نقش تصویر بدنی و مقایسۀ اجتماعی در سلامت جنسی زنان سالمند

فصلنامه روان شناسی تحلیلی شناختی

دوره 13، شماره 49، مرداد 1401، صفحه 101-114   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مجتبی دلیر¹؛ مرضیه ساریخانی^{* 2}

¹فوق دکتری روان شناسی، استادیار گروه روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران جنوب، تهران، ایران.

²کارشناس ارشد مشاوره توانبخشی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران جنوب، تهران، ایران

چکیده

هدف: هدف از انجام این پژوهش تعیین نقش تصویر بدنی و مقایسۀ اجتماعی در سلامت جنسی زنان سالمند بود. روش: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش پژوهش توصیفی-همبستگی بود و جامعه آماری در این پژوهش شامل کلیة زنان سالمند آسایشگاه کهریزک شهر تهران بودند که سن آن ها شصت سال به بالا بود. حجم نمونه براساس فرمول تاباکینگ (2007)، 200 نفر و این تعداد به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده­ها در این پژوهش پرسشنامه استاندارد سیاهۀ نگرانی از تصویر بدنی لیتلتون، آکسوم و پوری (2005)، مقیاس جهت­گیری مقایسۀ اجتماعی گیبونز و بانک (1999) و سلامت جنسی معنوی­پور، پیرخائفی، روحانی و دیباجی (1388) بود. جهت تحلیل از ضریب همبستگی پیرسون  و تحلیل رگرسیون چند متغیره استفاده شدیافته­ها: نتایج نشان داد که متغیر تصویر بدنی و مقایسه اجتماعی قادر به پیش­بینی سلامت جنسی زنان سالمند هستند، با توجه به مقدار Beta متغیر تصویر بدنی سهم بیشتری (409/0) نسبت به سهم مقایسه اجتماعی (307/0) در پیش­بینی سلامت جنسی زنان سالمند داشت نتیجه­گیری: نتایج به دست آمده در این مطالعه مبنی بر نقش پیش بینی کننده تصویر بدنی و مقایسه اجتماعی در سلامت جنسی سالمندان، لزوم توجه به جنبه­های مختلف سلامت جنسی در سالمندان به را می­رساند.

کلیدواژه‌ها

تصویر بدنی؛ مقایسۀ اجتماعی؛ سلامت جنسی

مراجع

احمدی قوزلوجه، ا. مهدی‌زاده تواسانی، ع. (1398). ساختار عاملی و ویژگی‌های روان‌سنجی نسخه فارسی مقیاس جهت‌گیری مقایسه اجتماعی. تهران: نشریه رویش روانشناسی، 8(6): 216-209.

احمدی، ع. آقایی، ح. (1395). تصویر بدنی و خودپنداره: دیدگاه‌ها و نظریه‌ها. تهران: انتشارات راشدین.

احمدی، م. (1398). مهارت‌های ارتباطی، تهران: انتشارات آوای نور.

امانی، الهام. (1391). پیش بینی رضایت زناشویی زنان براساس رضایت جنسی، ناگویی هیجانی و تصویر بدنی. پایان نامه کارشناسی ارشد. رشته روانشناسی بالینی، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه شیراز.

براتی، م. سلطانیان، ع. امدادی، ش. ظهیری فرد، ب. و برزگر، ن. (1393). تحلیل باورهای مرتبط با سلامت جنسی در بین زوجین در آستانه ازدواج با بهره گیری از مدل اعتقاد بهداشتی. مجله آموزش و سلامت جامعه، 1(1): 45-36.

سلیمی، ا. دشت بزرگی، ب. مظفری، م. و تابش، ح. (1393). بررسی سلامت روان و رضایت از زندگی سالمندان بازنشسته مراجعه کننده به کانون بازنشستگی دانشگاههای علوم پزشکی جندی شاپور و شهید چمران اهواز. فصلنامه پرستاری سالمندان، 1(1): 31-20.

