ارزیابی مکانی و زمانی تنوع زیستی گیاهان هرز کشت‌بوم‌های گندم در شهرستان بندرترکمن، استان گلستان

پژوهش علف های هرز

دوره 15، شماره 1، شهریور 1402، صفحه 37-52   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

مارال نیازمرادی¹؛ حسین کاظمی^{* 2}؛ جاوید قرخلو³؛ افشین سلطانی⁴؛ بهنام کامکار²

¹دانشجوی دکتری گروه زراعت، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

²عضو هیات علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

³گروه زراعت، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران

⁴استاد دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

چکیده

این تحقیق به منظور بررسی تنوع و ساختار جمعیت گیاهان هرز در کشت‌بوم‌های گندم شهرستان بندرترکمن در سال زراعی 99-1398 انجام شد. شاخص‌های تنوع از قبیل شاخص شانون-واینر و شاخص سیمپسون برای مزارع شهرستان و شاخص‌های فراوانی، فراوانی نسبی، یکنواختی نسبی و تراکم نسبی برای تمامی گونه‌های موجود در اراضی در دو بازه زمانی قبل و پس از کنترل شیمیایی با علف‌کش‌ها، محاسبه و اندازه‌گیری شدند. داده‌های حاصل از شاخص‌های‌ تنوع، به محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی(GIS) منتقل شد و نقشه‌های گونه‌های هرز مزارع گندم شهرستان بندر ترکمن تهیه شدند. در مطالعه تنوع گیاهان هرز شهرستان در دو بازه زمانی قبل و پس از کنترل شیمیایی، 18 گونه متعلق به 9 خانواده گیاهی شناسایی گردید. بررسی‌ها نشان داد 67/66 درصد یکساله و 33/33 درصد گونه‌ها چندساله، 77/27 درصد گونه‌ها باریک‌برگ و 23/72 درصد گونه‌ها پهن‌برگ بودند. خانواده‌های گندمیان شامل یولاف وحشی(Avena ludoviciana)، چچم (Lolium temulentum)، علف خونی (Phalaris minor)، دم‌روباهی (Alopecurus myosuroides) و علف داسه (Polygon monspeliensis)، خانواده نخود شامل یونجه یکساله (Medicago scutellata)، هفت‌بند (Polygonom avicular)، ماشک (Vicia villosa) و ترشک شبدری (Oxalis corniculata) و تیره کاسنی شامل آفتابگردان خودرو (Helianthus annuus) و کنگر وحشی (Cirsium arvense)) به ترتیب با داشتن 77/27، 22/22 و 11/11 درصد از گونه‌های گیاهی موجود، مهم‌ترین خانواده‌های گیاهی در شهرستان شناخته شدند. در این پژوهش نقشه‌های پراکنش گیاهان هرز در مزارع گندم قبل و پس از کنترل شیمیایی، در سه گروه فراوانی 100-50، 50-30 و کمتر از 30 درصد تهیه شد. براساس این نقشه‌ها، پراکندگی تقریباً یکنواختی از گیاهان هرز در سطح منطقه مشاهده شد.

کلیدواژه‌ها

سیمپسون؛ شانون-واینر؛ فراوانی؛ نقشه پراکنش؛ یکنواختی

مراجع