بازآفرینی فرهنگی بافت تاریخی شهری با تأکید بر سیاست‌های ملی و محلی دانشگاه‌ها (منطقه 12 کلان‌شهر تهران)

آمایش محیط

دوره 15، شماره 57، شهریور 1401، صفحه 43-62   

نوع مقاله: کاربردی

نویسندگان

صدرالدین متولی¹؛ موسی کمانرودی²؛ سیدعلی حسینی سنگنو^{* 1}؛ غلامرضا جانباز قبادی¹

¹(گروه جغرافیا، واحد نور، دانشگاه آزاد اسلامی، مازندران، ایران)

²(گروه جغرافیای انسانی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران)

چکیده

در سال‌های اخیر ارتباط دانشگاه و شهر به‌طور فزاینده‌ای تبدیل به یک موضوع فراگیر شده است. از جمله حوزه­های مؤثر دانشگاه، نقش‌آفرینی آن در ارتقاء کیفیت فرهنگی بافت تاریخی شهرهاست. برای این منظور در این پژوهش به بررسی نقش دانشگاه در بازآفرینی فرهنگی بافت تاریخی کلان‌شهر تهران پرداخته‌شده است. هدف از این پژوهش شناسایی معیارهای عملکردی دانشگاه­ها در بازآفرینی فرهنگی بافت تاریخی است. روش پژوهش کاربردی و توصیفی-تحلیلی است. محدوده پژوهش بافت تاریخی شهر تهران منطبق بر منطقه 12 شهرداری تهران است. جامعه آماری پژوهش، متخصصان و هیأت ‌علمی رشته­های برنامه­ریزی شهری، شهرسازی و معماری است. حجم نمونه 35 نفر بوده و این تعداد بر مبنای اشباع نظر نخبگان انتخاب شده است. روش جمع­آوری داده­ها به صورت مشاهده، مصاحبه نیمه­ساختار یافته و پرسشنامه بوده است. روش تجزیه‌وتحلیل داده­ها با استفاده از آزمون T-Test و روش معادلات ساختاری بوده است. یافته­های حاصل نشان می‌دهد که دانشگاه­ها با مصادیق مختلفی می­توانند در بازآفرینی فرهنگی نقش مؤثری ایفا کنند. در این خصوص ضریب مسیر بین متغیر عملکرد دانشگاه‌ها در بازآفرینی فرهنگی به میزان 0.971 گویای این واقعیت است که سازوکارهای حاکم بر ساختار درونی دانشگاه­ها در حوزه فرهنگی به‌صورت نمودهای بازآفرینی فرهنگی در بافت قدیم قابل پیاده کردن است. همچنین سازه تأثیر سیاست­های ملی و محلی بر عملکرد دانشگاه‌ها نشان می‌دهد که این سیاست­ها به‌خصوص در حوزه ملی بر عملکرد دانشگاه‌ها تأثیر مثبتی داشته و میزان این ضریب 0.978 به دست آمد؛ بنابراین می­توان نتیجه گرفت که سیاست‌های ملی بر عملکرد دانشگاه‌ها تأثیر گذاشته و این عملکرد نمودهای خود را در بازآفرینی فرهنگی می­تواند نشان دهد.

