نقش واسطه ای سازگاری اجتماعی در رابطه بین نظریه ذهن و خودکارآمدی با گرایش به شبکه های مجازی در دانش آموزان تیزهوش

روانشناسی اجتماعی

مقاله 5، دوره 10، شماره 63، فروردین 1401، صفحه 65-79   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

علیرضا سنگانی¹؛ بهنام مکوندی^{* 2}؛ پرویز عسگری³

¹جوی دکتری، گروه روانشناسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.

²استادیار، گروه روانشناسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

³دانشیار، گروه روانشناسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر نقش واسطه ای سازگاری اجتماعی در رابطه بین نظریه ذهن و خودکارآمدی با گرایش به شبکه های مجازی در دانش آموزان تیزهوش بود. روش پژوهش توصیفی- همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش حاضر تمامی 300 دانش آموزان تیزهوش مدرسه سمپاد متوسطه دوم در پایه 11 رشته تحصیلی تجربی در شهر گرگان در سال تحصیلی 1399-1398 بودند که تعداد 300 دانش آموز به روش سرشماری انتخاب شدند و با پرسشنامه گرایش به شبکه های مجازی مجردی و همکاران (1393)، پرسشنامه نظریه ذهن استیرمن (1994)، خودکارآمدی شرر (1982) و پرسشنامه سازگاری کالیفرنیا (1953) ارزیابی شدند. روش تجزیه و تحلیل از نوع تحلیل مسیر با نرم افزار 18SPSS و 23Amos استفاده شد. نتایج نشان داد، مدل پژوهش دارای برازش بوده و تایید شد و 58/0 از واریانس گرایش به شبکه های مجازی توسط نظریه ذهن، خودکارآمدی و سازگاری اجتماعی مورد تبیین قرار گرفت و سازگاری اجتماعی در رابطه ی بین نظریه ذهن با گرایش به شبکه های مجازی نقش واسطه ای دارا بود. تغییرات گرایش به فضای مجازی بر مبنای مستقیم نظریه ذهن و خودکارآمدی و غیرمستقیم سازگاری اجتماعی در دانش آموزان تیزهوش قابل تبیین است و این پژوهش تلویحات کاربردی برای مشاوران مدارس دارا می باشد. نتایج نشان داد، مدل پژوهش دارای برازش بوده و تایید شد و 58/0 از واریانس گرایش به شبکه های مجازی توسط نظریه ذهن، خودکارآمدی و سازگاری اجتماعی مورد تبیین قرار گرفت و سازگاری اجتماعی در رابطه ی بین نظریه ذهن با گرایش به شبکه های مجازی نقش واسطه ای دارا بود. تغییرات گرایش به فضای مجازی بر مبنای مستقیم نظریه ذهن و خودکارآمدی و غیرمستقیم سازگاری اجتماعی در دانش آموزان تیزهوش قابل تبیین است و این پژوهش تلویحات کاربردی برای مشاوران مدارس دارا می باشد.

کلیدواژه‌ها

سازگاری اجتماعی# نظریه ذهن#خودکارآمدی# گرایش به شبکه های مجازی# دانش آموزان تیزهوش

مراجع

براتـی بختیـاری، سیامک. (1376). بررسـی رابطـة سـاده و چنـدمتغیری خودکارآمدی، خودپایی و عزت نفـس بـا عملکـرد تحصـیلی در دانش آموزان، پایان نامة کارشناسی ارشـد روان شناسـی، دانشـکدة علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز.##

جریحی، عبدالرحمان؛ نیلی، محمدرضا؛ نوروزی، داریوش؛ سعدی پور، اسماعیل. (1398). تدوین و اعتباریابی الگوی طراحی آموزشی مبتنی بر نظریه مدل ذهنی. فصلنامه علمی - پژوهشی روش ها و مدل های روانشناختی، 10(35)، 41-64. ##

جعفری ندرآبادی، معصومه (1397). بررسی رابطه بین میزان وابستگی به فضای مجازی با کارکرد خانواده و عملکرد تحصیلی در دانش‌آموزان، جامعه شناسی آموزش و پرورش، ۱،۸ (۸) :۳۰-۴۵. ##

حمیدی، مهرزاد؛ جلالی فراهانی، مجید؛ رجبی، حسین؛ یوسف جمال، فروزان (1397). تبیین رابطه بین مهارت های اجتماعی، خودکارآمدی، سبک زندگی و اعتیاد اینترنتی در دانش آموزان ورزشکار مقطع متوسطه استان ایلام . مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی ایلام. ۲۶ (۱) :۱-۱۲. ##

خدایاری فرد، محمد؛ نصرت، مرتضی؛ غباری بناب، باقر؛ شکوهی یکتا، محسن و  به پژوه، احمد (1381).عوامل مرتبط با سازگاری اجتماعی فرزندان جانباز و غیرجانباز شهر تهران. گزارش نهایی طرح پژوهشی زیر نظر بنیاد مستضعفان و جانبازان انقلاب اسلامی. ##

