ارزیابی مقیاس مجتمع‌گردشگری برتوانمندسازی شهری درشهرستان پارس‌آباد مغان

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 3، دوره 18، شماره 3 - شماره پیاپی 64، آذر 1402، صفحه 37-48   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

بهروز محمدی یگانه¹؛ مهدی چراغی^{* 2}؛ ثریا نصیری³

¹دانشیار گروه جغرافیا، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

²استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

³دانش آموخته کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی گردشگری، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

چکیده

مقدمه: گردشگری به عنوان بزرگترین تحرک اجتماعی،  دارای پیامدهای فرهنگی و فضایی متعدد برای نواحی شهری است؛ بدین جهت برای اثربخش کردن هرچه بیشتر توسعه گردشگری و ارتقاء پیامدهای مثبت آن، نیازمند شناخت و توجه ویژه به نقش مجتمع­های گردشگری می­باشد.
هدف پژوهش: هدف پژوهش حاضر  ارزیابی  مقیاس مجتمع­گردشگری برتوانمندسازی شهری در  شهرستان پارس­آباد مغان است.
روشناسی تحقیق: این پژوهش ازنظر ماهیت توصیفی – تحلیلی و از نظر هدف کاربردی است. برای گردآوری داده‏ها از روش‏های کتابخانه‏ای و میدانی شامل مشاهده - پرسشنامه استفاده‌ شده است. جامعه آماری در مورد بررسی در شهرستان پارس‏آباد که طبق فرمول کوکران 352 نفر  از بین ساکنان  دو شهر دارای مجتمع و فاقد مجتمع به‌عنوان حجم نمونه تعیین و با استفاده از روش نمونه‌گیری سیستماتیک پرسشنامه‌ها تکمیل شده است.
قلمرو جغرافیایی پژوهش: شهرستان پارس‌آباد مغان جلگه‌ای نسبتاً گسترده‌ای است که با مساحتی بالغ ‌بر 1383 کیلومترمربع حدود 14 درصد از مساحت استان اردبیل را به خود اختصاص داده و شمالی‌ترین منطقه در شهرستان استان اردبیل می‌باشد.
یافته­ ها: به ترتیب بعد اقتصادی733/0، بعد اجتماعی695/0و بعد و زیست محیطی214/0 بیش‌ترین نقش را در تمّییز توانمندی شهری بین دو گروه – شهری دارای مجتمع‌های گردشگری شهر اصلاندوز و فاقد مجتمع‌های گردشگری شهر تازه­کند ایفا می‌کنند.
نتایج: ابعاد توانمندسازی شهری بین دو گروه شهری دارای مجتمع‌های گردشگری شهر و فاقد مجتمع‌های گردشگری حدود51درصد تغییرات واریانس و در متغیر توانمندسازی شهری  را پیش­بینی نموده و حدده 50 درصد تعییرات توانمندسازی شهری توسط عواملی دیگری در این تحقیق مورد بررسی قرار نگرفت، پیش بینی می­شود. 

کلیدواژه‌ها

گردشگری؛ گردشگری شهری؛ توانمندسازی؛ شهرستان پارس‌آباد مغان

مراجع

احمدی، محمدصالح؛ تقی­رهنما، محمد و علی اکبری، اسماعیل. (1399). ارزیابی جاذبه­های و ظرفیت­های گردشگری شهری در نظام مطالعاتی طرح­های توسعه شهری کرمانشاه از منظر برد توریستی. مجله مطالعات برنامه­ ریزی سکونتگاه­های انسانی، 15(54)، 1084-1069.

ایزدی، صمد و محسنی، عباس. (1393). بررسی راه­های توانمندسازی کارکنان ادارات آموزش و پرورش مازندران و ارائه الگوی مناسب. فصلنامه رویکرد جدید در مدیریت آموزشی، 6(6)، 24-12.

پاپلی­یزدی، محمدحسین و سقایی، مهدی. (1390). گردشگری (ماهیت و مفاهیم). تهران: انتشارات سمت.

پالیزبان، سیاوش و اربابی، آزاده. (1399). پیامدسنجی اجرای پروژه­های تفریحی بر مولفه­های کیفیت زندگی محلات پیرامون (مطالعه­موردی: مجموعه تفریحی و سرگرمی پارک آزادگان منطقه 15 تهران). مجله مطالعات برنامه­ ریزی سکونتگاه­های انسانی، 15(4)، 1174-1159.

حامیان، پریسا؛ المدرسی، سید علی؛ عفتی، میثم؛ کاوسی، حمیده و رشیدی، علی. (1394). مکانیابی مجتمع گردشگری به روش تصمیم‌گیری چند معیاره با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی شهرستان ماسال). فصل‌نامه تحقیقات جغرافیایی. ۳۰(۴)، ۱30-۱16.

حسینی خواه، حسین؛ تقوایی، مسعود و علیزاده اصل، جبار. (1394). استراتژی توسعه شهری با تأکید بر توانمند سازی محلات شهری مطالعه موردی: محله اکبرآباد یزد. مجله آمایش جغرافیایی فضا، 5(15)، 148-129.

حیدری ساربان، وکیل. (1395). مطالعه و تحلیل تأثیرات توسعه گردشگری بر سبک زندگی روستایی (مطالعه موردی: شهرستان اردبیل). مجله جغرافیا (برنامه­ریزی منطقه ­ای)، 6(4) ، 85-70.

