بررسی بن‌مایه‌ها در رُمان «خوف» اثر شیوا ارسطویی

مطالعات نقد ادبی

دوره 16، شماره 51، اسفند 1400، صفحه 99-119   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

آرام احمدی^{* 1}؛ رضا فرصتی جویباری²؛ حسین پارسائی²

¹دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد قائم‌شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائم‌شهر، ایران

²استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد قائم‌شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائم‌شهر، ایران

چکیده

در آثار داستانی، بن‌مایه می‌تواند از عوامل سبک‌آفرین باشد و مضمون یا موضوعات مسلط بر سبک را برای خواننده آشکار سازد. زنان داستان‌نویس از این امکان زبانی زیاد استفاده می‌برند و علاوه بر ایجاد حساسیت مداوم در خواننده، متن را به سمت نوعی زبان خاص هنری سوق می‌دهند. رمان «خوف» اثر شیوا ارسطویی، یکی از این نمونه‌هاست که به مسئله «تنهایی» و «ترس» انسان در دوران مدرن می‌پردازد و روایتی زنانه از این تنهایی و ترس را بیان می‌دارد. در این مقاله برآنیم مهمترین بن‌مایه‌های موجود در رُمان «خوف» را مورد بررسی قرار دهیم و نشان دهیم که نویسنده از این طریق چه مفاهیمی را بیان کرده است. این بن‌مایه‌ها از این لحاظ که بیانگر حساسیت‌های یک نویسنده زن است، از ویژگی‌های سبک زنانه نیز به شمار می‌آید. روش کار در این پژوهش، «توصیفی- تحلیلی» است؛ یعنی ابتدا داده‌هایی از رمان «خوف» توصیف می‌شود و سپس بر اساس آنها، تجزیه و تحلیل انجام می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها

سبک‌شناسی؛ ادبیات داستانی؛ بن‌مایه؛ رُمان «خوف»؛ شیوا ارسطویی

مراجع

ارسطویی، شیوا. (1393). خوف. چاپ دوم. تهران: روزنه.

ایبرمز، ام. اچ و هرفم، جفری گالت. (1387). فرهنگ توصیفی اصطلاحات ادبی. ویراست نهم. ترجمه سعید سبزیان. تهران: انتشارات رهنما.

برزگر، مریم و صفری، سمیرا. (1398). «موتیف و ارتباط آن با عناصر داستانی در داستانهای کوروش اسدی». پژوهش‌های نقد ادبی و سبک‌شناسی. دوره 10. شماره 36. ص 66-49.

حیدری آل‌کثیر، فرید. (۱۳۹۵). بررسی بن‌مایه‌های (موتیف) اقلیمی در آثار احمد محمود، عدنان غریفی، منیرو روانی‌پور. پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه شهید چمران اهواز.

داد، سیما. (1390). فرهنگ اصطلاحات ادبی. چاپ پنجم. تهران: انتشارات مروارید.

سلاجقه، پروین. (۱۳۹۵). «جستاری تحلیلی در کارکرد موتیف‌های آشنا و آشنایی‌زدا در داستان‌های کودکان و نوجوان». مجلة علمی پژوهشی مطالعات ادبیات کودک دانشگاه شیراز. سال هفتم. شمارة دوم. ص ۱۴۶-۱۲۵.

شمیسا، سیروس. (1381). نقد ادبی. چاپ سوم. تهران: فردوس.

فتوحی، محمود. (۱۳۹۱). سبک‌شناسی (نظریه‌ها، رویکردها و روش‌ها). تهران: سخن.

کلهر، فریبا. (۱۳۹۲). شوهر عزیز من. چاپ پنجم. تهران: آموت.

علی‌نژاد، ملیحه؛ صرفی، محمدرضا و مدبّری، محمود. (۱۳۸۶). «تحلیل و بررسی انواع موتیف‌ها و کارکردهای آن در آثار بلقیس سلیمانی». نشریه ادب و زبان دانشگاه شهید باهنر کرمان. سال ۲۰. شماره 41. ص244-225.