تحلیل جامعه‌شناختی فرآیندهای رسیدن به گورخوابی

مطالعات جامعه شناختی شهری

مقاله 1، دوره 12، شماره 42، خرداد 1401، صفحه 1-30   

نوع مقاله: علمی-پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/uss.2022.694025

نویسندگان

فاطمه صدرنبوی^{* 1}؛ اسما صفت گل²

¹استادیار گروه علوم اجتماعی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران (نویسنده مسؤول)

²کارشناس ارشد گروه علوم اجتماعی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران

چکیده

پدیدة گورخوابی چندسالی است در برخی از شهرهای ایران شکل‌ گرفته است. این پدیده به‌ عنوان یکی از  مهم‌ترین مسائل آسیب‌پذیر در جامعة شهری، مورد توجه جامعه‌شناسان قرار گرفته است. مطالعة حاضر با رویکرد کیفی و با هدف شناسایی فرآیندهای بروز گورخوابی در میان گورخوابان به بررسی پرداخته است. از آنجا که برای فهم درست پدیدة گورخوابی، شناخت دینامیک ورود به این شکل از زندگی حائز اهمیت است، ما نیز با استفاده از روش تحلیل روایت بر اساس روش هوئوپرت، به زندگی آن‌ها رسوخ کرده تا بتوانیم فرایندهای مهم زندگی که آن‌ها را به سمت گورخوابی کشانده است را به دست آوریم، استفاده نموده‌ایم. برای فهم عمیق‌تر عوامل رسیدن به گورخوابی، از تکنیک مصاحبه‌های باز و عمیق استفاده و نمونه‌گیری به صورت هدفمند انتخاب شده است. اعتبار‌یابی با استفاده از معیار زاویه‌بندی دنیزین و پایایی بر اساس چهار معیار صحت فرآیندهای دنبال شده، قابل فهم بودن، استفاده از مستندات و شواهد کافی و فراهم‌سازی مکانیزم‌های غلبه بر خطا بوده است. بر اساس یافته‌های تحقیق می‌توان به سه مدل کلیدی و برساختی دربارة فرآیند گورخوابی دست‌یافت؛ 1- مدل سابقة اعتیاد در خانواده 2_ مدل فقر فرهنگی 3_ مدل عوامل ‌اجتماعی _ اقتصادی.
 
 
 

کلیدواژه‌ها

گورخوابی؛ بی‌خانمانی؛ خانوادة متزلزل 

مراجع

استراوس، انسلم؛ کربین، ژولین.(1392) . مبانی پژوهش‌کیفی (فنون و مراحل تولید نظریة زمینه‌ای)، ترجمة ابراهیم افشار ، تهران: نشر نی

 بخشی‌نیا، اکبر. (1397). فهم تجربة زیستة افراد کارتن‌خواب و ارائة الگوی توانمندسازی آنان؛ پژوهش‌کیفی، دانشگاه علامه طباطبایی.

پروین، ستار و علی بابایی، یحیی. (1395). جامعه‌شناسی آسیب‌های اجتماعی در شهر تهران؛ مطالعه‌ای تجربی، مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی‌شهری (شهرداری تهران)

توسلی، غلام عباس. (1374). نظریه‌های جامعه‌شناسی. تهران: انتشارات سمت.

جوادی، سید محمد حسین؛ پیله‌وری، اعظم. (1396). بررسی تجربة زیستة مصرف‌کنندگان بی‌خانمان، پژوهش‌کیفی، فصلنامة اعتیادپژوهی سوء مصرف مواد، سال یازدهم، شمارة چهل و یکم. بهار 96.

خبرگزاری ایرنا https://www.irna.ir  

دغاقله، عقیل، کلهر، سمیرا. (1389). آسیب‌های شهری در تهران، زیر نظر مطالعات‌ اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران، انتشارات جامعه‌شناسان.

دیاری، مرتضی. (1397). روایت‌پژوهی طرد اجتماعی زنان کارتن خواب، شهر تهران.

ذکایی، محمدسعید. (1387). روایت، روایت‌گری و تحلیل شرح حال‌نگارانه، پژوهش‌نامة علوم انسانی و اجتماعی، ویژه‌نامة 96-97.

روزنامة شهروند    https://sharvand-newpaper.ir

ستاری، بهزاد؛ اعظم، احد و محمدی، محمدعلی.1382. بررسی میزان گرایش به اعتیاد در سنین بالای ده سال در استان اردبیل، رفاه اجتماعی،3 (9).

سفیری، خدیجه؛ خادم، رسول. (1392). بررسی وضعیت امید به زندگی زنان بی‌خانمان شهر تهران، مجلة مطالعات توسعة اجتماعی ایران، سال ششم، شمارة اول، زمستان 92.

شیانی، ملیحه. ( 1382). وضعیت شهروندی و موانع تحقق آن در ایران، رسالة دکتری جامعه‌شناسی، تهران دانشگاه علامه طباطبایی.

