دستیابی به زیست‌پذیری در شهرهای جدید ایران(نمونه موردی: شهر جدید هشتگرد). فصلنامه آمایش محیط، 13(50): 39-59.
3. استانداری سیستان و بلوچستان.1397. سالنامه آماری استان.
4. اوطاری،م.ر.، شمس،م.1400. ارائه مدل ساختاری-تفسیری شاخص‌های سلامت محوری در راستای تحقق زیست‌پذیری (مورد مطالعه: منطقه یک تهران). آمایش محیط. 14(55). 213-234.
5. ایراندوست،ک.،عیسی­لو،ع.ا.،شاه­مرادی،ب.1394. شاخص زیست­پذیری در محیط­های شهری (مطالعه موردی: بخش مرکزی شهر مقدس قم). نشریه اقتصاد و مدیریت شهری. 4(13): 102-120.
6. بندرآبادی،ع.1393. شهر زیست‌پذیر از مبانی تا معنا. انتشارات آذرخش. چاپ سوم. تهران. 192 صفحه.
7. رشیدی­ابراهیم­حصاری،ا.،موحد،ع.،تولایی،ع.،موسوی،م.ن.1395. تحلیل فضایی منطقه کلانشهری تبریز با رویکرد زیست­پذیری. مجله فضای جغرافیایی. 16 (54): 176-155.
8. زنگنه،م.،خاوری،ع. 1396. عوامل مؤثر بر زیست­پذیری سکونتگاه­های شهری در مناطق مرزی کشور، اولین کنگره بین­المللی پژوهش­های تخصصی در علوم، مهندسی و فناوری­های دانشگاهی، شیراز، موسسه عالی علوم و فناوری خوارزمی. 1-17.
9. زیاری،ک.،مشکینی،ا.،انبارلو،ع.1396. تحلیل فضایی شهر با تأکید بر رویکرد زیست‌پذیری (مطالعه موردی: بافت فرسوده شهر زنجان). فصلنامه پژوهش‌های علوم جغرافیایی، معماری و شهرسازی. 1 (10): 265-287.
10. ساسان­پور،ف.، تولایی،س.،جعفری­اسدآبادی،ح. 1393. قابلیت زیست‌پذیری شهرها در راستای توسعه پایدار شهری (مورد مطالعه: کلانشهر تهران). مجله علمی پژوهشی جغرافیا. 12 (42): 129-157.
11. ساسان­پور،ف.،علیزاده،س.،اعرابی­مقدم،ح.1396. قابلیت سنجی زیست پذیری مناطق شهری ارومیه با مدل RALSP. تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی (علوم جغرافیایی). 18(48): 241-258.
12. سرشماری نفوس و مسکن.1395. نتایج سرشماری.
13. شماعی، ع.، ساسان­پور، ف.، سلیمانی، م.، احدنژادروشتی، م.، حیدری، ت. تحلیل زیست‌پذیری بافت­های فرسوده شهری (مطالعه موردی: بافت فرسوده شهر زنجان). فصلنامه جغرافیای انسانی. 4(48): 783-799.
14. شیخ­الاسلامی،ع.،موسوی،س.پ.1396. تحلیلی از وضعیت زیست­پذیری محله­های شهری (مطالعه موردی: شهر دورود)، سومین همایش بین‌المللی معماری عمران و شهرسازی در آغاز هزاره سوم، تهران، دانشگاه البرز. 1-12.
15. عیسی­لو،ع.ا.،بیات،م.،بهرامی،ع.1393. انگاره زیست‌پذیری رهیافتی نوین جهت ارتقای کیفیت زندگی در جوامع روستایی (مطالعه موردی: شهرستان قم، بخش کهک). نشریه مسکن و محیط روستا، 33(146): 120-107.
16. کیانی،ا.،خمر،غ.،مژگان،ن.1395. زیست­پذیری شهری و توسعه پایدار رویکردهایی نوین در شهرهای امروزی، چهارمین کنفرانس علمی پژوهشی افق­های نوین در علوم جغرافیا و برنامه­ریزی معماری و شهرسازی ایران، تهران، 1-16.
17. Appleyard,B.2015. Creating Shared and Livable Streets in the US: An International Case Study for Creating Equitable Streets in an Auto-Dominated Context, Journal of Transport & Health. 2(2): 571-577.
18. Badland,H.,Whitzman,C.,Lowe,M.,Davern,M.,Aye,L.,Butterworth,I.,Dominique,H.,Giles-Corti,B.2014. urban live ability: Emerging lessons from Australia for exploring the potential for indicators to measure the social determinants of health. Social Science and Medicine, No:111: 64 –73
19. Bajunid,A.,F.I.,Abbas,M.Y.,Nawawi,A.H.2011._­Tessellation­Planning: Relationship between the physical environment and the neighborhood, Asian Journal of Environment-Behavior Studies, 3(7): 45-57.
20. Florida,R.2002. The Rise of the creative class, NY: Basic Books/ Perseus Books.
21. Inglehart,R.1990. Culture shift in advanced industrial society, Princeton NJ: Princeton University Press.
22. Kennedy,RJ.,Buys,L.0212. Dimension of liveability: A tool for sustainable cities. In Proceedings of SB12mad Sustainable Building Conference.1-12.
23. Kim, K.,Uysal,M.2002. The effects of tourism impacts upon quality of life of residents in the community. No: 78: 1–289.
24. Pacione,M.2003. Quality-of-life research in urban geography. Urban Geography. 24(4): 314–339.
25. Paul,A.,Sen,J.2017. Identifying Factors for Evaluating Livability Potential within a Metropolis: A Case of Kolkata. World Academy of Science, Engineering and Technology, Open Science Index 121. International Journal of Urban and Civil Engineering. 11(1): 50 - 55.
26. Porio,E.2014. Sustainable development goals and quality of life targets: Insights from metro manila. Current Sociology. 63(2): 244–260.
27. Radcliff,B.2001. Politics, markets and life satisfaction: The Political economy of human happiness. American Political Science Review, 95(4): 939-955.
28. Shank,H.,Cutchin,MP.2016. Processes of developing 'community livability' in older age. Journal Aging Studeis, No: 11: 66-72
29. Sofeska,E.2017. Understanding the Livability in a City Through Smart Solutions and Urban Planning Toward Developing Sustainable Livable Future of the City of Skopje, Procedia Environmental Sciences; Volume 37: 442-453
30. U Pandey,R.K.,Garg,Y.,Bharat,A.2013. Understanding Qualitative Conceptions of Livability: Indian Perspective, international Journal of Research in Engineering and Technology. 12(2): 374-380.
31. UN-Habitat.2016. Urbanization and development: emerging futures.
32. Vergunst,P.2003. Livability and ecological land use the challenge of localization, PhD Thesis in Department of Rural Development Studies, Swedish University of Agriculture.