مقایسه اثربخشی آموزش مشاوره انگیزشی نظام مند گروهی و مهارت های فراشناخت بر بهبود سازگاری تحصیلی و خود تنظیمی دختران دانش‌آموز دبیرستانی

فصلنامه روان شناسی تحلیلی شناختی

دوره 13، شماره 49، مرداد 1401، صفحه 55-67   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

عصمت درویش¹؛ حسن پاشا شریفی^{* 2}؛ منصوره شهریاری احمدی³

¹دانشجوی دکترای روانشناسی تربیتی، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

²استاد تمام، عضو هیئت علمی گروه روانشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، تهران، ایران

³استادیار، عضو هیئت علمی گروه روانشناسی کودکان استثنایی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، تهران، ایران.

چکیده

هدف: پژوهش حاضربه منظور بررسی و  مقایسه اثر بخشی برنامه  مشاوره انگیزشی نظام مند گروهی وآموزش مهارت­های فراشناخت بر بهبود سازگاری تحصیلی و خود تنظیمی دختران دانش آموز متوسطه اول شهر تهران انجام شد. روش: بدین منظور 36 نفر از دانش آموزان دختر متوسطه اول از  منطقه 12آموزش وپرورش شهر تهران، که در سال تحصیلی 97-98 مشغول تحصیل بودند، به روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای انتخاب شدند .روش پژوهش شبه آزمایشی وبر اساس طرح پیش آزمون -پس آزمون با گروه کنترل و جایگزینی تصادفی بود. ابزار آزمون باعنوان پرســشنامه سازگاری تحصیلی(1989) و پرسشنامه خودتنظیمی بوفارد و همکاران(1995) در مرحله پیش آزمون توسط شرکت کنندگان تکمیل شد. برنامه مشاوره انگیزشی نظام مند گروهی وآموزش مهارتهای فراشناخت طی 10 جلسه 5/1ساعته در مورد گروه های آزمایش به اجرا در آمد، اما گروه کنترل آموزشی دریافت نکرد. پس از دوره های آموزش مرحله پس آزمون توسط شرکت کنندگان در هر سه گروه اجرا شد. برای تحلیل داده­ها از تحلیل واریانس اندازه گیری مکرر استفاده شد. یافته ها: تفاوت بین گروه های آزمایشی با گروه کنترل برای متغییر سازگاری تحصیلی  در سطح 01/0 و برای متغیر خودتنظیمی در سطح 05/0 معنا دار بود. بدین معنا که هر دو روش مشاوره انگیزشی نظام مند و
مهارت های فراشناخت باعث افزایش سازگاری تحصیلی و بهبود خود تنظیمی  شده اند. همچنین بین میزان اثر بخشی گروه های آزمایشی تفاوت معناداری مشاهده نشد(05/0< P,). نتیجه گیری : نتایج نشان داد که هر دو روش مداخله سبب بهبود سازگاری تحصیلی و خود تنظیمی دانش آموزان شده است.

کلیدواژه‌ها

سازگاری تحصیلی؛ خود تنظیمی؛ مشاوره انگیزشی نظام مند؛ مهارت‌های فراشناخت

مراجع

انتظاری، سمیرا؛ فروزنده، الهام(1396). اثر بخشی مهارت های شناختی و فراشناختی بر تفکر انتقادی دانش آموزان تیز هوش و عادی، فصلنامه مطالعات روان شناسی و تربیتی، 3(22):101-87.

رزاقیان، فرانک. بیگدلی، ایمان اله.(۱۳۹۴). مقایسه اثربخشی برنامه مشاوره انگیزشی نظام مند گروهی با دارو درمانی در کاهش علائم افسرده خویی. فصلنامه مطالعات بالینی. 20،(5):1-23.

 شعبانی، ج.(۱۳۹۲). مهارت های آموزش و پرورش، تهران: انتشارات سمت.

کدیور،پروین(1380) بررسی سهم باورهای خودکارآمدی _خودگردانی_هوش پیشرفت تحصیلی دانش آموزان به منظور ارائه الگویی برای ادگیری بهینه ، تهران، پژوهشکده تعلیم و تربیت.

