واکاوی نقش ظروف اعتباری در نظم بخشی روابط حقوقی مالی با مطالعه تطبیقی فقه شیعه و نظام حقوقی ایران و فرانسه

تحقیقات حقوقی بین المللی

مقاله 33، دوره 15، شماره 55، خرداد 1401، صفحه 681-669   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/alr.2022.1961242.2391

نویسندگان

علی شریعتی مهر¹؛ ابراهیم عبدی پور^{* 2}؛ ابراهیم دلشاد³

¹دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران. رایانامه: shariatimehrali.gmail.com

²استاد گروه حقوق خصوصی، دانشگاه قم، قم، ایران. (نویسنده مسئول). رایانامه: [e-mail]

³استادیار گروه حقوق خصوصی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران. رایانامه: [e-mail]

چکیده

زمینه و هدف: اامروزه در نظام های حقوقی مقتبس از نظام رومی ژرمنی به طور کلی مباحث حقوقی به دو بخش حقوق تعهدات و حقوق اموال تقسیم می گردند. نویسندگان قانون مدنی نیز در همین راستا، مباحث این قانون را در جلد اول به مبحث کلی «در اموال» اختصاص داده اند. اما مباحث مرتبط با حقوق تعهدات بر خلاف مجزا بودن در نظام رومی ژرمنی تحت عنوان «عقود و معاملات و الزامات» و نیز «عقود معینه» با وجود الگوپذیری از فقه و با هدف تلفیق دو نظام، ذیل عنوان کلی «در اموال» آورده شده اند. تحقیق حاضر در صدد معرفی و جایگاه ظروف اعتباری در تحقق آثار روابط حقوقی مالی می باشد.
روش: تحقیق حاضر به صورت روش توصیفی و تحلیلی انجام شده است.
یافته‌ها و نتایج: با لحاظ موضوع گرایی، نظم بخشی به روابط حقوقی مالی اشخاص در فقه با دو ظرف اعتباری «ذمه و عهده» تبیین و در نظام غرب نیز این روابط با ظرف اعتباری «دارایی» تنظیم می گردند. به همین جهت فلسفه خلق ظروف اعتباری علاوه بر مورد مذکور ایجاد حداقل وابستگی اموال به اشخاص و نیز اصالت بخشیدن به آن به منظور سهولت در استیفاء طلب و انتقال از شخصی به شخص دیگر می باشد. لذا قانون مدنی نیز در راستای تلفیق حقوق اموال و حقوق تعهدات به نوعی ارتباط و تعامل را میان ظروف اعتباری در جهت نظم بخشی به روابط حقوقی مالی برقرار نموده است.

کلیدواژه‌ها

نظام حقوقی اسلام؛ نظام رومی ژرمنی؛ حقوق اموال؛ تحقق تعهدات؛ ذمه؛ عهده؛ دارایی

مراجع

* قرآن کریم

- انصاری، شیخ مرتضی، مکاسب، ج3، قم، نشر کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری، 1410ه.ق (چاپ اول).

- جعفری لنگرودی، محمدجعفر، فلسفه اعلی در علم حقوق، تهران، کتابخانه گنج دانش، 1382 (چاپ اول).

- جعفری لنگرودی، محمدجعفر، الفارق، ج3، تهران، کتابخانه گنج دانش، 1388 (چاپ دوم).

- حائری، سیدکاظم، فقه العقود، قم، نشر مجمع اندیشه اسلامی، 1423 هـ .ق (چاپ دوم).

- حیاتی، علی عباس، اموال و مالکیت، تهران، نشر میزان، 1388 (چاپ اول).

- خمینی، روح الله؛ البیع، ج5، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ اول، 1421 هـ .ق

- خمینی، روح الله؛ البیع، ج1، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ اول، 1409.

- صفائی و دیگران، اشخاص و محجورین، تهران، نشرسمت، 1378 (چاپ چهارم).

- عبدی پور فرد، ابراهیم و دیگران، مقاله خلط نظری ناشی از خطا در واژه شناسی، حقوق خصوصی دوره 11 شماره یک بهار و تابستان 1393، صفحات 108-81

- عسکری، رضا، ماهیت حکم وضعی و تفاوت آن با حکم تکلیف از منظر اصولیون شیعه، رسائلی، مجله علمی دانش پژوهان مرکز آموزشهای تخصصی فقه، شماره 4، پائیز 1394، صفحات 27 تا 42  

- قبولی در افشان، سیدمحمد هادی، واکاوی عهدی یا تکمیلی بودن بیع کلی در فقه امامیه و حقوق موضوعه، فصلنامه اداره کل آموزش دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی، سال اول، شماره اول، زمستان 1394، صفحات 118-89

- قربان پور، امیرمهدی، مسؤولیت قراردادی، تهران، نشر مجد، 1391، (چاپ اول).

-کاتوزیان، ناصر، نظریه عمومی تعهدات، تهران، نشر دادگستر، 1379 (چاپ اول).

- محقق داماد، سیدمصطفی،  نظریه عمومی شروط، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی، 1388 (چاپ اول).

- نعمت اللهی، اسماعیل، تحلیل فقهی حق عینی و دینی و مفاهیم مرتبط، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، سال دوم، شماره سوم، زمستان 1389، صفحات 132 تا 109.

- هاشمی و دیگران، حقوق اموال و مالکیت، تهران، نشر مجد، 1392 (چاپ اول).

- یزدانیان، علیرضا، مطالعات تطبیقی در حقوق تعهدات، ج یک، تهران، میزان، 1392 (چاپ اول).

- یوسف زاده، مرتضی، حقوق مدنی 1و2، تهران، میزان، 1389 (چاپ اول).

-Naudin Thomas, La theonie du patrimoine a lepreuve de la fiducie. 

- La notion de paterimoine: theorie classique et modern cours- de- droit. net 2019.

Mathe Nicolas. La disparition du principe de lunite du patrimoine: fantasme ou realite?