آزادی بیان در تقابل با دادرسی منصفانه: تاثیر بازنمایی رسانه‌ای جرم بر نقض دادرسی منصفانه

فقه و تاریخ تمدّن

دوره 8، شماره 1، فروردین 1401، صفحه 25-15   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مهدی سیدزاده ثانی¹؛ سعید کرمانی^{* 2}

¹استادیار گروه حقوق دانشگاه فردوسی مشهد

²گروه فقه و حقوق اسلامی ، دانشگاه غیر انتفاعی تابران ،ایران

چکیده

به موجب موازین بیان شده در اعلامیه حقوق بشر دو اصل آزادی بیان و دادرسی منصفانه، از جمله حقوق بنیادین بشر هستند که در تمام نظام-های حقوقی می‌بایست رعایت شوند. این دو اصل در مقام نظر تضادی با هم ندارند، ولی در مقام عمل، کاربست اصل آزادی بیان توسط رسانه‌ها می‌تواند نقض دادرسی منصفانه را در پی داشته باشد. هدف اصلی این مقاله بررسی نقش آزادی رسانه‌ها در فرآیند رسیدگی به جرایم و مطالعه برخی نمودها پیرامون این نقش است. روش مطالعه این پژوهش با استفاده از روش کیفی، تجزیه و تحلیل اسناد و مدارک و تحلیل برخی از گفتمان‌های کارکنان نظام عدالت کیفری است. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که رسانه‌ها و خبرنگاران و دبیران سرویس خبری برای انتخاب اخبار به صورت کلی و اخبار جنایی از اصول حرفه‌ای خاصی تبعیت می‌کنند که با عنوان دروازه‌بانی خبر یا ارزش خبری از آن یاد می‌شود. به جهت اعمل این اصل، رسانه‌ها به هدف جذب مخاطب، تمرکز خود را بر جرایم مهم و خشن می‌گذارند. بازنمایی تقویت‌شده برخی جرایم در رسانه‌ها به هراس اخلاقی، ترس از جرم و عوام‌گرایی کیفری دامن می‌زند و همین مسئله سبب نادیده انگاشتن برخی از اصول دادرسی منصفانه در بعضی موارد می‌گردند.

Media Representations of Crime and deviance makes up a large proportion of the news coverage. Media coverage of crime obeys the gatekeeping rule in media. Gatekeeping is the process through which information is filtered for dissemination, whether for publication, broadcasting, or some other mode of communication. As a result of this process only severe crimes had the opportunity to have a media coverage. This undue media coverage of crime causes fear of crime, moral panics and criminal publicity. The fear of crime refers to the fear of being a victim of crime as opposed to the actual probability of being a victim of crime. A moral panic is a feeling of fear spread among a large number of people that some evil threatens the well-being of society. As a effect of these phenomenon fair trail evasion may happen. Examples of these evasion is lack of the right to be heard by a competent, independent and impartial tribunal, the presumption of innocence and the right to counsel. In this article these evasions were discussed through introducing a new model and analyzing some samples of these evasions in Iran.

کلیدواژه‌ها

رسانه؛ دادرسی منصفانه؛ هراس اخلاقی؛ عوام‌گرایی؛ ترس از جرم