کوشکی، محمد؛کرامتی،هادی؛حسنی،جعفر(1397). اثربخشی آموزش خودکارآمدی بر استرس تحصیلی و مهارت های اجتماعی دانش آموزان دختر. روان شناسی مدرسه، 7،(2):196-213.

گل محمد نژاد بهرامی، غلامرضا؛  و رحیمی، المیرا(1395). ﺑﺮرﺳﻲ اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ آﻣﻮزش راﻫﺒﺮدﻫﺎی ﻓﺮاﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﺑﺮ ﺳﺎزﮔﺎری اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﺧﻮدﻛﺎرآﻣﺪی اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ داﻧﺶآموزان، آموزش و ارزیابی، 9،(35):65-81

محلاتی ،ریحانه؛ ابوالمعالی،خدیجه.(1395)،مقایسه ابعاد سازگاری تحصیلی بر عملکرد تحصیلی در دانش آموزان ایرانی ومهاجر دوره متوسطه با توجه به ملیت نوع مدرسه و جنسیت آنان، فصلنامه نوآوری آموزشی، 60،(15): 118-99.

وحیدی،ز؛براقعلی(1396).پیشبینی میزان عملکرد تحصیلی دانش آموزان متوسطه بر اساس مهارت های فراشناختی و خودنظم بخشی. راهبردهای آموزش در علوم پزشکی.10،(2): 114-103.

Clark DM, Fribon CJ(2017) Knowledge and applied method of cognitive-behavioral therapy. Trans Kavyani H. 1st ed. Tehran, Iran: Fars Publication.

Cox, w. m & klinger e.(2014).systematic motivational counseling in groups ,clarifying motivational structure during psychotherapy.in b. m.schroer. A.fuhrmann & r. jong- meyer (eds.) handbook of motivational counseling : concepys, approaches, and assessment (pp.239-258).chichester, united kingdom :wiley.

Cox,w.m. & klinger,e .(2003). Handbook of motivational counseling : motivating people for change . London :wiley.

Heilmann ,m.v. pieters , h.c.kehoe ,p. & yang ,q .(2011). Schama therapy , motivational interviewing , and collaborative mapping as treatment for depression amonf low income , second generation Latinas . journal of behavior therapy and experimental psychiatry , 42(4):473-480.

Reich J, Hofmann SG.(2014), State personality disorder in social phobia. Ann Clin Psychiatry; 16(3).

Reuland, M.M.8 mikami, A.Y. (2014). "Classroom victimization: consequences for social and academic adjustment in elementary school". Psychology in the schools, 01(6), 591-607.

Salaam, B, 8 mounts ,N.S. (2016)."International  note: mat ernal warmth, behavioral contral, and psychological control. Relations to adjustment of Ghanain early adolescents" Journal of adolescence. 49, 99, 104.

Seval , erden ,(2015), the effect of group counseling on awareness and acceptance of self and others , pro cedia – social and behavioral sciences 174 (2015)1465-147.

Stevens, j. hayes, j. & pakalnis,a.(2013). A randomized trial of telephone based motivational interviewing for adolescent chronic headache with medication overuse, cephalalgia , published online before print , doi: 10.1

Vavrva, V, Gavora. (2015)-comparison of self-regulation in child and adolescents in children's home and protective educational facility. Social and behavioral sciences 174: 2524-2531.

Wells A.(2018). Metacognitive Therapy for Anxiety and Depression. New York, NY: Guilford Press; 2018.

Zee, M. 8 koomen, H.M (2016) "Teacher self-Efficacy and its on classroom processes, student academic adjustment, and teacher well - Being a synthesis of 40 years of Research". Review of Eduational Research, 0034654315626801.

Zimmerma, B.J & schunk, D.It. (Eds). (2012). Self regulated learning and academic achievement: theory, research, and practice. Springer science & business media.

Zimmerman, B.J. & martinez. Ponz.M. (1986). Development of structured. Interview for assessing student use of self regulated learning strategies. American educational research journal, I 2, 23, 14-628.

Zimmerman, B.J. & schunk. D. H (Eds) (2012). Self-regulated learning and academic achievement. Theory, research, and practice. Springer, science & business media.