پتانسیل‌یابی منابع آب زیرزمینی با استفاده از روش منطق فازی (مطالعه موردی: حوزه آبخیز داراب فارس)

کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور در برنامه‌ریزی

دوره 12، شماره 3 - شماره پیاپی 45، آذر 1400، صفحه 45-62   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

حمیدرضا امیری^{* 1}؛ یوسف شفیعی²؛ آوا فخرایی راد³؛ حجت اله کشاورز⁴

¹گروه جغرافیا، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران.

²دانشگاه سیستان و بلوچستان

³دانشگاه پیام نور بیرجند

⁴دانشگاه هرمزگان

چکیده

محدودیت و کمبود منابع آب زیرزمینی در دشت داراب فارس سبب شده این دشت در وضعیت بحرانی و در گروه ممنوعه قرار گیرد. با مدیریت صحیح می‌توان ظرفیت منابع آب‌های موجود سطحی و زیرزمینی به‌خوبی شناسایی و مطالعه کرد تا برنامه‌ریزی جامعی برای بهره‌برداری درست از آنها انجام شود. استفاده از GIS در کنار داده‌های مشاهده‌ای منجر برآورد آسان و سیستمی مناطق مستعد تغذیه آب‌های زیرزمینی می‌گردد. هدف این پژوهش پتانسیل‌یابی منابع آب زیرزمینی با استفاده از مدل AHP و توابع فازی در محیط GIS می‌باشد. برای ارزیابی پتانسیل‌یابی منابع آب زیرزمینی 10 معیار زمین‌شناسی، تراکم گسل، ارتفاع، شیب، کاربری اراضی، خاک‌، ژئومورفولوژی، بارش، تراکم زهکشی و فاصله از رودخانه‌ها، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. لایه‌هادر محیط GIS آماده‌سازی شده و سپس با استفاده از توابع منطق فازی، پتانسیل‌یابی منابع آب زیرزمینی مدل‌سازی شده است. نتایج نشان‌ داد که استفاده از گامای 98/0 نتایج مطلوب‌تری نسبت به دیگر اعداد مشخص کرد. مناطق با پتانسیل بالای آب زیرزمینی با دقت بالا تعیین شد. برای اعتبارسنجی مدل از چاه‌های بهره‌برداری در منطقه استفاده شده است. حدود 62/63 درصد از این نوع چاه‌ها در پهنه‌های با پتانسیل خوب و خیلی‌خوب قرار دارند. پهنه‌های دارای پتانسیل خوب و خیلی‌خوب منطبق بر ذخایر تراسی، آبرفت‌ها و رسوبات دوران چهارم و دارای شیب کم (5-0 درجه) است. حدود 31 درصد از حوزه آبخیز در دو طبقه‌ی پتانسیل خوب و خیلی‌خوب قرار دارند.

کلیدواژه‌ها

پتانسیل‌یابی منابع آب زیرزمینی؛ فرآیند تحلیل سلسله مراتبی؛ سیستم اطلاعات جغرافیایی؛ منطق فازی؛ حوزه آبخیز داراب

مراجع