صدیق سروستانی، رحمت اله و نصراصفهانی، آرش.(1389). اعتیاد طرد اجتماعی و کارتن‌خوابی در شهر تهران؛ پژوهش کیفی، مجله بررسی مسائل اجتماعی ایران، سال اول، شمارة چهارم، زمستان89.

علیوردی نیا، اکبر.(1389). جامعه‌شناسی کارتن‌خوابی، تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.

قنادان، منصور و همکاران . (1375). مفاهیم کلیدی جامعه‌شناسی، تهران: انتشارات آوای نور.

کلانتری، عبدالحسین و همکاران. (1392). سیاست‌گذاری اجتماعی در مواجهه با پدیدة کارتن‌خوابی، مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران.

کوئین، بروس. (1370). درآمدی بر جامعه‌شناسی، ترجمه محسن ثلاثی، تهران:  نشر فرهنگ معاصر.

 لهسایی زاده، عبدالعلی؛ اشرفی، حجت‌اله. (1381). بررسی عوامل تعیین‌کننده کار کودکان (مطالعة موردی شهرستان کاشان)، پژوهشنامة فرهنگی، شمارة 1-2.

ویکی پدیاhttps://fa.m.wikipedia.org   

Anderson,Isobel  (2010),”Homeless Research in Europe, Service for Homelessness “,University of Stirling,Scotland,uk.

Arnold, K. R. (2004).” Homeless,Citizenship, and Identify:The Uncanniness of Late Modernity. Albany”:State University Press of New York

 

Burt, Martha R. (2007). “Carol L. Pearson , Ann Elizabeth Montogomery. Homelessness” Prevention, strategies, effectiveness. Nova Science Publishers, New York.

Cronley,C.(2010).”Unraveling the social construction of homelessness.” Journal of Human Behaviore in the social Environment, 20: 319-333

Dashora,M,S.Pushpangali(2010),”Empoweless Youth. An Evaluation of a Participatory Action Research Based progrom”School of the Ohio State University

Fall, Kevin L.(2014),”Homelessmen: exploring the experience of shame”,phd thesis,university of lowa

Gatlin, Dallas W. (2014).” The voise of the Homeless Adult Male: perception of those Who Have Successfully Transitioned to self- sufficiency”,Ed.D. Dissertatation. Paper 69

Glaser,B.G.and Strauss, A.L. (1967)”The Discovery of Granded Theory: Strategies for Qualitative Research”. Chicago,IL: Aidine

Hasselbrock V.& Hesselbrock M. (2006)”Are there empirically supported and clinically usefui subtypes of alcohol depended?” Department of psychiatry and School of Sosial Work, University of Connecticut School of Medicine, Farmington,CT.USA

Hodges,Sharan Ella & Beamer  Patricia(2014),”Chronically Homeless Service Needs”, California State university

Hopper,K.(1991). Homelessness old and new: matter of definition. Understanding homelessness:New policy and research perspectives

Kesia et at.(2012),”The Homelessness journey of Homeless people With Complex Needs”, CRESR,Sheffield Hallam University.uk

Koegle,paul(2007),”Homeelessness Handbook,causes of homelessness”,Ed. David Levinson and Ross. Great Barrington, MA: Berkshire publishing Group,245-255. Print

Kindsey,McCarty(2013), Dissertation,”Homelessness and identity: a critical review of the literature and theory”, centre for Reginal Economic and Social Research

Malcam, B.(2004). Evaluating the effects of self-esteem on substsnce abuse among Men s Studies, 19(3), 227-235

Mann, Hyung Hur(2006),”Empowerment in Terms of Theoreitical Perspectives”Konkuk University, journal of community psychology, vol.34,No, 5 ,523-540

Mayor,Robecca C.”(2011),”African Men Facing Homelessness and cooccurring Disorders”, A Q ualitative Lnvestigation of Multiple StigmasDisertation(2009)

Morgan,William (2011),”Escaping From Homelessness”, An interpretative phenomenological gical study

Patterson Patterson, A & TWEED, R. G.(2009). Escaping homelessness: Anticipated and perceived facilitators.

Paul,Diane B.)2003). Darwin, social Darwinism and Eugenics. In the Cambridge companion to Darwin

Philipps,Kaitline,(2012)”Homelessness: Causes,Culture and community Development as a solution

Ravenhill,Megan,Honor,(2014).” The Culture of Homelessness: An ethnographic study”, published by ProQuest LLC

Sadan, Elishcva(2004),”Empowerment and community planning: Theory and practice of pepple-Focused Sosial Solution”

Shier,Micheal L(2010),”Perspectives of Employed people experiencing Homelessness of self and Being Homeless”

Snow,D & Anderson, L(1993).” Down on their

 luck: A study of homeless street people”. Berkeley, CA:University of Califoenia Press

Vangeest, Janathan B.and Johnson,Timothy P.(2002),”Substance Abuse and Homelessness: Direct or Indirect Effecteds?