بررسی نقش مؤلفه‌های کالبدی امنیت در ایجاد حس دلبستگی به مکان (نمونه مورد مطالعه: مجتمع‌های مسکونی آسمان و یاسمین شهرستان مراغه)

آمایش محیط

دوره 15، شماره 57، شهریور 1401، صفحه 63-80   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

اسلام کرمی^{* 1}؛ لیلا رحیمی²؛ مهرناز بلوغی³؛ حدیث بردبار⁴

¹(استادیار، دانشکده مهندسی معماری و شهرسازی، دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود، ایران)

²(استادیار، گروه معماری، دانشکده عمران، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران)

³(دانشجوی دکتری، گروه معماری، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی اردبیل، ایران)

⁴(دانشجوی دکتری، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده برنامه‌ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران)

چکیده

امروزه نادیده گرفتن اصول و مؤلفه‌های امنیت در طراحی مجتمع‌های مسکونی، منجر به کاهش میزان دلبستگی به مکان شده است. هدف پژوهش حاضر ارتقاء میزان دلبستگی به مکان در مجتمع‌های مسکونی شهر مراغه از طریق مؤلفه‌های کالبدی امنیت می‌باشد. پژوهش حاضر به لحاظ هدف، کاربردی و از نظر ماهیت و روش، تحلیلی و میدانی به شیوه آمیخته می‌باشد، همچنین برای گردآوری داده‌های پژوهش از مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی (پرسش‌نامه) استفاده شده است؛ به‌طوری که داده‌های کمی با پرسش‌نامه پژوهشگرساخته گردآوری شد و برای تحلیل‌های پژوهش نیز از آزمون‌های آماری پیرسون و رگرسیون خطی استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که وضعیت مؤلفه‌های کالبدی امنیت و دلبستگی به مکان در مجتمع‌های مسکونی شهر مراغه از دیدگاه ساکنان مطلوب و در وضعیت متوسط رو به بالا ارزیابی شده است، همچنین بین مؤلفه‌های امنیت (به جز مؤلفه‌های کیفیت محیط زندگی و مجاورت با کاربری‌ها) و دلبستگی به مکان ارتباط خطی برقرار می‌باشد. از لحاظ میزان تأثیرگذاری نیز مؤلفه‌های قلمروبندی و نظارت بیشترین تأثیر را بر دلبستگی به مکان دارند.

کلیدواژه‌ها

امنیت؛ دلبستگی به مکان؛ مجتمع مسکونی؛ مراغه

مراجع

 

1. احمدی‌پور، ز.، میرزایی‌تبار، م. 1390. نقش احساس مکانی در سازماندهی سیاسی فضا. آمایش محیط، 12 (4): 62-47.
2. امیرکافی، م.، فتحی، ش. 1390. بررسی عوامل مؤثر بر دلبستگی به محله مسکونی نمونه مورد مطالعه: شهر کرمان. مطالعات اجتماعی ایران، 5 (13): 41-1.
3. البرزی، ف.، ظریف پور لنگرودی، آ.، سهیلی، ج. 1399. تبیین نقش نماهای شهری در ایجاد دلبستگی به مکان در بین شهروندان نمونه موردی: نماهای مسکونی شهر تهران. پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 40 (11): 232-217.

 