سواری، ک. (1396). رابطۀ مقایسۀ اجتماعی و عزت نفس بر تصور بدن دانشجویان دختر و پسر دانشگاه پیام نور اهواز، مجلۀ روانشناسی اجتماعی، 5(45): 71-81.

شاکری، ج. (1393). بررسی سلامت جنسی راهبردهای مقابله‌ای و رضایت زناشویی در زنان نابارور تحت درمانIVF. فصلنامۀ باروری و ناباروری، صص 269-275.

شاهوردی، ج. (1394). مقایسه سطح سلامت جنسی، شادکامی، احساس حقارت، رضایت زناشویی و تعارضات زناشویی در زنان نابارور و بارور شهر کرمانشاه. تحقیقات بالینی در علوم پیراپزشکی، 4(3).

مظفری، ه. (1395). پیش بینی بهزیستی روان شناختی بر اساس تن انگاره، سلامت جنسی و خرسندی زناشویی، کنفرانس بین المللی علوم انسانی، روانشناسی و علوم اجتماعی.

معنوی‏پور، د. پیرخائفی، ع. روحانی، ع. دیباجی، ز. (1393). تاثیر آموزش سردکننده‏های جنسی در ارتقای سلامت جنسی. فصلنامه اندیشه و رفتار، 3(11): 86-77.

نصیری، م.، میکائیلی منیع، ف. و عیسی­زادگان، ع. (1396). بررسی روابط ساختاری دشواری ادراک شده، مقایسه اجتماعی و خودپنداره تحصیلی با سازگاری تحصیلی (مطالعه موردی: دانشجویان کارشناسی دانشگاه ارومیه). فصلنامه پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی، 5 (1): 22-9.

Alicke, M. D., LoSchiavo, F. M., & Zerbst, J. (1997). The person who out performs me is a genius: maintaining perceived competence in upward social comparison. Journal of Personality and Social Psychology, 73, 781–789

Baker E. The relationship between sexual function, body image, and body mass index among women. Sex Disabil 2013;31:63-70.

Beach, S. R., & Tesser, A. (2000). Self-evaluation maintenance and evolution: some speculative notes. In L. Wheeler & J. Suls (Eds.), Handbook of social comparison: Theory and research (pp. 123–140). Dordrecht, Netherlands: Kluwer Academic Publishers..

Buunk, B. P., Kuyper, H., & Van der Zee, Y. G. (2018). AVective response to social comparison in the classroom. Basic and Applied Social Psychology, 27, 229–237.

Carlson Jones, D. (2001). Social comparison and body image: attractiveness comparisons to models and peers among adolescent girls and boys. Sex Roles, 45, 645–664.

Cunningham, M. L., Griffiths, S., Baillie, A., & Murray, S. B. (2018). Emotion dysregulation moderates the link between perfectionism and dysmorphic appearance concern. Psychology of Men & Masculinity, 19(1): 59.

Cuntim LA. The DSM diagnostic criteria for hypoactive sexual desire disorder in women. Arch Sex Behav 2010; 39:221-239.

Dion, J., Blackburn, M.-E., Auclair, J., Laberge, L., Veillette, S., Gaudreault, M., & Touchette, É. (2015). Development and aetiology of body dissatisfaction in adolescent boys and girls. International Journal of Adolescence and Youth, 20, 151–166. doi:10.1080/ 02673843.2014.985320

Festinger, L. (1954). A theory of social comparison processes. Human Relations, 7, 117–140. http://dx.doi.org/10.1177/ 001872675400700202

Fitzsimmons-Craft, E. E. (2011). Social psychological theories of disordered eating in college omen: Review and integration. Clinical Psychology Review, 31, 1224–1237. http://dx.doi.org/ 10.1016/j.cpr.2011.07.011

