(بررسی تطبیقی شاخصه ها و مولفه های ساخت شناختی معماری بناهای دولتی ـ عمومی دوران پهلوی در شهر تهران)

مطالعات بین رشته ای در تعالی معماری و شهرسازی

دوره 1، شماره 1، شهریور 1401، صفحه 102-119   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jisaud.2022.694843

نویسندگان

یوسف گودرزی¹؛ مهرداد متین^{* 2}؛ وحید قبادیان¹

¹گروه معماری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

²گروه معماری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. (نویسنده مسئول) [e-mail]

چکیده

هدف از این پژوهش بررسی تطبیقی شاخصه‌ها و مولفه‌های ساخت‌شناسی معماری بناهای دولتی-عمومی دوره پهلوی اول و پهلوی دوم در شهر تهران می‌باشد. از آن‌جا که ﭘﮋوﻫﺶهای مشابه اکثراً به توصیف، تاریخ‌نگاری و دسته‌بندی بناها بسنده کرده و کمتر به مولفه‌های سبک‌شناختی پرداخته‌اند. لذا این پژوهش به دنبال میزان تأثیر مولفه‌های ساخت‌شناختی در ایجاد شاخص‌ها (رویکردهای غالب نظری) در معماری بناهای دولتی-عمومی می‌باشد.‌ در این مجال مولفه‌های سبک‌شناختی تأﺛﯿﺮﮔﺬار در نظریات ﻣﻌﻤﺎری ﻣﻌﺎﺻﺮ اﯾﺮان ﻣﻮرد مطالعه و بررسی ﻗﺮار گرفت. روش ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﻨﯿﺎدی-ﻧﻈﺮی ﺑﻮده و از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ ﻧﺘﺎﯾﺞ به‌دست ‌آمده از ﭘﮋوﻫﺶ ﻓﻮق ﻣﯽ‌ﺗﻮاﻧﺪ به‌عنوان راهبرد ﺟﻬﺖ بهبود وضع موجود معماری قرار گیرد بنابراین از نوع تحقیقات کاربردی نیز می‌باشد. همچنین ماهیت ﭘﮋوﻫﺶ به‌صورت تحلیلی-ﺗﺎرﯾﺨﯽ است زیرا ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﭘﺪﯾﺪه‌های ﺗﺎرﯾﺨﯽ و تأﺛﯿﺮﭘﺬﯾﺮی ﻣﻌﻤﺎری معاصر ﺑﻪ آن ﭘﺮداﺧﺘﻪ می‌شود و از ﻃﺮﻓﯽ ﻫﻢ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨ‌ﮑﻪ ﭘﺪﯾﺪه‌ﻫﺎ ﺟﻨﺒﻪ ﮐﯿﻔﯽ دارﻧﺪ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻗﺮار گرفتند. در این راستا مولفه-های ساخت‌شناختی به‌عنوان زیرمجموعه‌های شاخصه‌های معماری دوران پهلوی استخراج شده امتیاز و وزن‌دهی در آن با نرم افزار Topsis صورت گرفت. با توجه به امتیازات کسب شده شاخصه‌های ملی و باستان‌گرا و غرب‌گرا با میانگین درصد 39.9 در جایگاه نخست شاخصه‌های پهلوی اول قرار گرفتند. همچنین مولفه‌ی کاربرد عناصر بومی و تاریخی همراه با موتیف‌های اسلامی که ذیل شاخصه‌ی سنت‌گرا می باشد، با مقدار Ci 0.459 رتبه نخست مولفه‌های ساخت‌شناختی دوره‌ی پهلوی اول را به خود اختصاص داده است. همچنین شاخصه مدرن با میانگین درصد 41.35 در جایگاه نخست شاخصه‌های پهلوی دوم قرار گرفت. مولفه‌ی استفاده از هندسه‌ی ایرانی-اسلامی نیز که ذیل شاخصه سنت‌گرا می‌باشد، با مقدار Ci 0.455 رتبه نخست مولفه‌های ساخت‌شناختی دوره‌ی پهلوی دوم را به خود اختصاص داده است.

کلیدواژه‌ها

پهلوی؛ شاخصه‌ها؛ مولفه‌های ساخت‌شناختی؛ تهران؛ معماری

مراجع