تحلیل پیامدهای رفتارهای مخاطره‌آمیز در دانش‌آموزان دوره دوم متوسطه (مورد مطالعه: دانش‌آموزان دارای رفتارهای پرخطر شهر تبریز)

مطالعات جامعه شناسی

مقاله 6، دوره 15، شماره 57، اسفند 1401، صفحه 119-135   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jss.2022.1949013.1419

نویسندگان

زینب علمدار سرند¹؛ محمد عباس زاده^{* 2}؛ داود ابراهیم‌پور³؛ محمود علمی⁴

¹دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی، دانشکده علوم انسانی و تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تبریز ، تبریز، ایران

²استاد، دانشکده حقوق و علوم اجتماعی، دانشگاه تبریز، تبریز- ایران (نویسنده مسئول): [e-mail]

³استادیار، گروه علوم اجتماعی، دانشکده علوم انسانی و تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تبریز، تبریز، ایران

⁴استادیار، گروه علوم اجتماعی، دانشکده علوم انسانی و تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تبریز ، تبریز، ایران

چکیده

گرایش به ارتکاب رفتارهای پرخطر در بین قشرهای مختلف جوامه به‌ویژه دانش‌آموزان یکی از مهمترین مسائلی است که سلامت اجتماعی جامعه را تهدید می‌کند. افزایش رفتارهای مخاطره‌آمیز پیامدهای مختلفی برای فرد و جامعه دارد. در این راستا، پژوهش حاضر با هدف مطالعه پیامدهای رفتارهای پرخطر در بین دانش‌آموزان صورت گرفته است. همچنین از برخی نظریه‌های رفتارهای پرخطر جهت حساسیت نظری بهره گرفته شده است. روش تحقیق به کار رفته در این پژوهش، کیفی بوده و از رهیافت تحلیل مضمون و تکنیک مصاحبه نیمه‌ساختاریافته برای تحلیل و جمع‌آوری اطلاعات پژوهش استفاده شده است. جامعه هدف پژوهش حاضر را دانش‌‌آموزان دارای رفتارهای پرخطر نواحی پنج‌گانه دوره دوم متوسطه شهر تبریز تشکیل داده‌اند که با 57 نفر از آنها مصاحبه صورت گرفته است. برای انتخاب مشارکت‌کنندگان از روش نمونه‌گیری هدف‌مند استفاده شد. همچنین برای اعتبار و اعتمادبخشی به داده‌ها از قابلیت اعتبار، قابلیت اعتماد، قابلیت تائید و انتقال‌پذیری بهره گرفته شده است. یافته‌های پژوهش در مورد پیامدهای رفتارهای پرخطر دانش‌آموزان در قالب یک مضمون فراگیر تحت عنوان فرسایش سرمایه اجتماعی و هشت مضمون سازمان‌دهنده با عناوین تضعیف سلامت روانی، تضعیف سلامت اجتماعی، تشدید بیگانگی اجتماعی، انزوای اجتماعی، تضعیف اعتماد اجتماعی، تشدید بی‌تفاوتی اجتماعی، افزایش فساد جنسی و شکست تحصیلی مشخص شده‌اند.

کلیدواژه‌ها

دانش‌آموزان؛ رفتارهای مخاطره‌آمیز؛ سرمایه اجتماعی؛ شهر تبریز

مراجع

احمدآبادی، زهره و زاده محمدی، علی (1391). تاثیر ورزش بر خطرپذیری جنسی دانش آموزان دبیرستانی شهر تهران، رفتار حرکتی، سال چهارم، شماره 11، صص 61-45.

 اسماعیل‌زاده، هاجر، اسدی، مسعود، میری، میرنادر، کرامت‌کار، مریم (1393). بررسی شیوع رفتارهای پرخطر در بین نوجوانان شهر قزوین در سال‌های 91-1390، اپیدمیولوژی ایران، سال دهم، شماره 3، صص 82-75.

اصغری، فرهاد؛ صادقی، عباس؛ قاسمی جوبنه، رضا و درگاهی، شهریار (1394). نقش نظارت والدینی و خودکارآمدی در همنشینی با همسالان بزهکار و رفتارهای پرخطر دانش‌آموزان دبیرستانی. پژوهشنامه حقوق کیفری، 6(2)، 48-33.

چاقوساز، مرضیه؛ اصغری، مهسا و ریحانی، مهناز (1399). پیش‌بینی گرایش به رفتارهای پرخطر دانش‌آموزان براساس سرسختی روان‌شناختی، سبک‌های مقابله‌ای و انعطاف‌پذیری روان‌شناختی. ایده‌های نوین روانشناسی، 6(10)، 13-1.

رحمانی، مریم؛ قاسمی، وحید و هاشمیانفر، علی (1395). تاثیر روابط اجتماعی بر بروز رفتارهای پرخطر نوجوانان شهر بجنورد، جامعه‌شناسی کاربردی. 27(61)، 26-1.

رسول‌زاده اقدم، صمد؛ عدلی‌پور، صمد و عابدینی، صمد (1397). مطالعه جامعه‌شناختی رابطه سرمایه اجتماعی با کجروی فرهنگی (مورد مطالعه: دانشجویان کارشناسی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان)، پژوهش‌های جامعه‌شناسی معاصر، 7(12)، صص 43-23.

رشید، خسرو (1394). رفتارهای پرخطر در بین دانش‌آموزان نوجوان دختر و پسر شهر تهران. رفاه اجتماعی، 15(57)، 56-31.