Fitzsimmons-Craft, E. E., & Bardone-Cone, A. M. (2014) One-year temporal stability and predictive and incremental validity of the Body, Eating, and Exercise Comparison Orientation Measure (BEECOM) among college women. Body Image, 11, 27–35. http://dx.doi.org/10.1016/j.bodyim. 2013.09.003

Fitzsimmons-Craft, E. E., & Bardone-Cone, A. M. (2014). One-year temporal stability and predictive and incremental validity of the Body, Eating, and Exercise Comparison Orientation Measure (BEECOM) among college women. Body Image, 11, 27–35. http://dx.doi.org/10.1016/j.bodyim. 2013.09.003

Fitzsimmons-Craft, E. E., Bardone-Cone, A.M.,&Harney, M. B. (2012). Development and validation of the Body, Eating, and Exercise Comparison OrientationMeasure (BEECOM) among college women. Body Image, 9, 476–487. http://dx.doi.org/ 10.1016/j.bodyim.2012.07.007

Forbes, G. B., Jobe, R. L., & Revak, J. A. (2006). Relationships between dissatisfaction with specific body characteristics and the Sociocultural Attitudes Toward Appearance Questionnaire-3 and Objectified Body Consciousness Scale. Body Image, 3, 295–300. http://dx.doi.org/10.1016/j.bodyim.2006.07.003

Frederick, D. A., Lever, J., Gillespie, B. J., & Garcia, J. R. (2017). What keeps passion alive? Sexual satisfaction is associated with sexual communication, mood setting, sexual variety, oral sex, orgasm, and sex frequency in a national U.S. study. Journal of Sex Research, 54, 186–201. doi:10.1080/00224499.2015.1137854

Garner, D. M., Olmsted, M. P., Bohr, Y., & Garfinkel, P. E. (2015). The Eating Attitudes Test: Psychometric features and clinical correlates. Psychological Medicine, 12, 871–878. http://dx.doi.org/10.1017/S0033291700049163

Gibbons, F. X., & Buunk, B. P. (1999). Individual differences in social comparison: development of a scale of social comparison orientation. Journal of personality and social psychology, 76 (1): 129.

Gillen, M, M, & Markey, C. N. (2016). Body image and mental health. In: friedman HS, editor. Encyclopedia of mental health. oxford: academic press,2016.

Goldsmith, K. M., & Byers, E. S. (2016). Perceived impact of body feedback from romantic partners on young adults’ body image and sexual wellbeing. Body Image, 17, 161–170. doi:10.1016/j.bodyim.2016.03.008

Goldstein, I., Kim, N. N., Clayton, A. H., DeRogatis, L. R., Giraldi, A., Parish, S. J., & Stahl, S. M. (2017, January). Hypoactive sexual desire disorder: International Society for the Study of Women's Sexual Health (ISSWSH) expert consensus panel review. In Mayo clinic proceedings, 92(1): 114-128.

Gratz, K. L., & Roemer, L. (2004). Multidimensional assessment of emotion regulation and dysregulation: Development, factor structure, and initial validation of the difficulties in emotion regulation scale. Journal of psychopathology and behavioral assessment, 26(1): 41-54.

Griffiths, S., Hay, P., Mitchison, D., Mond, J. M., McLean, S. A., Rodgers, B., … Paxton, S. J. (2016). Sex differences in the relationships between body dissatisfaction, quality of life and psychological distress. Australian and New Zealand Journal of Public Health, 40, 518–522. doi:10.1111/1753-6405.12538

Holsen, I., Carlson Jones, D., & Skogbrott Birkeland, M. (2012). Body image satisfaction among Norwegian adolescents and young adults: A longitudinal study of the influence of interpersonal relationships and BMI. Body Image, 9, 201–208. doi:10.1016/j.bodyim.2012.01.006

Leahey, T. M., Crowther, J. H., & Mickelson, K. D. (2007). The frequency, nature, and effects of naturally occurring appearance- focused social comparisons. Behavior Therapy, 38, 132–143. http://dx.doi.org/10.1016/j.beth.2006.06.004