4. فتح بقالی، ع.، صنیعی‌پور، ح. 1395. تأثیر عناصر کالبد-فضایی (معماری) بر دلبستگی به مکان شهروندان در مجموعه بازار تبریز. آمایش محیط، 43 (11): 124-97.
5. فکوهی، ن.1390. همسازی و تعارض در هویت و قومیت. تهران، نشر گل آذین.
6. کشاورزی، گ.، جلالیان، س. 1398. تبیین نقش عوامل مؤثر بر قلمرویابی در ایجاد حس تعلق به مکان در مجموعه‌های مسکونی مطالعه موردی: مجموعه مسکونی اعتمادیه همدان. مطالعات محیطی هفت حصار، 27 (7):91-81.
7. میرزاحسین، س.، احمدی، م.، ذاکر حقیقی، ک. 1399. بررسی چگونگی ساختار و عوامل مؤثر بر زیست‌پذیری فضاهای شهری بر مبنای حس تعلق به مکان بین شهروندان تهرانی. آمایش محیط، 56 (15): 46-27.
8. Alimardani, M., Sharghi, A., Mahdneshin, N. 2017. Investigating the Role of Security in the Vitality and Nightlife of Urban Public Spaces. Quarterly Journal of Applied Arts, 3 (8): 15-26.
9. Beery, T., Jeonsson, K. I. 2017. Outdoor recreation and place attachment: Exploring the potential of outdoor recreation within a UNESCO biosphere reserve. Journal of Outdoor Recreation and Tourism, 17(8): 54-63.
10. Comstock, N. L., Miriam, D., Marshall, J., Mah-J, S., Marks Michad, B., Jill, S. 2015. Neighborhood attachment and its correlates: Exploring neighborhood conditions. Collective efficacy and gardening. Journal of environmental psychology, 13(17):1-8
11. Devine-Wright, A., Price, C. 2015. Explaining “NIMBY” objections to a power line: The role of personal. place attachment and project-related factors. Journal of Environment and Behavior, 45(6): 761–
12. Di Masso, A., Williams, D. R., Raymond, C. M., Buchecker, M., Degenhardt, B., Devine- Wright, P., Stedman, R. 2019. Between fixities and flows: Navigating place attachments in an increasingly mobile world. Journal of Environmental Psychology, 32(61): 125–133.
13. Guardia, J., Pol, E. 2016. A critical study of theoretical models of sustainability through structural equation systems. Journal of Environment and Behavior, 34 (10): 137–149.
14. Izadifar, I., Yazdanfar, S.A., Hosseini, S.B., Norouzian Maleki, S. 2016. Relationship between Support of Social Activities and Fear of Crime in Iran Residential Complex. Journal of Procedia - Social and Behavioral Sciences, 170(10):575 – 585
15. Karsono, B., Indira, S. S., Deni, C. 2016. The SignifIcance of Uniqueness, Comfort, Security and Safety to Place Attachment. Journal of Teknologi (Sciences & Engineering), 78(5): 179–183.
16. Lewicka, M. 2012. Place attachment: How far have we come in the last 40 years?. Journal of Environmental Psychology, 31(8): 207-230.
17. Lu, T., Zhang, F., Wu, F. 2018. Place attachment in gated neighbourhoods in China: Evidence from Wenzhou. Journal of Geoforum, 92(30):144–151.
18. Mazumdar, S., Mazumdar, S. 2014. Religion and place attachment: A study of sacred places. Journal of Environmental Psychology, 24(21): 385-397.
19. Moayedi, M., Ali Nejad, M., Navaei, H. 2013. Investigating the Role of Urban Landscape Components in Promoting the Level of Safety in Urban Public Spaces. Journal of Social Security Studies, 31(35): 159-191.
20. Pakzad, J. 2005. Theoretical Basis and Urban Design Process. Tehran, Shahidi.
21. Rahmania, M., Mahmoody Zarandib, M. 2015. Determine the Environmental Factors Influencing Increase Security in Residential Design. Journal of Procedia - Social and Behavioral Sciences, 201(120): 234 – 242.
22. Ramkinssoon, H., Weiler, B., Smith, G. 2012. Place attachment and proenvironmental behavior in national parks: the development of a conceptual framework. Journal of Sustainable Tourism, 20(2): 257-276.
23. Raymond, C., Brown, G., Robinson, G. 2019. The influence of place attachment and moral and normative concerns on the conservation of native vegetation: a test of two behavioural models. Journal of Environmental Psychology, 31(5): 323-335.
24. Salamati Zare, A. 2014. Urban Design in Contrast to Creating a Sense of Security in the Individual. National Conference on Architecture, Urban Development and Sustainable Development with a Focus on Reading Iran-Islamic Identity.
25. Scannell, L., Gifford, R. 2010b. The relations between natural and civic place attachment and pro-environmental behavior. Journal of Environmental Psychology, 30(3): 289-297.
26. Scannell, L., Gifford, R. 2017. Place attachment enhances psychological need satisfaction. Journal of Environment and Behavior, 18(49): 359–389.
27. Shamsuddin, S., Zaini, K., Bashri, A. 2014. Effectiveness of Gated Communities in Providing Safe Environments for Children’s Outdoor Use. Journal of Procedia - Social and Behavioral Sciences, 42(140): 77 – 85.
28. Shaykh-Baygloo, R. 2020. A multifaceted study of place attachment and its influences on civic involvement and place loyalty in Baharestan new town. Iran, Tehran.
29. Siti Rasidah, M. S., Johari, N., Mohd Sallah, M. N. 2013. Perception of safety in gated and non-gated neighborhoods. Journal of Procedia – Social and Behavioral Sciences, 11(85): 383-391.
30. 2017.Sense of Place and Place- Based Introductory.
31. Toruńczyk-Ruiz, S., Martinović, B. 2020. The bright and dark sides of length of residence in the neighbourhood: Consequences for local participation and openness to newcomers. Journal of Environmental Psychology, 67(30): 101-383.
32. Vasile, C., Margaritoiu, A., Eftimie, S. 2018. Security needs among teachers. Journal of Procedia – Social and Behavioral Sciences, 29(11): 1251-1256.
33. Yaran, A., Hadavi, P. 2018. Investigating the Design Indicators for Increasing the Security of Inhabitants in High-rise Residential Complexes in Tehran. Journal of Armanshahr Architecture & Urban Development, 11(24): 53-67.
34. Zen, I., Ali Mohamad, N. A. 2014. Adaptation of defensible space theory for the enhancement of kindergarten landscape. Journal of Procedia – Social and Behavioral Sciences, 153(80): 23-35.