دهقانپور، نورا؛ ترانس، غزاله؛ مسیحی، فرحناز (1397). پیش بینی میزان استفاده از شبکه‌های مجازی بر اساس سازگاری اجتماعی و کنترل عواطف در نوجوانان.مطالعات رسانه ای، 13، 1(40)، 40-49. ##

ذوالفقاری، شادی. (1398). پیش‌بینی دلزدگی زناشویی بر اساس حمایت اجتماعی ادراک‌شده و میزان استفاده از شبکه‌های مجازی در زنان متأهل. نشریه علمی روانشناسی اجتماعی، 7(52)، 31-40. ##

رحمتی، صمد؛ کرامتی، هادی (1395). ارتباط اعتیاد به اینترنت با خودکارامدی اجتماعی، سبک های هویت و تفاوت های جنسیتی در دانشجویان. تحقیقات نظام سلامت، 12، 1، 21-26 . ##

سقزی، ایوب؛ حجت خواه، سید محسن. (1399). برازندگی مدل معادلات ساختاری احساس غربت براساس تاب‌آوری با میانجیگری سازگاری عاطفی و اجتماعی در دانشجویان غیر بومی. نشریه علمی روانشناسی اجتماعی، 8(55)، 75-87. ##

فرشباف، ساحل. (1388). اعتیاد اینترنتی، علل و انگیزه­ها. تهران: مرکز تحقیقات و مطالعات رسانه­ای همشهری. ##

قمرانی، امیر؛ البرزی، شهلا؛ خیر، محمد (1385). بررسی روایی و اعتبار آزمون نظریه ذهن در گروهی از دانش آموزان عقب مانده ذهنی و عادی شهر شیراز. مجله روانشناسی، 10، 38، 181 -199. ##

صدیق بنای، هلن (1387). «آشنایی با شبکه‌های اجتماعی»، مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ای روزنامه همشهری. ##

طهماسیان، کارینه؛ غلامرضایی، مریم (1388). بررسی رابطه‌ی خودکارآمدی و طرد همسالان در نوجوانان. پژوهش های نوین روانشناختی،  4، 14، 107-123. ##

عبدالله‌زاده،‌ مهدی؛ ادیب‌سرشکی، نرگس؛ پورمحمدرضاتجریشی، معصومه؛ بخشی، عنایت‌الله (1391). ارتباط نظریه ذهن با اجتماعی‌شدن، مهارت‌های ارتباطی و مهارت‌های زندگی دانش‌آموزان دختر و پسر کم‌توان ذهنی. مجله توانبخشی. ۱۳ (۱) :۳۳-۳۸. ##

علیانسب شربیانی، سیدحسن (1390). بررسی تحولی نظریه ذهن و رابطه آن با سازگاری اجتماعی دانش آموزان پسر ابتدایی شربیان. پایان نامه کارشناسی ارشد ناپیوسته روانشناسی تربیتی دانشگاه تهران. ##

کریمی، مهدیه (1394). تعیین رابطه پرخاشگری و سازگاری اجتماعی با فضای مجازی در دانشجویان دخترساکن خوابگاه دانشگاه آزاد شهر کرمان، سومین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم تربیتی و روانشناسی، مطالعات اجتماعی و فرهنگی، تهران، تحقیقات اسلامی سروش مرتضوی، مرکز راهکارهای دستیابی به توسعه پایدار. ##

مهنا، سعید؛ طالع پسند، سیاوش (1395). رابطه بین حمایت‌های محیطی و خودآگاهی هیجانی با درگیری تحصیلی: نقش میانجی بهزیستی تحصیلی. مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، ۱۶ (1)، ۳۱-۴۲.##

مجردی، وحید؛ اسلامی، علی؛ جمال، سعید (1393). بررسی وضعیت استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی بین دانشجویان استان خراسان شمالی، فصلنامه دانش انتظامی خراسان شمالی، 1(4): 85- 99. ##

Allen, A., Kannis-Dymand, L., & Katsikitis, M. (2017). Problematic internet pornography use: The role of craving, desire thinking, and metacognition. Addictive behaviors, 70, 65-71.‏ ##

Baptista, J., Osório, A., Martins, E. C., Verissimo, M., & Martins, C. (2016). Does social–behavioral adjustment mediate the relation between executive function and academic readiness?. Journal of Applied Developmental Psychology, 46, 22-30.‏ ##

Begeer, S., Howlin, P., Hoddenbach, E., Clauser, C., Lindauer, R., Clifford, P., ... & Koot, H. M. (2015). Effects and moderators of a short theory of mind intervention for children with autism spectrum disorder: A randomized controlled trial. Autism Research, 8(6), 738-748. ##

De Silva, P. (2001). Handbook of Emotion and Cognition: Tim Dalgleish and Mick Power (Eds.). Wiley, Chichester, 1999, xxii+843 pp. £90.00. Behaviour Research and Therapy, 39 (1), 125-127##