Leahey,T.M.,&Crowther, J. H. (2008).An ecologicalmomentary assessment of comparison target as a moderator of the effects of appearance-focused social comparisons. Body Image, 5, 307–311. http://dx.doi.org/10.1016/j.bodyim.2008.03.002

Lin,T.M.,&Crowther, J. H. (2012).An ecologicalmomentary assessment of comparison target as a moderator of the effects of appearance-focused social comparisons. Body Image, 5, 307–311. http://dx.doi.org/10.1016/j.bodyim.2008.03.002

McKinley, B., & Halliwell, E. (2009). Investigating the role of attachment in social comparison theories of eating disorders within a non-clinical female population. European Eating Disorders Review, 17, 371–379. http://dx.doi.org/10.1002/erv. 951

McNulty, J. K., Wenner, C. A., & Fisher, T. D. (2016). Longitudinal associations among relationship satisfaction, sexual satisfaction, and frequency of sex in early marriage. Archives of Sexual Behavior, 45, 85–97. doi:10.1007/s10508-014-0444-6

Milhausen, R. R., Buchholz, A. C., Opperman, E. A., & Benson, L. E. (2014). Relationships between body image, body composition, sexual functioning, and sexual satisfaction among heterosexual young adults. Archives of Sexual Behavior, 44, 1621–1633. doi:10.1007/ s10508-014-0328-9

Moradi, B. (2010). Addressing gender and cultural diversity in body image: Objectification theory as a framework for integrating theories and grounding research. Sex Roles, 63, 138–148. doi:10.1007/s11199- 010-9824-0

Myers, T. M., Crowther, J. H., & Ciesla, J. A. (2009). An ecological momentary assessment of the effects of weight and shape social comparisons onwomenwith eating pathology, high body dissatisfaction, and low body dissatisfaction. Behavior Therapy, 42, 197–210. http://dx.doi.org/10.1016/j.- beth.2010.07.003

Park, K. & Chung, H. S. (2019). Sexual health and sexual activity in the elderly. Journal of the Korean Medical Association, 62(6): 301-307.

Pemberton, C., Paxton, S. J., & Alsaker, F. D. (2008). Body dissatisfaction in adolescent boys and girls: Objectified body consciousness, internalization of the media body ideal and perceived pressure from media. Sex Roles, 59, 633–643. http://dx.doi.org/10.1007/s11199-008-9474-7

Rodgers E, Nicolosi A, Glasser DB, et al. Sexual problems among women and men aged 40e80 y: prevalence and correlates identified in the Global Study of Sexual Attitudes and Behaviors. Int J Impot Res 2015;17:39-57.

Rosenberg, M. (1989). Determinants of self-esteem-a citation classic commentary on society and the adolescent self-image by Rosenberg, M. Current Contents/Social & Behavioral Sciences, 1(11): 16-16.

Rozgonjuk, D., Ryan, T., Kuljus, J. K., Täht, K., & Scott, G. G. (2019). Social comparison orientation mediates the relationship between neuroticism and passive Facebook use. Cyberpsychology: Journal of Psychosocial Research on Cyberspace, 13(1).

Sals, S. G., Wonderlich, S. A., Crosby, R. D., Mitchell, J. E., Crow, S., Peterson, C. B., … Gordon, K. H. (2002). The role of affect in the maintenance of anorexia nervosa: Evidence from a naturalistic assessment of momentary behaviors and emotion. JOURNAL OF ABNORMAL P S Y C H O L O G Y , 1 2 2, 709– 7 1 9 . h t t p : //dx.doi.org/10.1037/a0034010

Sanchez DT, Kiefer AK. Body concerns in and out of the bedroom: implications for sexual pleasure and problems. Arch Sex Behav 2007;36:808-820.

