بررسی فقهی سرمایه گذاری خارجی و محیط زیست و مناسبات حقوقی آن ها با یکدیگر

تحقیقات حقوقی بین المللی

مقاله 5، دوره 15، شماره 56، شهریور 1401، صفحه 83-103   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/alr.2022.1947626.2246

نویسندگان

سید سجاد خالویی تفتی^{* 1}؛ رضا آقاعباسی²؛ رضا شمسی³

¹کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، دانشگاه ولی عصر (عج) رفسنجان، ایران. (نویسنده مسئول). رایانامه: [e-mail]

²استادیار گروه معارف اسلامی و حقوق، دانشگاه ولی عصر (عج) رفسنجان، ایران. رایانامه:[e-mail]

³کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران. رایانامه: [e-mail]

چکیده

زمینه و هدف: با توجه به جامعیت دین اسلام و ظرفیت احکام دینی و فقهی در خصوص امکان صدور احکام متناسب و با تأثیرپذیری از مقتضیات زمان و مکان در زمینه مسائل مورد نیاز جامعه و حتی مسائل مستحدثه و انطباق احکام دینی امروزه ضروری است. موضوع سرمایه‌گذاری خارجی بیش‌ از پیش مورد مطالعه قرار گیرد؛ به همین دلیل در این پژوهش تلاش و هدف این است تا در حد امکان که به جایز بودن فعالیت سرمایه‌گذاری خارجی و عدم تخریب محیط زیست با توجه به قواعد فقهی و اسلامی استناد می‌شود؛ به تأثیر سرمایه‌گذاری خارجی در تخریب محیط زیست که با اصول فقهی و دینی کشور ما مخالف است نیز پرداخته شود؛ بنابراین ضرورت انجام این تحقیق نیز ارائه راهکارهای حقوقی لازم برای کاهش و عدم اثرات منفی سرمایه‌گذاری خارجی بر محیط زیست است تا از این طریق گامی مؤثر در جهت مدیریت سرمایه‌گذاری خارجی با حفظ ملاحظات زیست‌محیطی برداشته شود.
روش: پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است.
یافته‌ها و نتایج: با توجه به اهمیت سرمایه‌های خارجی و تأثیر آن بر وضعیت محیط زیست در دهه‌های اخیر بر آن شدیم، ابتدا موضع شریعت اسلام در مورد سرمایه‌گذاری خارجی و همچنین تحولات حادث در محیط زیست با استناد به منابع فقهی مورد مداقه قرار دهیم و سپس تأثیر سرمایه‌گذاری خارجی را در تخریب محیط زیست و راهکارهای پیشنهادی مورد تبیین و تحلیل حقوقی قرار دهیم تا از این طریق گامی مؤثر در جهت تعادل حفظ محیط زیست و جریان سرمایه‌گذاری خارجی با توجه به مبانی فقهی و حقوقی برای کشورمان برداشته شود.

کلیدواژه‌ها

مبانی فقهی؛ قاعده لاضرر؛ اقتصاد اسلامی؛ سرمایه‌گذاری خارجی؛ محیط زیست

مراجع

* قرآن کریم

- آرمن، سید عزیز؛ تبعه ایزدی، امین؛ حسین‌پور، فاطمه. (1387). مثلث توسعه مالی رشد اقتصادی و تجارت خارجی در ایران. اقتصاد مقداری، 5(3)، 135- 107.

https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?ID=113183

- ابراهیم گل، علیرضا. (1391). مسئولیت بین‌المللی دولت، متن و شرح مواد کمیسیون حقوق بین‌الملل. چاپ چهارم. انتشارات موسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوق شهر دانش.

- ابزری، مهدی؛ تیموری، هادی. (1386). سرمایه‌گذاری خارجی در کشورهای توسعه‌نیافته. تدبیر، 18(179)، 73-65.

https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?ID=93408

- ابن ادریس، محمد بن الحسن محمد بن منصور. (1411). سرائر. چاپ دوم. مؤسسه النشر الاسلامی.

- بهبودی، داوود؛ برقی، اسماعیل. (1387). اثرات زیست ‌محیطی مصرف انرژی و سرمایه‌گذاری خارجی در ایران. اقتصاد مقداری، 5(4)، 53-35.

https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?ID=119169

- بهرامی احمدی، حمید. (1377). سوءاستفاده از حق. چاپ سوم. اطلاعات.

- بهرامی احمدی، حمید؛ آقاعباسی، رضا. (1394). بررسی مبنای مسئولیت مدنی دارندگان وسیله نقلیه موتوری با تکیه بر مبنای فقهی. حقوق تطبیقی، 11(104)، 65-45.

- خراسانی، محمد کاظم. (1422). کفایه الاصول. چاپ ششم. مؤسسه النشر الاسلامی.