زاده محمدی، علی و احمدآبادی، زهره (1388). بررسی رفتارهای پرخطر در میان نوجوانان راهکارهایی برای پیشگیری از جرم در محیط خانواده، خانواده پژوهی، سال پنجم، شماره 20، صص 485-467.

سلیمانی‌نیا، لیلا؛ جزایری، علیرضا، محمدخانی، پروانه (1384). نقش سلامت روان در ظهوری رفتارهای پرخطر نوجوانان، رفاه اجتماعی، سال پنجم، شماره 19، صص 90-75.

صمیمی، زبیر؛ حیرتی، حبیبه، رامش، سمیه و مرد تمینی، سمیه (1395). نقش انگیزش تحصیلی در تبیین رفتارهای پرخطر دانش‌آموزان اقشار آسیب‌پذیر. سلامت روانی کودک، 3(3)، 95-85.

عرب‌نژاد، شادی؛ مفاخری، عبدالله و رنجبر، محمدجواد (1397). نقش انسجام خانواده و خودارزشمندی در پیش‌بینی گرایش به رفتارهای پرخطر در دانش‌آموزان مقطع متوسطه اول. مطالعات روان‌شناختی، 14(1)، 162-147.

علیزادگانی، فاطمه؛ اخوان تفتی، مهناز‌ و خادمی، ملوک (1396). بررسی علل گرایش به رفتارهای پرخطر در دانش‌آموزان پسر دبیرستانی شهر تهران، انتظام اجتماعی، سال نهم، شماره 2، صص 128-103.

علیوردی‌نیا، اکبر (1392). مطالعه رفتارهای پرخطر دانشجویان از دیدگاه جامعه‌شناختی. توسعه اجتماعی، 7(3)، 154-123.

فیروزجائیان، علی‌اصغر و علی بابائی، یحیی (1392). فرسایش سرمایه اجتماعی و قانون‌گریزی در شهر تهران، مجله جامعه‌شناسی ایران، 14(1)، صص 159-128.

قاسمی، فاطمه (1392). پیش‌بینی رفتارهای پرخطر بر مبنای ایمنی دلبستگی به والدین و هیجان‌طلبی در دانشجویان، پایان­نامه کارشناسی‌ارشد گروه روان‌شناسی بالینی، دانشگاه‌ علوم بهزیستی و توانبخشی.

قریشی‌راد، فخرالسادات و پورجبار آخونی، فریبا (1398). بررسی رابطه سلامت اجتماعی و صفات شخصیتی با رفتارهای پرخطر دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی تبریز در سال 1396: یک مطالعه توصیفی، مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، 18(2)، صص 120-107.

محسنی، سحر؛ میرگل، احمد و عباس‌نژاد، حجت (1398). تعیین رابطه بین محیط مدرسه و کلاس درس با رفتارهای پرخطر و استعداد به اعتیاد در دانش آموزان متوسطه. پژوهش سلامت، 5(2)، 95-89.

محمدپور، احمد (1392). روش تحقیق کیفی: ضد روش 2، تهران: جامعه‌شناسان.

Boyer, T. W. (2006). The development of risk-taking: A multi-perspective review. Developmental review, 26(3), 291-345.

Braun, V. & Clarke, V. (2006). Using Thematic Analysis in Psychology. Qualitative Research in Psychology, Vol. 3, No. 2, pp: 77-101.

Laursen, B., Collins, W. A. (2009). Child Relationships During Adolescence,  in Handbook of Adolescent Psychology, John Wiley & Sons, Inc.

Li, K, Simons-Morton, BG, Hingson, R. (2013). Impaired-driving prevalence among US high school students: Associations with substance use and risky driving behaviors. Am J Public Health. 103: 71–77.

Schweizer, V. J. (2020). The Role of Perceived Discrimination in the Risky Sexual Behaviors, Substance Use, and Suicidality of Transgender Individuals (Doctoral dissertation, Bowling Green State University).

Stevens-Watkins, D. and Rostosky, S. (2010). Binge drinking in African American males from adolescence to young adulthood: The protective influence of religiosity, family connectedness, and close friends’ substance use, Substance Use and Misuse, 45(10), 1435–1451.

Strunin, L., Martínez, A. D., Díaz-Martínez, L. R., Heeren, T., Kuranz, S., Winter, M., ... & Solís-Torres, C. (2013). Parental monitoring and alcohol use among Mexican students. Addictive behaviors, 38(10), 2601-2606.

Yen, Cheng-Fang, Hsiao Ray C., Yen,  Ju-Yu, Yeh, Yi-Chun, Wang, Peng-Wei, Lin, Huang-Chi, Ko, Chih-Hung (2012). Tattooing among high school students in southern Taiwan: The prevalence, correlates and associations with risk-taking behaviors and depression, The Kaohsiung Journal of Medical Sciences, Volume 28, Issue 7, 383-389.

Yi, S., Ngin, C., Tuot, S., Chhoun, P., Chhim, S., Pal, K., ... & Mburu, G. (2017). HIV prevalence, risky behaviors, and discrimination experiences among transgender women in Cambodia: descriptive findings from a national integrated biological and behavioral survey. BMC international health and human rights, 17(1), 1-11.

Yurdakul, G., & Öneren, M. (2021). The Relationship Between Social Loafing and Work Alienation: A Case Study. Yönetim Bilimleri Dergisi, 19(39), 179-202.