امکان‌سنجی تغییر پایتخت؛رویکرد تحلیل فضایی

آمایش محیط

دوره 15، شماره 57، شهریور 1401، صفحه 123-146   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

پگاه فرهادیان¹؛ مجید شمس^{* 2}

¹(دانشجوی دکترای گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد ملایر، دانشگاه آزاد اسلامی، ملایر، ایران)

²(استاد گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد ملایر، دانشگاه آزاد اسلامی، ملایر، ایران)

چکیده

چکیده

به دنبال مشکلات عدیده ی شهری و جغرافیایی تهران مبحث انتقال پایتخت به عنوان راه حل سروصدای زیادی در محافل آکادمیک و نهادهای دولتی به راه انداخت و در این میان یکی از بحث ها یافتن مکان مناسب برای نقل مکان پایتخت و سنجش و اندازه گیری مؤلفه های مورد نیاز برای این مکان جدید بوده است. هدف این پژوهش امکان سنجی تغییر پایتخت با تأکید بر رویکرد تحلیل فضایی و نظام مطلوب برنامه ریزی شهری است. برای این منظور از بررسی شاخص های نخست شهری، سلسله مراتب شهری و نهایتا از بررسی تاثیر مولفه های کالبدی- عملکردی، مولفه اقتصادی، مولفه فرهنگی- اجتماعی بر سازمان فضایی شهری استفاده گردید. نتایج این پژوهش نشان می دهد که آمایش فضایی فضای جغرافیایی و شهری با تأکید بر مؤلفه های تحلیل فضایی و نیز ویژگی های نظام مطلوب برنامه ریزی شهری مهم ترین و پر چالشی ترین بخش های طرح انتقالی پایتخت در آینده به شما می روند. با توجه به اهدف پژوهش و نتایج بدست آمده 4 سناریو برای طرح انتقال پایتخت پیشنهاد شد.

کلیدواژه‌ها

انتقال پایتخت؛ تحلیل فضایی؛ نخست شهری

مراجع

 

• ابراهیم زاده، عیسی. رفیعی، قاسم، (1388)، تحلیلی بر الگوی گسترش کالبدی-فضایی شهر مرودشت، پژوهشهای جغرافیای انسانی (پژوهش‌های جغرافیایی)
• امام جمعه زاده، سید جواد، امیرمحسن زادگان و حسن حسینی امینی ( 1393)، تحلیلی بر امکان‌سنجی طرح انتقال پایتخت، مجموعه مقالات همایش تمرکززدایی و ساماندهی پایتخت، دانشگاه تربیت مدرس، اسفندماه.
• تقوایی، مسعود و اکبری، محمود. (1388).مقدمه‌ای بر برنامه‌ریزی و مدیریت گردشگری شهری. چاپ اول. انتشارات پیام علوی. اصفهان.
• ضیایی، محمود؛ زندی، ابتهال؛ عباس پور، نیلوفر و مرجان عبدی. (1393). توسعه پایدار گردشگری از دیدگاه دو مکتب ایدئالیسم و پراگماتیسم.فصلنامه برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری. ، 30-11.
• حیدری چیانه، رحیم؛ صنوبر، ناصر و حسن سعدلونیا. (1394). تحلیلی بر نقش تصویر برند بر توسعه گردشگری شهری مطالعه موردی: کلان‌شهر تبریز. فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی شهری،22، 94-79.
• رهنمایی، محمدتقی و سیدموسی پورموسوی (1385)، «بررسی ناپایداری­های امنیتی کلان شهر تهران بر اساس شاخص­های توسعه پایدار شهری»،فصلنامه پژوهش­های جغرافیایی، شماره 57 ، پائیز.
• زارع چاهکوهی، محمد علی، (1389)، روشهای تحلیل چندمتغیره در نرم افزار SPSS، دانشگاه تهران.
• داداش پور‌هاشم*,آفاق پور آتوسا, رفیعیان مجتبی،(1389)، تحلیلی بر سازمان یابی فضایی سیستم شهرهای نواحی ساحلی جنوب ایران، نشریه جغرافیا و توسعه ناحیه ای،97-131
• زرشگی، محمد، (1397)، امکان‌سنجی تراکم زدایی از تهران با اجرایی نمودن انتقال یا تفکیک پایتخت (مطالعه تطبیقی برخی کشورها)، فصلنامه حقوق اداری،(17)6، 239-276
• داوودی، سیدمجید( 1389)، امکان‌سنجی جابجایی و انتقال مراکز سیاسی، اداری و اقتصادی پایتخت به خارج تهران، بررسی مقدماتی ابعاد موضوع دفتر مطالعات سیاسی، شماره مسلسل 10346 ، مردادماه.
• قدیری، محمود و دستا، فرزانه، (1395)، تحلیل الگوی رشد کالبدی- فضایی کلانشهر تهران فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال سی و یکم، شماره یکم، بهار 1395 ، شماره پیاپی 120.
• لطفی، حیدر و یزدان پناه درو، کیومرث و پزشکی، مهدی و کرمی، زین‌العابدین،1397،آمایش فضایی- جغرافیایی مکان‌یابی شهر مطلوب برای انتقال پایتخت: مطالعه موردی مؤلفه‌های جغرافیای طبیعی و نظام مطلوب برنامه‌ریزی شهری،1-28.
• هال، پیتر و فاینفر، اولریخ،(1390)، آینده شهری قرن 21: دستور کار جهانی برای شهرهای قرن بیست‌و‌یکم، ترجمه رحیم سرور و علیرضا استعلاجی، دانشگاه ازاد اسلامی، واحد شهر ری.
• دانشمند، فتانه، نظریان، اصغر، تقویت روحی شهروندی در مدیریت کلان شهرها، بهار1389، شماره8.
• رجبی،آزیتا،(1390)، شیوه‌های مشارکت شهروندی در فرآیند توسعه شهری، فصلنامه آمایش محیط، بهار1390،شماره12.
• داداش پور،‌ هاشم، تحلیلی بر عوامل تعیین کننده مزیت‌های مکانی در منطقه کلان شهری تهران،فصلنامه آمایش محیط، پاییز 1390،شماره14.

 

• United Nation .(2014), Department of Economic and Affairs, Population Division ,World bank.
• Hall, Peter; Ulrich, Preiffer. (2000),Urban future 21.A Global Agenda for Twenty First Century Cities, E & FN Spon ,London.