بررسی تحلیلی بیمه اتکایی عمر و تکافل خانواده از منظر فقه و حقوق موضوعه

فقه و مبانی حقوق اسلامی

دوره 14، شماره 4، اسفند 1400، صفحه 155-172   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.3495/jiil.2022.693301

نویسندگان

مهدی همتی¹؛ علیرضا حسنی^{* 2}؛ محسن طاهری³

¹دانشجوی دکتری حقوق خصوصی ، گروه حقوق ، دانشگاه آزاد اسلامی ، سمنان ، ایران[e-mail]

²استادیار گروه حقوق ،واحد دامغان ،دانشگاه آزاد اسلامی ، دامغان ، ایران[e-mail]

³استادیار گروه حقوق ،واحد سمنان ،دانشگاه آزاد اسلامی ، سمنان ، ایران[e-mail]

چکیده

بیمه اتکایی راهکاری است برای تقسیم ریسک در خسارات بزرگ که شرکتهای بیمه برای بقا به آن نیازمندند، تکافل تاسیسی فقهی است  تا شرکتهای بیمه در قالب عقود اسلامی بدون نیاز به بیمه های اتکایی تقسیم خطر نمایند . بیمه عمر را  یک شکل سرمایه‌گذاری با سود تضمینی است.این نوع بیمه علاوه بر ماهیت سرمایه‌گذاری و پس‌انداز، موارد مختلفی مانند بیماری‌های خاص، نقص عضو، ازکارافتادگی، بازنشستگی و فوت را نیز پوشش می‌دهد.بیمه اتکایی عمر و تکافل خانواده  نیز  ساز و کاری است که می تواند بر همین مبنا  مثبت و سازنده باشد. بیمه از منظر فقه اهل سنت دارای ایرادات اساسی و گاهی غیر مشروع تلقی می شود  و مهمترین ایرادات به آن غرر ، اکل مال به باطل ، ربا و... می باشد ؛ اما از منظر فقه شیعه از این دست ایرادات به بیمه وارد نیست و کمتر فقیهی حکم به عدم مشروعیت بیمه داده است لذا فقهای مسلمان در پی چاره اندیشی جهت رفع و جایگزینی بیمه شده اند و به راه حل تکافل نائل آمدند. با همه این اوصاف هر چند در حقوق ایران هنوز تکافل به مرحله عملیاتی آن نرسیده اما تلاش می شود تا با تبیین دقیق این نهاد در قالب الگوهای عملیاتی فارغ از ایرادات فقهی و پیچیدگی های بیمه اتکایی بتوان جایگزین مناسبی برای بیمه اعم از مسئولیت ، عمر , اتکایی وغیره  برای خانواده ها معرفی گردد. مهمترین مزیت تکافل خانواده نسبت بیمه اتکایی  باز توزیع سود دوران تکافل به خانواده های تحت حمایت است که مانع از تلف حق بیمه (اعانه تکافل ) پرداختی می شود.

کلیدواژه‌ها

بیمه اتکایی؛ بیمه تکافل؛ خانواده؛ فقه؛ حقوق

مراجع