Dore, R. A., & Lillard, A. S. (2015). Theory of mind and children’s engagement in fantasy worlds. Imagination, Cognition and Personality, 34(3), 230-242. ##

Fergus, T. A., & Spada, M. M. (2017). Cyberchondria: Examining relations with problematic Internet use and metacognitive beliefs. Clinical psychology & psychotherapy, 24(6), 1322-1330.‏ ##

Fredricks, J. A., Filsecker, M., & Lawson, M. A. (2016). Student engagement, context, and adjustment: Addressing definitional, measurement, and methodological issues. ##

Farahany, F. M. N. (1994). The relationship of locus of control, Extraversion, Neuroticism with the academic achievement of Iranian students. For the degree of Doctor of Philosophy the university of new soutwales Australia. ##

Garland, E. L. (2016). Restructuring reward processing with Mindfulness-Oriented Recovery Enhancement: novel therapeutic mechanisms to remediate hedonic dysregulation in addiction, stress, and pain. Special Issue: Advances in Meditation Research, 1373, 25–37. ##

Gregory, A., Clawson, K., Davis, A., & Gerewitz, J. (2016). The promise of restorative practices to transform teacher-student relationships and achieve equity in school discipline. Journal of Educational and Psychological Consultation, 26(4), 325-353.‏ ##

Guimond, F. A., Brendgen, M., Vitaro, F., Dionne, G., & Boivin, M. (2015). Peer victimization and anxiety in genetically vulnerable youth: The protective roles of teachers’ self-efficacy and anti-bullying classroom rules. Journal of abnormal child psychology, 43(6), 1095-1106.‏ ##

Hoffman, J. (2016). The impact of teachers' perceptions and their instructional practices on reading engagement of typical and gifted students in grades 3-5 (Doctoral dissertation, St. John's University (New York), School of Education and Human Services). ##

Kline, R. B. (2010). Promise and pitfalls of structural equation modeling in gifted research.‏ ##

Kadivar, P., Farzad, V., Kavosyan, J., & Nikudel, F. (2009). Validation of the Pekruns’ Academic Emotions questionnaire. Educational innovations, 32(8), 7-38.‏ ##

Lavrijsen, J., Soenens, B., & Verschueren, K. (2018). Perfectionism, school burnout and engagement: a comparison of gifted and non-gifted students. In 16th conference of the European Association for Research on Adolescence (EARA), Date: 2018/09/12-2018/09/15, Location: Ghent, Belgium. ##

Malafouris, L. (2019). Mind and material engagement. Phenomenology and the Cognitive Sciences, 18(1), 1-17. ##

Ozturk, F. O., Ekinci, M., Ozturk, O., & Canan, F. (2013). The relationship of affective temperament and emotional-behavioral difficulties to internet addiction in Turkish teenagers. ISRN psychiatry, 2013.‏ ##

Paul, N., & Glassman, M. (2017). Relationship between internet self-efficacy and internet anxiety: A nuanced approach to understanding the connection. Australasian Journal of Educational Technology, 33(4).‏ ##

Pham, Y. K., & Murray, C. (2016). Social relationships among adolescents with disabilities: Unique and cumulative associations with adjustment. Exceptional Children, 82(2), 234-250.‏ ##

Przybylski, A. K., & Mishkin, A. F. (2016). How the quantity and quality of electronic gaming relates to adolescents’ academic engagement and psychosocial adjustment. Psychology of Popular Media Culture, 5(2), 145. ##

Steca, P., Abela, J. R., Monzani, D., Greco, A., Hazel, N. A., & Hankin, B. L. (2014). Cognitive vulnerability to depressive symptoms in children: The protective role of self-efficacy beliefs in a multi-wave longitudinal study. Journal of abnormal child psychology, 42(1), 137-148.‏ ##

Steca, P., Abela, J. R., Monzani, D., Greco, A., Hazel, N. A., & Hankin, B. L. (2014). Cognitive vulnerability to depressive symptoms in children: The protective role of self-efficacy beliefs in a multi-wave longitudinal study. Journal of abnormal child psychology, 42(1), 137-148.‏ ##

Thorpe, L. P., Clark, W. W., & Tiegs, E. W. (1953). Manual: California test of personality. Los Angeles: California Test Bureau. ##

Valls-Serrano, C., Caracuel, A., & Verdejo-Garcia, A. (2016). Goal management training and mindfulness meditation improve executive functions and transfer to ecological tasks of daily life in polysubstance users enrolled in therapeutic community treatment. Drug and alcohol dependence, 165, 9-14.‏ ##

Weinstein, A., Dorani, D., Elhadfi, R., Bukovza, Y., Yarmulnik, A., & Dannon, P. (2015). Internet addiction is associated with social anxiety in young adults. Annals of Clinical Psychiatry, 27(1), 4-9. ##‏