- ذوالقدر، مالک. (1388). مبانی نظری سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی. سیاست، 32(2)، 107- 89.

https://www.sid.ir/fa/Journal/ViewPaper.aspx?id=94427

- دالزر، رودلف؛ شروئر، کریستف. (1391). اصول حقوق بین‌الملل سرمایه‌گذاری. ترجمه دکتر سید قاسم زمانی و دکتر آذین حسیبی. چاپ اول. شهر دانش.

- صالحی کرمانی، محمدرضا. (1383). نظام اقتصادی سرمایه داری، کمونیزم، اسلام. نور، 1(10)، 147-138.

http://ensani.ir/fa/article/59247

- ضیایی، یاسر. (1393). جایگاه تعهدات زیست محیطی در حقوق بین‌الملل سرمایه‌گذاری. پژوهش حقوق عمومی، 15(42)، 201-191.

https://qjpl.atu.ac.ir/article_259.html

- طباطبایی، محمدحسین. (1432). المیزان فی تفسیر قرآن. مؤسسه نشر الاسلامی.

- علیدوستی شهرکی، ناصر.(1390). احترام مالکیت و سرمایه‌گذاری خارجی. حقوق، 41(1)، 312-295.

https://jlq.ut.ac.ir/article_29595.html

- کاتوزیان، ناصر. (1385). الزام خارج از قرارداد. چاپ ششم. دانشگاه تهران.

- محسن‌پور، سمیرا. (1395). سرمایه‌گذاری خارجی و حفاظت از محیط زیست در حقوق بین‌الملل. مجد.

- محمدی، حسین؛ طیب نیا، علی. (1383). مقایسه سرمایه‌گذاری انجام‌شده در بخش دولتی و خصوصی ایران، رویکردی برای خصوصی‌سازی. برنامه‌ریزی و بودجه،9(87)، 36-3.

http://ensani.ir/fa/article/41222/

 

- مجلسی، محمدباقر. (1410). بحارالانوار. ج2. دار احیاء التراث العربی.

- مراغی، میر الفتاح بن علی. (1429). العناوین. چاپ سنگی. مؤسسه النشر الاسلامی.

- مرادی، حسن. (1392). حقوق بین‌الملل محیط زیست. چاپ اول. میزان.

- موسوی خمینی، امام روح الله. (1385). تهذیب الاصول. مؤسسه اسماعیلیان.

- موسوی خمینی، امام روح الله. (1285). الرسائل. المطبعه العلمیه.

- نائینی، شیخ محمدحسن. (1373). منیه الطالب فی شرح المکاسب. ج2. مکتبه المحمدی.

- نجفی، محمدحسن. (1382). جواهر الکلام. چاپ سوم. دارالکتب الاسلامیه.

- نراقی، احمد. (1408). عوائد الایام. منشورات مکتبه بصیرتی.

- وکیل‌الرعایا، یونس. (1382). بررسی موانع و مشکلات جذب سرمایه‌گذاری خارجی در ایران. مقالات همایش مدیریت نوین. اولین همایش مدیریت نوین و مباحث جدید در مدیریت.

- Anaya, J. (2004). ames,Indigenous people in International Law,Oxford University Press.

- Brownlie, I.(2008).Principles of Public International law,7^th edition, Oxford Press.

- Muchlinski, P. (2007). The oxford Handbook of International investment law,Oxfored University Press, 2^nd Edition,Oxford.

- Forster, C.(2011). Science and Precautionary Principle in International Courts and Tribunals, Cambridge University Press.

- Richardson, B.( 2006).Finacing Sustainability, The New Transnational Governance of Socially Responsible Investment (2006) 17 Yearbook of International Enviromental Law.

- Bayview Irrigation District et al.v.United Mexican States,ICSID case. No.ARB/CAF(05)/1,Award (19 June 2007)(BayviewV.mexico)

- Certain Activities Carried out by Nicarague in Border Area, Costa Rica V.Nicaragua,Provisional Measures, 8 march2011,General list No.50

- Compania del Desarrole de santa elena SA V.Republic of Costa Rica, ICSID case NO.ARB/96/ Award 17 February 2000.

- Findings and Recommendations with Regard to Communication ACC/C/2009/41 Cocering Compliance by Slovakia, 17 December 2010, available at: www.unece.org/env/PP/pubcom.htm

- Plama Consortium Limited v. Bulgaria, ICSID case No.ARB/03/24,Award 27 August 2008.

- Social and Economic Rights Action Center and the center for Economic and Social Rights V.Nigeria, ACHPR Communication 155/196, 15^thActivity Report of of the Acomm HRP(2001-2002)

- Tecnicas Medioambientales Tecmed SA v.United Mexican States, ICSID Case NO.ARB(AF)/00/2,Award 29May 2003.

- The Dispute Between Chervon and Ecuador Has Given Rise to Number of Domestic Disputes (before both Ecuadorian and Us courts) and International Disputes two separate claims Under the Ecuador –Us BIT, available at:

Chervontoxico.com