ارائه مدلی برای تبیین عوامل مؤثر در دستیابی به شهر زیست‌پذیر (مطالعه موردی: منطقه 10 تهران)

آمایش محیط

دوره 15، شماره 56، خرداد 1401، صفحه 201-221   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

پریوش وحیدی فر¹؛ علی اصغر رضوانی^{* 2}؛ علی نوری کرمانی³

¹دانش آموخته دکترای جغرافیا و برنامه ریزی شهری واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

³استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

دستیابی به شهر زیست‌پذیر به عنوان رویکردی مبتنی بر تئوری توسعه پایدار از اهمیت بالایی برخوردار است. هدف این پژوهش شناسایی و ارزیابی شاخص‌ها و متغیرهای پایدار شهری و ارائه مدلی جامع برای تبیین عوامل مؤثر در دستیابی به شهر قابل سکونت می‌باشد. در این پژوهش، جامعه آماری، ساکنان منطقه 10 تهران و روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی و پیمایشی است. ابزار اصلی گردآوری اطلاعات پرسشنامه‌ای است که از روش‌های مصاحبه و مشاهده نیز استفاده شده است. نتایج تحلیل‌های آماری نشان می‌دهد که چهار عامل اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و محیطی نقش مهمی در دستیابی به شهر زیست‌پذیر ایفا می‌کنند و عامل اقتصادی در بین سایر عوامل مهم‌ترین عامل است.

کلیدواژه‌ها

زیست‌پذیری؛ کیفیت زندگی؛ توسعه پایدار؛ منطقه 10 شهر تهران

مراجع

 