کلیدواژه‌ها

بافت تاریخی؛ بازآفرینی شهری؛ بازآفرینی فرهنگی؛ دانشگاه‌ها؛ منطقه 12 تهران

مراجع

1. امین­زاده، ب.، دادرس، ر. 1391. بازآفرینی فرهنگ مدار در بافت تاریخی شهر قزوین با تأکید بر گردشگری شهری. دو فصلنامه معماری ایرانی، 1(2): 99-108.
2. بهزادفر، م. 1386. هویت شهر؛ نگاهی به هویت شهر تهران. چاپ سوم. انتشارات نشر. 330 صفحه.
3. پژوهان، م.، پورمقدم، ز. 1396. برنامه‌ریزی راهبردی گردشگری شهری با رویکرد بازآفرینی فرهنگ مبنا در بافت‌های تاریخی (مطالعه موردی: بافت قدیم شهر رشت). فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات شهری، 7(27): 53-63.
4. پوراحمد، ا.، اکبرنژادیابی، ر. 1390. هرم بازآفرینی بافت تاریخی شهری با استفاده از مدل SWOT (نمونه موردی: بافت تاریخی شهر بابل). فصلنامه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری چشم‌انداز زاگرس، 3(9): 81-107.
5. پوراحمد، ا.، حبیبی، ک.، کشاورز، م. 1388. سیر تحول مفهوم‌شناسی بازآفرینی شهری به‌عنوان رویکردی نو در بافت‌های فرسوده شهری. فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی، 1(1): 73-92.
6. پیرحیاتی، ع.، وظیفه‌دوست، ح.، جعفری، پ.، سیف، ا. 1400. تحلیلی بر تأثیرگذاری برنامه‌های بازاریابی اجتماعی اجرا شده توسط شهرداری همدان بر باورهای زیست محیطی. فصلنامه آمایش محیط، 14(53): 67-84.
7. حبیبی، س. 1387. از شار تا شهر (تحلیلی تاریخی از مفهوم شهر و سیمای کالبدی آن تفکر و تأثر). چاپ یازدهم. انتشارات موسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران. 274 صفحه.
8. حسینی سنگ‌نو، س.ع.، کمانرودی کجوری، م.، متولی، ص.، جانباز قبادی، غ. (1398)، نقش دانشگاه‌ها در بازآفرینی فرهنگی بخش تاریخی مرکزی شهر تهران. فصلنامه شهر پایدار، 2(3): 97-110.
9. دانشپور، ع.، شیری، ا. 1394. عناصر کالبدی، کارکردی شکل‌دهنده به هویت بافت‌های تاریخی شهر ایرانی اسلامی. فصلنامه علمی-پژوهشی نقش‌جهان، 5(1): 17-25.
10. شاهینی‌فر، م.، پاهکیده، ا.، چاره‌جو، ف.، خالدیان، ژ. 1399. سنجش میزان مشارکت‏های مردمی در نوسازی بافت‏های فرسوده شهری (نمونه موردی: بافت قدیم شهرکرمانشاه). فصلنامه آمایش محیط، 13(48): 153-172.
11. شکوئی، ح. 1383. دیدگاه‌های نو در جغرافیای شهری، جلد اول. چاپ ششم. انتشارات سازمان سمت. 570 صفحه.
12. شماعی، ع، پوراحمد، ا. 1384. بهسازی و نوسازی شهری از دیدگاه جغرافیا. چاپ اول. انتشارات مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران. 414 صفحه.
13. عالی‌پور، ع.، عنایتی، ت. 1396. تجاری‌سازی پژوهشات دانشگاه‌های نسل چهارم. فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات بین‌رشته‌ای دانش راهبردی، 7(26): 53-76.
14. عبداله‌زاده فرد، ع., شکور، ع.، محمدی، زهرا. 1400. تأثیر هویت شهری در گذرهای تاریخی با رویکرد پیاده محوری نمونه موردی: گذر کوچه اتابکان. فصلنامه آمایش محیط، 14(53): 155-176.
15. عزیز، م.، عزیزی، ا. 1395. نسل سوم دانشگاهی: تجربه‌های موفق دانشگاه‌های برتر در آموزش کارآفرینی با اتکا به منابع صنعت. نشریه صنعت و دانشگاه، 9(31): 1-13.
16. گلپایگانی، م. 1389. تحلیل عملکرد فضایی مراکز آموزش عالی در توسعه پایدار فرهنگ شهری کلان‌شهر تهران. رساله دکتری در رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه پیام نور تهران، 251 صفحه.
17. لطفی، س. 1390. بازآفرینی شهری فرهنگ مبنا: تأملی بر بن‌مایه‌های فرهنگی و کنش بازآفرینی. نشریه هنرهای زیبا، معماری و شهرسازی، 3(45): 49-62.
18. محمدپور، ب.، رحیمیان، ح.، عباس پور، ع.، دلاور، ع. 1391. بازشناسی چالش‌های فراروی تجاری‌سازی پژوهش‌های مدیریت آموزشی با ارائه نظریه زمینه‌ای. فصلنامه رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 3(3): 1-26.
19. Etzkowitz, H. 2004. The evolution of the entrepreneurial university. International Journal of Technology and Globalization, 1(1), 64-77.
20. Nagy, J., Robb, A. 2007. Can Universities Be Good Corporate Citizens? Critical Perspectives on Accounting, 19(8): 1414-1430.

Vicjery, J. 2007. The Emergence of Culture-led Regeneration: A policy concept and its discontents. University of Warwick: Centre for Cultural Policy StudiesWiewel, W., & Perry, D. 2005. Global universities and urban development: case studies and analysis. Edition 1. Published by Routledge. 360 pages.