واکاوی عینی‌گرایی در هرمنوتیک روشگرا با تکیه بر دید‌گاه هیرش

 پژوهشهای معرفت شناختی

دوره 11، شماره 23، شهریور 1401، صفحه 113-135   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

سمیه عبداللهی^{* 1}؛ زهره اخوان مقدم(نویسنده مسئول)²؛ محمدرضا آرام³

¹دانشجوی دکترای گروه علوم قرآن و حدیث، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²دانشیار وعضوهیئت علمی دانشگاه علوم ومعارف قرآن کریم

³دانشیار گروه علوم قران وحدیث ، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

هرمنوتیک به معنای «تفسیر‌کردن» و «تاویل‌کردن» است ودانش آن در تاریخ پرفراز ونشیب خود با اختلافات و تعارضات فراوانی مواجه‌بوده‌، آراء نظریه‌پردازان در چیستی شناسی هرمنوتیک و قلمرو آن تفاوت گسترده‌ای داشته‌است. یکی از پرمناقشه‌ترین مباحث در هرمنوتیک که باعث ایجاد یک چرخش بنیادی در مباحث هرمنوتیکی شده‌ دیدگاه هستی شناسانه‌ای بود که نسبت به «فهم» به‌وجود‌آمد. قائلان به این دیدگاه- هایدگر وگادامر- راه وصول به حقیقت را، همچون دوره‌های قبل از خود، از طریق، ارائه روش نمی‌‌دانستند و هرمنوتیک فلسفی قائل به ذهنی‌گرایی در فهم بود. پیش از آن، هرمنوتیستهایی مانند شلایرماخر ودیلتای در پی یافتن روشی برای فهم بودند و فهم صحیح را رسیدن به نظر مولف وعینی می‌دانستند، هرچند دیدگاه هستی‌شناسی به فهم گفتمان غالب هرمنوتیک درقرن بیستم گردید، اما منتقدانی را نیز درپی‌داشت. امیلیو‌بتی و اریک هیرش با نگاهی انتقادی و روشی نسبت به فهم، از اصل عینیت‌گرایی در فهم متون دفاع می‌کردند. این رویکرد روش‌شناسی را، هرمنوتیک روشگرا و رویکرد هستی‌شناسی به هرمنوتیک را هرمنوتیک فلسفی می‌دانند. پرسش اصلی این پژوهش که به روش توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر داده‌های کتابخانه‌ای است، آن است که عینی‌گرایی در هرمنوتیک روشگرا-به ویژه هیرش-چگونه تبیین می‌شود ودارای چه شاخصه‌ها ومولفه‌هایی است؟و هدف از آن رهایی از نسبی‌گرایی معرفتی است.

کلیدواژه‌ها

عینیت‌گرایی؛ نسبی‌گرایی؛ فهم؛ هرمنوتیک روشگرا و اریک هیرش

مراجع

احمدی، بابک (1372)، ساختار و تاویل متن، تهران، نشر مرکز.

فنایی اشکوری، محمد (1374)، معرفت‌شناسی دینی، تهران، برگ.

پالمر، ریچارد (1377)، علم هرمنوتیک، ترجمه: محمد سعید حنایی کاشانی، تهران، نشر هرمس.

پورحسن، قاسم (1392)، هرمنوتیک تطبیقی: بررسی همانندی فلسفه تأویل در اسلام و غرب، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا.

جوادی آملی، عبدالله (1372)، شریعت در آینه‎ی معرفت، مرکز نشر فرهنگی رجا، کتاب نقد، پلورالیزم و تکثرگرایی، شماره 4.

خسروپناه، عبدالحسین (1393)، مسائل جدید کلامی و فلسفه دین، قم، نشر بین‌المللی المصطفی.

بلخر، ژوزف (1393)، آشنایی با مبانی هرمنوتیکی امیلیو بتی، ترجمه محمدحسین مختاری، قم، عروه الوثقی.

فروند، ژولین (1388)، آراء و نظریه­های در علوم انسانی، ترجمه علی‌محمد کاردان، تهران، نشردانشگاهی.

گادامر، هانس گئورگ (1382)، آغاز فلسفه، ترجمه: عزت الله فولادوند، تهران، هرمس.

گورنر، اشتفان (1367)، فلسفه کانت، ترجمه: عزت الله فولادوند، تهران، خوارزمی.

مصباح، مجتبی (1386)، فلسفه اخلاق، تهران، موسسه آموزشی و پژوهشی امام‌خمینی ره، چاپ چهاردهم.

مک کواری، جان (1376)، مارتین هایدگر، ترجمه: محمد سعید حنائی کاشانی، تهران، نشر گروس.

نصری، عبدالله (1381)، راز متن (هرمنوتیک، قرائت‌پذیری متن و منطق فهم دین)، تهران، نشر آفتاب توسعه.

نیچه، فریدریش‌ ویلهلم هایدیگر، مارتین ریکور، پل اکو و جمعی از نویسندگان (1377)، هرمنوتیک مدرن (گزینه جستارها)، مترجمان: احمدی، بابک؛ مهاجر، مهران و نبوی، محمد، تهران، مرکز.

واعظی، ­احمد (1393)، درآمدی بر هرمنوتیک، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ هفتم.

وال ژان، ورنو روژه (1372)، پدیدارشناسی و فلسفه­های هست بودن، ترجمـه یحیـی مهـدوی، تهران، خوارزمی.

هادوی تهرانی، مهدی (1377)، مبانی کلامی اجتهاد در برداشت از قرآن­کریم، قم، نشرخانه خرد.

هیرش، اریک دونالد (1395)، اعتبار در تفسیر، ترجمه محمدحسین مختاری، تهران، نشر حکمت.

هوی، دیویدکوزند (1385)، حلقه انتقادی، ترجمه مراد فرهادپور، تهران، روشنگران و مطالعات زنان، چاپ سوم.

Dilthey, Wilhelm, (2002), The Formation of the Historical world in the Human Sciences, trans. Rudolf A. Makkreel and Frithjof Rodi. Princeton University Press.

Gadamer, Hans-Georg, (1994), Truth and method, continuum new York.

Heidegger, Martin, (1962), Being and Time, Basil Black Well.

Hirsch, Eric, (1976(, The aims of interpretation, the university of Chicago press.

Paul Ricoeur, (1973), The Task of Hermeneutics, Philosophy Today, 17(2):112, 128.

Richard J. Bernstein (1984), Beyond Objectivism and Relativism, University of Pennsylvania Press 1984.