1. ایراندوست، ک، عیسی لو، ع.ا، شاهمرادی، ب. 1394. شاخص زیست پذیری در محیط‌های شهری (مطالعه موردی: بخش مرکزی شهر مقدس قم)، فصلنامه اقتصاد و مدیریت شهری، 13: 118 - 101 .
2. بندر آباد، ع.ر. 1390. شهر زیست پذیر از مبانی تا معانی، انتشارات آذرخش، تهران.
3. پریزادی، ط بیگدلی، ل. 1395. سنجش زیست پذیری محلات منطقه 17 شهرداری تهران، نشریه تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، 3 (1): 90 - 79 .
4. حیدری، م. شماعی، ع. ساسان پور، ف. احدنژاد، م. 1396. تحلیل عوامل مؤثر بر زیست‌پذیری بافت‌های فرسوده شهری (مطالعه موردی: بافت فرسوده بخش مرکزی شهر زنجان)، فصلنامه فضای جغرافیایی، 57: 25-1 .
5. ساسان پور، ف. تولایی، س. جعفری اسدآبادی، ح. 1394. سنجش و ارزیابی زیست‌پذیری شهری در مناطق بیست و دو گانه کلانشهر تهران، فصلنامه برنامه ریزی منطقه ای، 18: 42 - 27.
6. ساسان پور، ف. علیزاده، س. اعرابی مقدم، ح. 1397. قابلیت سنجی زیست پذیری مناطق شهری ارومیه با مدل RALSPI ، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 48: 258-
7. سلیمانی مهرنجانی، م. تولایی، س. رفیعیان، م. زنگانه، ا. خزاعی نژاد، ف. 1395. زیست‌پذیری شهری: مفهوم، اصول، ابعاد و شاخص‌ها، فصلنامه پژوهش‌های جغرافیای برنامه ریزی شهری، 4 (1): 50 - 27 .
8. شهرداری تهران (1391)، اسناد توسعه منطقه 10 شهر تهران، دفتر خدمات نوسازی منطقه 10 شهرداری تهران.
9. عبداللهی، ع. حسن زاده، م. 1395. شناسایی و اولویت‌بندی شاخص‌های سازنده برنامه‌ریزی شهری در زیست پذیری شهری (مطالعه موردی: مناطق چهارگانه شهر تهران)، نشریه مطالعات نواحی شهری کرمان، 4: 123 –
10. ابراهیم پور، مریم.1399. برنامه‌ریزی بیوفیلیک رویکردی جدیددر راستای دستیابی به زیست‌پذیری در شهرهای جدید ایران(نمونه موردی: شهر جدید هشتگرد) فصلنامه آمایش محیط، دوره 13، شماره50، ص1،
11. ماجدی، ح. بندرآباد، ع.ر. 1393. بررسی معیارهای جهانی و بومی شهر زیست پذیر، فصلنامه هویت شهر، سال هشتم، 17: 76 - 65 .
12. نجم آبادی، پ. 1395. امکان سنجی استقرار نظام پدافند غیرعامل در بافت‌های فرسوده به منظور کاهش و کنترل آسیب‌های ناشی از بحران‌های طبیعی و انسان ساخت (نمونه موردی، منطقه 10 شهرداری تهران)، پایانامه کارشناسی ارشد، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه بین المللی امام خمینی.
13. آذر.ساجده،بدرافشان.جواد،پایدار.ابوذر.1399.تحلیل و ارزیابی زیست‌پذیری محیطی روستاهای ناحیه بلوچستان با میزان برخورداری از امکانات زیرساختی(دهستان دامن؛ شهرستان ایرانشهر) ، فصلنامه آمایش محیط، دوره 13، شماره 50، ص1 .
14. ذکاوت.سینا، رضایی. محمدرضا،پیام.حاتم. ارتقا زندگی در فضاهای شهری با تاکید بررویکرد سازماندهی منظر شهری(مطالعه موردی: شهر یاسوج)، فصلنامه آمایش محیط، دوره 13، شماره 50، ص1
15. Allison, E. W., & Peters, L. 2010. Historic preservation and the livable city. John Wiley & Sons.
16. -Badland, H. Whitzman, L. A, Butterworth, H. 2014. Urban Liveability: Emerging Lesson From Australian for exploring the potential for indicators to measure the social determinants of health, Social Science and Medicine, 111: 64-73.
17. -Balsas, C . 2004. Measuring the livability of an urban center: An exploratory study of key performance indicators. Planning, Practice and Research. 19(1): 101-110.
18. Blassingame, L. 1998. "Sustainable cities: oxymoron, utopia, or inevitability?" Social Science Journal, 35: 1-13.
19. Dajian, P. Peter, R. P. 2010. World Expo and urban life quality in Shanghai in terms of sustainable development. Chinese Journal of Population, Resources and Environment, 4(1): 247-67.
20. Dongsheng, Z., Mei-Po. K., Wenzhong. Z., Jie, F., Yunxiao, D. 2018. Assessment and determinants of satisfaction with urban livability in China. Cities. 79: 92-101.
21. Flynn, P., Berry, D., Theodore, H. 2002. Sustainability & quality of life indicators: towards the integration of economic, social and environmental measure, The journal of social health, 2(4): 1-23.
22. Hu, F., & Hu, X. 2014. Construction on Evaluation Index System of Urban Livability. Advanced Materials Research.
23. Kennedy, R. J. Buys, L. 2010. Dimension of liveability: A tool for sustainable cities. In Proceedings of SB12mad Sustainable Building Conference.
24. Knox, P. L. 2011. Cities and design. Abingdon: Routledge.
25. Larice, M. 2005. Great Neiborhoods: The Livability and morphology of High density neighborhoods in Urban North America, Doctor of Philosophy in City and Regional Planning, UNIVERSITY OF CALIFORNIA, BERKELEY.
26. Lau Leby, J. Hariza Hashim, A. 2010. Liveability Dimensions and Attributes: Their Relative Importance in the Eyes of Neighbourhood Residents. Journal of Construction in Developing Countries, 15(1): 67–91.
27. Lowe, M. Whitzman, C. Badland, H. M. Davern, M. Hes, D. Aye, L. Butterworth, I. Giles-Corti, B. 2013. Liveable, Healthy, Sustainable: What are the Key Indicators for Melbourne Neighbourhoods? McCaughey VicHealth Centre for Community Wellbeing, Melbourne University.
28. Mahmoudi, M. Ahmad, F. Abbasi, B. 2014. Livable streets: The effects of physical problems on the quality andlivability of Kuala Lumpur streets. journal homepage: elsevier. Com/locate/cities.
29. Marshall, W. E. 2013. An Evaluation of Livability in Creating Transit-Enriched Communities for Improved Regional Benefits, Research in Transportation Business & Management, 7: 54–68.
30. Miller, H. J. Frank, W. Calvin, P. T. 2013. Developing Context-Sensitive Livability Indicators for Transportation Planning: A Measurement Framework, Journal of Transport Geography, 26: 51–64.
31. Norris, T. Pittman, M. 2000. The healthy community’s movement and the coalition for healthier cities and communities. Public health reports, 2: 115-118.
32. Ottawa county planning commission. 2004. Ottawa county urban smart growth, planning and grants department.
33. Saitluanga, B. L. 2014. Spatial pattern of urban livability in Himalayan Region: A case of Aizawl City, India. Social indicators research, 117(2): 541-559.
34. Senlier, N. Yildiz, R. Aktaş, E. D. 2009. A perception survey for the evaluation of urban quality of life in Kocaeli and a comparison of the life satisfaction with the European cities. Social indicators research, 94(2): 213-226.
35. Southworth, M. 2004. Measuring the Livable City, Built Environment.
36. VanZerr, M. Seskin, S. 2011. Recommendations Memo Livability and Quality of Life Indicators. Least Cost Planning Working Group and Least Cost Planning Projects Management Team.
37. Wang, J. Su, M. Chen, B. Chen, S. Liang, C. 2011. A comparative study of Beijing and three global cities: A perspective on urban livability. Frontiers of Earth Science, 5(3): 323-329.
38. Wesley, E. M. 2013. An evaluation of livability in creating transi-enriched communities for improved regional benefits. University of Colorado Denver, Department of Civil Engineering, USA.
39. Wheeler, S. 2001. Livable communities: creating safe and livable neighborhoods, towns and regional development, university of California.