Sánchez-Fuentes, M. D. M., Santos-Iglesias, P., & Sierra, J. C. (2014). A systematic review of sexual satisfaction. International Journal of Clinical and Health Psychology, 14, 67–75. doi:10.1016/S1697- 2600(14)70038-9

Satinsky, S., Reece, M., Dennis, B., Sanders, S., & Bardzell, S. (2015). An assessment of body appreciation and its relationship to sexual function in women. Body Image, 9, 137–144. doi:10.1016/j.bodyim.2011.09.007

Schmiedeberg, C., Huyer-May, B., Castiglioni, L., & Johnson, M. D. (2017). The more or the better? How sex contributes to life satisfaction. Archives of Sexual Behavior, 46, 465–473. doi:10.1007/s10508-016-0843-y

Shaheen, A., Ali, U., Kumar, H., & Makhija, P.M. (2016). Association between body image and marital satisfaction in married adults. Journal of Basic & Applied Sciences, 12(1): 420-425.

Shaheen, A., Ali, U., Kumar, H., & Makhija, P.M. (2016). Association between body image and marital satisfaction in married adults. Journal of Basic & Applied Sciences, 12(1): 420-425.

Stinsky, S., Reece, M., Dennis, B., Sanders, S. & Bardzell, S. (2012). An assessment of body appreciation and its relationship to sexual function in women. Body Image, 3(1): 137- 144.

Tabachnick BG, Fidell LS (ed). Using Multivariate Statistics. 5th ed. Boston, MA: Pearson Education Inc. 1996. 676-780

Thomas, H. N.; Hamm, M.; Borrero, S.; Hess, R. & Thurston, R. C. (2019). Body image, attractiveness, and sexual satisfaction among midlife women: a qualitative study. Journal of Women's Health, 28(1): 100-106.

Træen, B.,Markovic, A., & Kvalem, I. L. (2016). Sexual satisfaction and body image: A cross-sectional study among Norwegian young adults. Sexual and Relationship Therapy, 1–15. doi:10.1080/14681994.2015.1131815

Van Den Brink, F., Vollmann, M., Sternheim, L. C., Berkhout, L. J., Zomerdijk, R. A., & Woertman, L. (2018). Negative body attitudes and sexual dissatisfaction in men: The mediating role of body selfconsciousness during physical intimacy. Archives of Sexual Behavior, 47, 693–701. doi:10.1007/s10508-017-1016-3

Von Soest, T., Wichstrøm, L., & Kvalem, I. L. (2016). The development of global and domain-specific self-esteem from age 13 to 31. Journal of Personality and Social Psychology, 110, 592–608. doi:10.1037/ pspp0000060

Weaver A, Byers S. The relationships among body image, body mass index, exercise & sexual functioning in heterosexual women. Psychol Women Q 2007;30:333-339.

Weaver, A. D., & Byers, E. S. (2018). Young women’s perceptions of the impact of their body image on their sexual experiences. The Canadian Journal of Human Sexuality, 27, 69–78. doi:10.3138/ cjhs.2017-0015

Wiederman Y, Cash TF, Thompson KJ. Sexual experiences among college women: the differential effects of general versus contextual body images on sexuality. Sex Roles 2006; 55:421-427.

Wiederman, M. W. (2012). Body image and sexual functioning. In T. F. Cash (Ed.), Encyclopedia of body image and human appearance (pp. 148–152). Cambridge, MA: Academic Press

Woertman, L., Van Den Brink, F. (2012). Body image and female sexual functioning and behavior: A review. The Journal of Sex Research, 49(2-3): 184- 211.

Yamamiya -Wruble AC, Oliel Y, Leefsma M, Hochner-Celnikier D. Sexual activities, sexual and life satisfaction, and successful aging in women. J Sex Med. 2010;7(7):2401e10. http://dx.doi.org/10.1111/j.1743-6109.2010.01747.x

Yu, J. J. (2016). Trajectories of body dissatisfaction among South Korean youth: Findings from a nationally representative sample. Body Image, 19, 186–194. doi:10.1016/j.bodyim.2016.1