از مادری تا مادرْصوفی (جایگاه مادر و تطبیق نمودهای شخصیّتی مادران در روایات تذکرة‌الأولیاء عطّار)

فصلنامه تخصصی زبان و ادبیات فارسی

دوره 17، شماره 28، بهمن 1400، صفحه 1-9   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

آرزو حقیقی¹؛ محمدعلی آتش سودا²؛ سید محسن ساجدی راد^{* 3}

¹دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد فسا، دانشگاه آزاد اسلامی، فسا، ایران

²دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد فسا، دانشگاه آزاداسلامی، فسا، ایران

³استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد فسا، دانشگاه آزاد اسلامی، فسا، ایران

چکیده

کتاب تذکرةالأولیاء از آثار ارزشمند و منثور عرفانی است که فریدالدّین محمّد عطّار نیشابوری (618ـ540) در آن به شرح احوال و بیان اقوال برخی از مشایخ و عرفای بزرگ پرداخته است. قسمت اعظم این کتاب را روایاتی از زندگی و منش مشایخ با ساختار روایی تشکیل می­دهد تا ابعاد مختلف شخصیّتی آنان بهتر به خوانندگان نشان داده شود. بررسی دقیق روایات تذکرة­الأولیاء، حضور زنان را به عنوان شخصیّتی نسبتاً ثابت و پرتکرار در نقش‌هایی نظیر مادر، همسر، دختر، معشوق و هم­چنین تأثیر این زنان را بر مشایخ و عرفا نشان می­دهد. در این مقاله به روش نمونه­گیری هدفمند و تحلیل محتوا، سیمای مادر و شخصیّت­پردازی او در روایات تذکرة­الأولیاء عطّار، مورد تحلیل قرار داده شده تا ضمن بررسی ایفای نقش مادران و جایگاه مادر در نگاه عرفای این کتاب  از سوئی و تطبیق چهره مادران در روایات این کتاب با هم از سوئی دیگر، جلوه­ای جدید از شخصیّت مادر به نام مادرْصوفی معرفی گردد

کلیدواژه‌ها

ادبیّات عرفانی؛ تذکرة‌الأولیاء؛ شخصیّت‌پردازی؛ مادر؛ مادرْصوفی