رحیمی، داریوش و رنجبر دستنایی. (1391). تحلیلی بر شناخت توانمندیها و برنامه­ریزی راهبردی توسعه گردشگری در سد کارون با استفاده از مدل (SWOT). فصلنامه برنامه­ ریزی منطقه­ ای. 2(7)، 108-93.

رهنمایی، محمدتقی؛ علی­اکبری، اسماعیل و صفری­، علیزاده. (1393). ارزیابی مدل مفهومی از عوامل موثر بر توانمندسازی توسعه گردشگری   (مطالعه ­موردی: استان آذربایجان غربی). مطالعات و پژوهشی­های شهری و منطقه ­ای، 7(25)، 120-103.

زردان، میثم و منصور ­بهمنی، مسلم. (1394). گردشگری روستایی و اصول توسعه گردشگری پایدار. همایش ملی عمران و معماری با رویکرد بر توسعه پایدار، 9-6.

شمس، مجید؛ احمدی، دهرشید محمد و خداکرمی، مهناز. (1391). توریسم و توانمند سازی اقتصاد روستایی (نمونه موردی: روستای اورامان تخت).  مجله مطالعات برنامه­ ریزی سکونتگاه­های انسانی. 7(20)، 70-57.

شمس­الدینی، علی؛ درخشان، الهام و کریمی، بیزار. (1395). ارزیابی اثرات توانمند سازی نیروی انسانی در توسعه صنعت گردشگری (مطالعه موردی: استان گهگیلویه و بویراحمد). فصلنامه برنامه­ ریزی منطقه ­ای، 6(24)، 100-89.

شیرمحمدی، یزدان؛ جلالیان، اسحاق و عابدی؛ فرزانه. (1399). اثر سواد جغرافیایی گردشگری راهنمایان تور بر رضایتمندی گردشگران. فصلنامه پژوهش­های جغرافیای انسانی، 52(4)،  1233-1217.

ضرغام بروجی، حمید و صداقت، مریم. (1397). مدل فرایند توسعه پایدار گردشگری جمهوری اسلامی ایران بنیاد داده­های نظری با تأکید بر برنامه­های پنج ساله توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی. فصلنامه گردشگری و توسعه، 7(3)، 73-25.

عنابستانی، علی اکبر؛ شایان، حمید و تقیلو، علی اکبر. (1392). نقش مشارکت در توانمند سازی اقتصادی مناطق روستایی با تأکید بر کشاورزی (مطالعه موردی: شهرستان ایجرود بالا- استان زنجان). فصلنامه فضای جغرافیایی،  44(13)، 90-73.

عینالی، جمشید؛ چراغی، مهدی و عباسی، فریبا. (1398). تحلیل اثرات گردشگری خانه‌های دوم بر اقتصاد خانوارهای روستایی. مجله مطالعات برنامه ­ریزی سکونتگاه­های انسانی، 4(14)، 1165-1349.

گازا، مریم؛ مولائی هشجین، نصرالله؛ پوررمضان، عیسی و افشاری آزاد، محمدرضا. (1400). تبیین نقش گردشگری در پایداری کالبدی و نهادی روستاها (شهرستان آمل-استان مازنداران). مجله  مطالعات برنامه­ ریزی سکونتگاه­های انسانی، 16(4)، 683-693.

محمدی، عبدالمجید؛ اعتباریان، اکبر و ابراهیم­زاده، رضا. (1398). تدوین نقشه راه گردشگری شهری با رویکرد توسعه منابع انسانی (مطالعه موردی: استان اصفهان). مجله جغرافیا و مطالعات شهری و منطقه‌ای، 8(32)، 112-97.

مسعود، محمد و  حق وردیان، فاطمه. (1391). نقش سرمایه اجتماعی بر توانمندسازی سکونتگاه های غیررسمی (مطالعه موردی: پیرامون محله استخر عینک رشت). مجله مطالعات برنامه ­ریزی سکونتگاه­های انسانی. 7(18)، 140-128.

Abou-Shouk, M.A., Mannaaab, M. T., Elbazce,  A. M    .(2021). Women's empowerment over recreation and travel expenditures in Pakistan: Prevalence and determinants. Tourism Management Perspectives, 37(2), 1-12.

Cynarski, W., & Grzywacz, R. (2016). Tourist, ecological and recreational behaviours in leisure time–contribution to the sociology of leisure. Price Naukowe Academia mi. Jana Długosza w Częstochowie Cultural Fizyczna, 15(1), 79-88.

Manzoor, F., Wei, L., Asif, M., Haq, M. Z. U., & Rehman, H. U. (2019).The contribution of sus-tainable tourism to economic growth and employment in Pakistan. International Journal ofEnvironmental Research and Public Health,16(1),1-14.

Mokras-Grabowska, J. (2017). 'Nowe rekreacyjne przestrzenie miejskie w obiektach postindustrialnych i ich percepcja' ['New recreational areas in postindustrial complexes'] Studia Periegetica,3(19),134-153.

Mshenga, P. M., Richardson, R. B., Njehia, B. K., & Birachi, E. A. (2010). The contribution of tourism to micro and small enterprise growth. Tourism Economics, 16(4), 953-964.

Frechtling, D. (2013). The Economic impact of tourism: Overview and examples of macroeconomic analysis. UNWTO Statistics and TSA Issues Paper Series.

Palicki, S., & Stachowska, P .(2016). Estetyzacja artystyczna w procesie rewitalizacji miast ['Artistic aestheticization in the process of urban revitalization'] Prace naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu [Research papers of Wrocław University of Economics] no 418.